شن شسته دسته خاصی از شن‌هاست که مورد شستشو قرار می‌گیرد. این کار باعث تمیز شدن ماسه از آلودگی‌ها و گرد و خاک میشود و ویژگی‌های آن را برای استفاده‌های مختلف، مثل ساخت ملات یا بتن، افزایش می‌دهد. در این مقاله به معرفی شن شسته و بررسی کاربردهای آن خواهیم پرداخت.
شن شسته چیست؟
شن و ماسه‌ها از مهم‌ترین مصالح ساختمانی به شمار می‌روند. این مصالح را می‌توان یا به همان صورتی که هستند از طبیعت استخراج کرد و یا به صورت شن و ماسه شکسته هستند که از شکستن و خرد کردن و فرآوری سنگ‌های کوهستانی به دست می‌آیند. به خاطر تنوع در محل استخراج شن و ماسه و یا سنگی که شن و ماسه از آن به دست می‌آید، ویژگی‌ها و کاربردهای شن و ماسه‌ها نیز با هم متفاوت است. برای مثال شن سیلیس یکی از انواع شن می‌باشد که دارای دی‌اکسید سیلیکون است و برای ساخت شیشه استفاده میشود.
شن شسته می‌تواند هم از دسته شن‌های طبیعی باشد و هم شن شکسته. به این جهت به این شن‌ها، شن‌های شسته گفته میشود که در کارخانه شسته می‌شوند تا هرگونه گرد و خاک یا دیگر آلودگی روی آن‌ها پاک شود. چنین کاری در مورد ماسه هم انجام، و ماسه شسته حاصل میشود.
تفاوت اصلی شن شسته و ماسه شسته را می‌توان در سایز آن‌ها دانست؛ که عموما دانه‌های شن بزرگتر از ماسه است و از 2 تا 69 میلی‌متر هستند. در میان معروف‌ترین ماسه‌ها می‌توان به ماسه 06 اشاره کرد. شن‌ها شسته هم در ابعاد مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند.
شن و ماسه یکی از اجزای اصلی و مهم بتن هستند و به عنوان اسکلت آن به شمار می‌روند. و از آن‌جا که بتن نیز خود جزء مهمی از ساختمان به شمار می‌رود، کیفیت شن و ماسه اهمیت زیادی دارد. برای ساخت بتن از شن شسته استفاده میشود و دلیل آن هم این است که با شستن شن آلودگی‌های آن پاک میشود و شن بهتر با سیمان موجود در بتن درگیر میشود.
انواع شن شسته
همان‌طور که اشاره کردیم، شن‌ها یا به صورت طبیعی یافت می‌شوند یا آن‌ها را به صورت شکسته تولید می‌کنند. شن شسته را بر اساس عوامل مختلفی مثل شکل و سایز می‌توان دسته بندی کرد که انواع آن عبارتند از:
- شن شسته عربی
- شن شسته نخودی
- شن شسته بادامی
- شن دوبارشور
- شن شکسته شسته
- شن شسته و سنگریزه
- شن شسته طبیعی
- شن شسته سیاه
- شن شسته سفید
شن شسته شکسته
شن شکسته شسته در کارخانه‌ها فرآوری و شسته می‌شوند. این شن‌ها چون شکسته‌اند دارای گوشه‌های تیز هستند. این شن به افزایش مقاومت فشاری و کششی بتن کمک می‌کند، اما شاید گوشه‌های تیز آن برای پر کردن زوایای قالب‌ها مناسب نباشد.
شن شسته طبیعی
شن طبیعی شسته چون متشکل از سنگدانه‌هایی است که دچار فرسایش شده‌اند، گوشه‌هایی گرد دارند. گرد بودن گوشه‌های این نوع شن باعث میشود که اصطکاک آن‌ها کمتر باشد و راحت‌تر روی هم بلغزند. شن طبیعی شسته برای ساخت ملات ماسه و سیمان و مصالح بنایی مناسب‌تر است، ملات شکل پذیرتری تولید می‌کند و برای زیرسازی آجر و سنگ و موزاییک هم مناسب‌تر است.
انواع شن شسته بر اساس شکل ظاهری
شکل ظاهری شن شسته بر مقدار آبی که برای بتن لازم است تاثیر می‌گذارد. به بیانی دقیق‌تر، تراکم بتن و فضای خالی میان سنگدانه‌ها تعیین کننده میزان آب مورد نیاز برای بتن است. استفاده از شن و ماسه با گوشه‌ةای تیز، روانی بتن را کاهش می‌دهد. از طرفی دیگر هر چه اندازه سنگدانه‌ها بزرگتر باشد، بتن به آب کمتری نیاز دارد و در نتیجه مقاومت بتن افزایش می‌یابد.
شن شسته گرد
این شن در واقع همان شن طبیعی شسته است که در اثر فرسایش، گوشه‌ها ی آن گرد شده‌اند.
شن شسته نامنظم
این نوع شن با این که سطح صاف و صیقلی دارد، اما گوشه‌های آن کاملا گرد نیستند.
شن شسته گوشهدار
این نوع شن را می‌توان همان شن شکسته شسته دانست که سطح آن‌ها صاف نیست و گوشه‌های تیزی دارند.
شن شسته پولکی
ظاهری شبیه به پولک دارند و ضخامت آن‌ها کم است. چون ممکن است در زیر دانه‌ةا ی این شن حباب تشکیل شود و مقاومت سطح رویه آن هم صفر است، از آن برای ساخت بتن استفاده نمی‌شود.
شن شسته سوزنی
آن دسته از شن‌های شسته که طول آن‌ها نسبت به دو بعد دیگرشان به میزان قابل توجهی بیشتر است.
استاندارد شن شسته
استاندارد شن شسته بر اساس آیین نامه بتن ایران (آّبا) طبق موارد زیر است:
- قطر شن در بتن آرمه به هیچ عنوان نباید از ۳۸ میلی‌متر بیشتر باشد.
- شن نباید از یک پنجم بعد داخلی قالب بتن بزرگتر باشد.
- کمترین فاصله آزاد میان پین میلگردها نیز در تعیین ابعاد شن مهم است. قطر شن باید از سه چهارم این اندازه بزرگتر باشد.
- قطر شن باید از یک سوم ضخامت دال کمتر باشد.
- قطر شن باید از سه چهارم پوشش روی میلگردها بیشتر باشد.
- استفاده از شن شسته درشت دانه در بتن های کم سیمان مزیت محسوب میشود. در بتن‌های پر سیمان مزیت مهمی نیست و حتی زیاد بودن سنگ دانه های بزرگ خطر جداشدگی را افزایش می‌دهد.
کاربرد شن شسته
کاربرد شن شسته را در سه دسته می‌توان خلاصه کرد. اولین کاربرد شن برای تولید بتن است که بخش ۷۰ درصدی از حجم بتن را تشکیل می‌دهد. کاربرد دوم مربوط به تولید ملات است و کاربرد سوم مربوط به بخش زیباسازی و روسازی.
شن شسته مناسب بتن
پس از استخراج شن از زمین و غربالگری آن، شن شسته میشود تا سیلت و سایر آلاینده‌ها از آن زدوده شود. از این شن‌ها معمولا در راه سازی و روسازی استفاده می‌کنند یا به عنوان مواد اولیه تولید بتن مورد استفاده قرار می‌گیرد. معمولا پیش از استفاده حرارت داده میشود تا آب اضافی از آن خارج شود.
شن شسته مناسب ملات ساختمان
در ملات ساختمانی از شن‌های شسته استفاده میشود. فرآیند تولید آن با شن شسته‌ای که مناسب بتن است تفاوتی چندانی ندارد و تنها دانه بندی دقیق‌تری در آن رعایت شده است. از این ملات برای چسباندن بلوک‌های سیمانی و پرکردن شکاف‌ها و ترمیم دیوار استفاده میشود.
شن شسته سفید برای زیباسازی کف
شن سفید یکی از بهترین تزئینات برای کف حیاط و باغچه‌ها، زیباسازی پارک‌ها و فضای سبز است. از این شن‌ها برای زیباسازی سواحل دریاچه‌ها نیز استفاده میشود. رنگ روشن و بافت این شن‌ها به دلیل ماهیت آن است که معمولا برای تولید آن از سنگ آهک استفاده میشود.
جمع بندی
شن شسته انواعی از شن‌ها هستند که مورد شستشو قرار می‌گیرند. دلیل این کار هم پاک کردن سطح شن از آلودگی‌هاست. به طور کلی شن و ماسه یا از طبیعت یافت میشود یا فرآوری می‌شوند. شن‌های شسته از یکی از این دو حالت به دست می‌آیند و برعکس ماسه کفی که خاک دارد، شسته می‌شوند تا خاک آن‌ها گرفته شود و ترکیب منسجم‌تری را در ملات و بتن به وجود بیاورند. در این مقاله تلاش شد تا این دسته از شن‌ها به طور کامل معرفی و کاربردها و انواع آن‌ها بررسی شوند.
