اورهد آسانسور یا فضای بالاسری آسانسور قسمتی از چاه آسانسور است. به فاصله کف بالاترین طبقهای که آسانسور در آن توقف میکند تا زیر سقف چاه آسانسور، اورهد گفته میشود. در این مقاله قصد داریم ضمن معرفی اورهد آسانسور، استانداردهای مرتبط به آن و نحوه‌ی محاسبه‌اش را بررسی کنیم.
اورهد آسانسور چیست؟
اورهد آسانسور برابر است با فضای بالاسری آسانسور که این فاصله بین کف بالاترین طبقه توقف آسانسور تا بالاترین قسمت چاه امتداد دارد. اورهد آسانسور دارای محاسبات مخصوص خود است و هم‌چنین برای تعیین فضای اورهد می‌بایست به موارد مندرج در استاندارد 6303 استاندارد ملی ایران دقت کرد.
استاندارد اورهد آسانسور
در استاندارد 6303 استاندارد ملی که مربوط به آسانسور است، در مورد فضای بالاسری آسانسور آمده است:
- ریل‌های راهنمای کابین باید حداقل به مقداری برابر با ۰٫۱+۰٫۰۳۵Vˆ۲ متر بیشتر از طول حرکت کابین باشد.
- فاصله عمودی آزاد بین بالاترین نقطه‌ی سقف کابین تا پایینترین نقطه‌ی متناظر سقف چاه باید حداقل ۱+۰٫۰۳۵Vˆ۲ متر باشد.
- فاصله آزاد عمودی بین پایینترین نقطه سقف چاه تا بالاترین قسمت تجهیزات نصب شده روی کابین باید حداقل ۰٫۳+۰٫۰۳۵Vˆ۲ متر باشد.
- فاصله آزاد عمودی بین پایین ترین نقطه سقف چاه تا بالاترین قسمت کفشک لغزشی، سر بکسل و کرپی و مکانیزم سر در و غیر باید حداقل ۰٫۱+۰٫۰۳۵Vˆ۲ متر باشد.
- فضای بالای کابین آسانسور باید به اندازه‌ای باشد که مکعبی فرضی به ابعاد 80 در 60 در 50 سانتی‌متر در آن جا شود، تا بتوان از آن به عنوان جان پناه استفاده کرد. در آسانسورهای با سیستم یک به یک اگر فاصله طناب‌های فولادی از یکی از سطوح عمودی مکعب از 15 سانتی‌متر بیشتر نشود، می‌توان طناب‌ها و متعلقات آن را در این فضا جا داد.
محاسبه اورهد آسانسور
در محاسبه اورهد آسانسور باید به موارد متعددی دقت کرد. یکی از این موارد فاصله هوایی قاب وزنه است با بافر و هم‌چنین میزان فشردگی بافر. میزان فشردگی بافر را نوع آن مشخص میکند، که اگر نوع بافر پلی اورتان باشد، به اندازه 90% از ارتفاع خود جمع میشود و اگر بافر هیدرولیک باشد، به اندازه استورک نوشته شده‌ی روی آن جمع میشود.
بعد از این که فشردگی بافر اتفاق افتاد، باید 4 مورد مختلف را بررسی کنیم. مورد اول طول اضافی ریل راهنما است. در این حالت فاصله کفشک تا انتهای ریل باید ۰٫۱+۰٫۰۳۵Vˆ۲ متر باشد. یعنی اگر آسانسوری 1 متر بر ثانیه سرعت داشت، این فاصله برابر با 13.5 متر است، یا اگر سرعت آسانسور 1.6 متر بر ثانیه باشد، این فاصله 19 متر است.
مورد دوم فاصله عمودی آزاد بین بلندترین نقطه سقف کابین تا بلندترین نقطه سقف چاه است. در محاسبه‌ی این فاصله دانستن محل ایستادن روی سقف کابین مهم است. بر اساس استاندارد ملی محل ایستادن 0.12mˆ2 است و کوچک‌ترین ضلع آن هم نباید از 0.25mˆ2 کمتر باشد. که به عبارتی این فضا برابر است با 25 در 48 سانتی‌متر. حالا که محل ایستادن روی سقف کابین را می‌دانیم، می‌توانیم این فاصله را حساب کنیم. فاصله محل ایستادن تا زیر سقف چاه باید ۱+۰٫۰۳۵Vˆ۲ متر باشد. در سرعت 1 متر بر ثانیه این فاصله 103.5 سانتی‌متر و در سرعت‌های 1.6 متر بر ثانیه نیز برابر است با 109 سانتی‌متر.
مورد بعدی که باید محاسبه شود فاصله سطح بالاترین تجهیزات تا زیر سقف چاه است. که این فاصله باید با ۰٫۳+۰٫۰۳۵Vˆ۲ متر باشد. ممکن است تجهیزات مختلفی جعبه ریویزیون و نرده بر روی سقف کابین قرار داشته باشند،. اگر ابعاد آسانسور به گونه‌ای باشد که فاصله کابین تا دیوار چاه آسانسور بیش از 30 سانتی‌متر باشد، باید بر روی سقف کابین نرده نصب شود، که در این صورت بلندترین تجهیزات روی سقف آسانسور همین نرده خواهد بود.
اگر فاصله کابین تا دیواره‌ی چاه کمتر از 85 سانتی‌متر باشد، به 70 سانتی‌متر نرده نیاز است و اگر این فاصله از 85 سانتی‌متر بیشتر باشد به 110 متر نرده نیاز است. با مشخص شدن ارتفاع نرده می‌توانیم ارتفاع سطح بلندترین تجهیزات روی کابین تا سقف چاه آسانسور را به دست آوریم؛ که برابر میشود با ۰٫۳+۰٫۰۳۵Vˆ۲ متر.
مورد آخر هم که در محاسبه اورهد آسانسور باید به آن دقت کرد، جان پناه است. جان پناه یک فضای مکعبی فرضی بر روی سقف آسانسور است. ابعاد این مکعب 50 در 60 در 80 سانتی‌متر در نظر گرفته میشود. اگر آسانسور ما از نوع آسانسور 1:1 باشد، این جاه پناه می‌تواند در میان طناب‌های فولادی قرار بگیرد.
کلام آخر
فضای اورهد یا فضای بالاسر به فاصله‌ی کف بالاترین طبقه آسانسور تا سقف چاه گفته میشود. فضای اورهد عموما مختص آسانسورهای کششی است که متعلقات سیستم محرکه‌ی آن از بالای سر کابین آسانسور می‌گذرد و آسانسور هیدرولیک فضای اورهد ندارد. آسانسورهای هیدرولیک معمولا با جک کار می‌کنند و این جک آسانسور در زیر یا بغل آن قرار می‌گیرد.
برای محاسبه فضای اورهد آسانسور باید استانداردهای ملی مربوط به آن را رعایت کرد و در محاسبه‌ی آن موارد مختلفی را از جمله مقدار جمع شوندگی بافر، طول اضافی ریل راهنما، فاصله عمودی آزاد بین بلندترین نقطه سقف کابین تا بلندترین نقطه سقف چاه، فاصله سطح بالاترین تجهیزات تا زیر سقف چاه و در آخر مساحت جان پناه است. برای دسترسی به اورهد آسانسور می‌توان با استفاده از کلید آسانسور درب طبقه‌ی آخر را باز کرد و به این فضا دسترسی داشت.
