فوق روان کننده بتن یا همان کاهنده آب، یکی دیگر از افزودنی های بتن به‌شمار می‌رود که به منظور بهبود هرچه بیشتر کیفیت و کارایی بتن مورد استفاده قرار می‌گیرد. فوق روان کننده بتن از قدرت بیشتری نسبت به روان کنندهها برخوردار است و کارایی بیشتری دارند. استفاده از فوق روان‌کننده‌ها می‌تواند مصرف بتن را بین 25 تا 35 درصد کاهش دهد. این ویژگی سبب شده تا کاربرد این ماده در صنعت ساختمان‌سازی افزایش یابد. با سیوان لند همراه باشید تا بیشتر درمورد این محصول صحبت کنیم.
فوق روان کننده بتن چیست؟
فوق روان کننده بتن نوعی افزودنی بتن است که میزان روانی بتن را افزایش می‌دهد. این محصولات بر پایه نفتالین سولفونات ساخته می‌شوند و سبب بالا رفتن هرچه بیشتر کارپذیری بتن می‌شوند. زمانی که بتن با این ماده ترکیب می‌شود، نوعی نیروی دافعه بین ذرات سیمان موجود در آن ایجاد می‌شود و همین می‌تواند دلیلی بر نرم‌شدن بتن باشد. فوق روان کننده بتن، بدون تغییر در اسلامپ، میزان آب مورد استفاده در بتن را تا حد قابل توجهی کاهش می‌دهد. البته در مصرف فوق روان کنندهها باید دقت کافی به کار گرفته شود، زیرا استفاده‌ی نامناسب از آن می‌تواند مقاومت بتن را کاهش دهد. بنابراین لازم است که به میزان استفاده از آن دقت کنید.
تفاوت فوق روان کننده با روان کننده بتن در میزان تاثیرگذاری آن‌ها است. فوق روان کننده، اسلامپ (روانی) بتن را به میزان قابل توجهی (تا ۳۰ درصد) افزایش می‌دهد، در حالی که روان کننده‌های معمولی تاثیر کمتری دارند (حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد).
کاربردهای فوق روان کننده بتن
فوق روان کننده بتن، کاربردهای گسترده‌ای در صنعت ساخت و ساز دارد. در اینجا به برخی از مهم‌ترین موارد اشاره می‌کنیم:
- ساخت قطعات پیش ساخته بتنی: در تولید قطعات پیش ساخته بتنی، نیاز به بتنی با اسلامپ بالا و قابلیت شکل‌پذیری مناسب وجود دارد. فوق روان کننده به تولیدکنندگان این امکان را می‌دهد تا قطعاتی با جزئیات دقیق و سطح صاف و یکدست تولید کنند.
- بتن ریزی در مقاطع با تراکم آرماتور بالا: در سازه‌های بتنی که دارای میلگردهای فراوان و به هم چسبیده هستند (مانند تیرها و ستون‌ها)، بتن ریزی با مخلوط سفت و خشک دشوار است. فوق روان کننده با افزایش روانی بتن، امکان پر شدن کامل فضای بین میلگردها و دستیابی به یکپارچگی مطلوب را فراهم می‌کند.
- بتن ریزی‌های حجیم: در پروژه‌هایی که نیاز به حجم زیادی از بتن در یک زمان است (مانند دیوارهای حائل و سدها)، استفاده از فوق روان کننده ضروری است. روانی بالای بتن حاصل از فوق روان کننده، از جداشدگی اجزای بتن جلوگیری کرده و به دستیابی به یک بتن همگن و باکیفیت کمک می‌کند.
- قالب‌های لغزان و پیش تنیده: در روش‌های ساخت با قالب‌های لغزان و پیش تنیدگی، سرعت بالای بتن ریزی اهمیت ویژه‌ای دارد. فوق روان کننده با تسهیل فرآیند پمپاژ و پر شدن قالب‌ها، امکان اجرای سریع و ایمن این روش‌ها را فراهم می‌کند.
- اجرای دال‌ها، فونداسیون‌ها، ستون‌ها و دیوارها: استفاده از فوق روان کننده در اجرای انواع المان‌های بتنی مانند دال‌ها، فونداسیون‌ها، ستون‌ها و دیوارها، منجر به بهبود کیفیت نهایی، افزایش سرعت اجرا و کاهش احتمال ایجاد ترک خوردگی می‌شود.
نکات مهم در استفاده از فوق روان کننده بتن
برای دستیابی به حداکثر بهره‌وری از فوق روان کننده بتن، رعایت نکات زیر ضروری است:
- انتخاب نوع مناسب فوق روان کننده: انواع مختلفی از فوق روان کننده با کارکردهای متفاوت در بازار موجود است. انتخاب نوع مناسب بر اساس نوع بتن، شرایط محیطی و نیاز پروژه انجام می‌گیرد. برای انتخاب درست، بهتر است با متخصصان فنی شرکت‌های تولیدکننده فوق روان کننده مشورت کنید.
- میزان مصرف فوق روان کننده: میزان مصرف فوق روان کننده به عوامل مختلفی مانند نوع فوق روان کننده، اسلامپ موردنظر و نوع بتن بستگی دارد. استفاده بیش از حد از فوق روان کننده می‌تواند منجر به عوارضی مانند تاخیر گیرش بتن شود. لذا، همواره باید از دستورالعمل‌های فنی شرکت تولیدکننده تبعیت کنید.
- نحوه اختلاط فوق روان کننده با بتن: فوق روان کننده باید به ترتیب مشخص و با رعایت زمان اختلاط مناسب به مخلوط بتن اضافه شود. اختلاط نادرست می‌تواند بر عملکرد فوق روان کننده تاثیر منفی بگذارد.
- نکات ایمنی در استفاده از فوق روان کننده: فوق روان کننده‌های بتنی، معمولا مواد شیمیایی کم‌خطری هستند. با این حال، رعایت نکات ایمنی اولیه مانند استفاده از دستکش و عینک در هنگام کار با این مواد ضروری است.
با رعایت این نکات و استفاده از فوق روان کننده مناسب، می‌توانید از مزایای متعدد این افزودنی در پروژه‌های ساختمانی خود بهره‌مند شوید و بتنی مستحکم، روان و باکیفیت را تولید کنید.
مزایای استفاده از فوق روان کننده بتن
- فوق روان کننده بدون افزایش میزان استفاده از بتن، سبب افزایش مقاومت آن می‌شود.
- سبب روان شدن و نرم شدن بتن می‌شود.
- با کاهش آب موجود در بتن سبب افزایش چسبندگی دانه‌های سیمان و به دنبال آن، افزایش مقاومت بتن خواهد شد.
- سبب سهولت در پروسه بتن‌ریزی و کاهش نیروی انسانی برای انجام این کار می‌شود.
- باعث می‌شود که بتن کمتر آب بیندازد.
- کارایی بتن را افزایش می‌دهد.
- مقدار سیمان مصرفی را کاهش می‌دهد.
- مقاومت بتن را در برابر نفوذ آب و دیگر عوامل محیطی، افزایش می‌دهد.
- از ایجاد ترک در سطح بتن جلوگیری می‌کند.
- جهت بتن ریزی در هوای گرم و مکان‌های که نیاز به تاخیر در گیرش اولیه باشد، مناسب می‌باشد.
- سبب افزایش اسلامپ پذیری بتن می‌شود.
معایب استفاده زیاد از فوق روان کننده بتن
فوق روان کنندهها اگرچه بهترین نوع افزودنی برای بتن هستند اما استفاده‌ی بیش از حد یا کمتر از مقدار مورد نیاز از این ماده می‌تواند سبب خراب شدن بتن شود. مصرف بیش از حد از این افزودنی سبب می‌شود که ذرات سیمان از هم جدا شود و هم‌چنین سبب تاخیر در زمان گیرش اولیه و نهایی بتن و آب انداختن بتن شود. به طوری که حتی پس از گذشت 48 ساعت هم بتن نتواند خودش را بگیرد و شل باشد. این امر سبب می‌شود تا مقاومت فشاری بتن به تاخیر بیفتد.
علاوه بر این، تبخیر آب در سطح بتن ممکن است سبب ترک خوردگی در سطح آن شود. بنابراین بهتر است برای استفاده از فوق روان کننده از افراد متخصص کمک بگیرید و حتما به الزامات استفاده و حداکثر و حداقل مقدار مجاز برای استفاده دقت کنید.
مشخصات فیزیکی و شیمیایی فوق روان کننده بتن
| حالت | مایع |
| رنگ | قهوه‌ای |
| وزن مخصوص | 13/1 gr/cm3 |
| استاندارد | ASTMC494 |
| یون کلر | ندارد |
نحوه استفاده از فوق روان کننده بتن
همان طور که در استفاده از روان کننده بتن باید موارد خاصی را در نظر بگیرید، برای استفاده از فوق روان کننده نیز باید شرایط گوناگونی از جمله شرایط کارگاهی، میزان نیروی وارده بر سازه و شرایط آب و هوایی را در نظر بگیرید. میزان ترکیب این روان کننده باید توسط آزمون، بررسی شود. اما به طور کلی باید به میزان 0.5 تا تا 1.5 برابر درصد وزن سیمان، از فوق روان کننده بتن استفاده شود. این ترکیب را می‌توان در همان ابتدای ساخت بتن و در زمان مخلوط شدن سیمان و آب، به آن اضافه کرد و یا پس از ساخت سیمان، آن را با سیمان مخلوط کرد. روان کنندهها را باید دور از نور خورشید نگهداری شوند.
نکات ایمنی درمورد استفاده از فوق روان کننده بتن
در زمان استفاده از فوق روان کننده بتن باید نکات ایمنی را رعایت کنید تا دچار هیچگونه مشکلی نشوید. چون این محصولات از مواد آلی و شیمیایی ساخته شده‌اند، پس برای پوست و چشم بسیار خطرناک هستند و باید در زمان مصرف آن‌ها، بسیار مراقب باشید. در زمان استفاده از فوق روان کننده بتن حتما از دستکش، عینک و لباس مخصوص استفاده کنید. در صورت برخورد این ماده با پوست خود، سریعا محل را با آب سرد شستشو داده و به پزشک مراجعه کنید.
فوق روان کننده‌های بتن چه تفاوتی با هم دارند؟
با توجه به اینکه انواع گوناگونی از فوق روان کنندهها در بازار وجود دارد، شاید این سوال برایتان پیش بیاید که چه تفاوتی با هم دارند؟ درواقع تفاوت اساسی این محصولات با هم می‌تواند مربوط به میزان روان کنندگی یا قدرت کاهندگی آن‌ها باشد. از دیگر تفاوت‌های آن‌ها می‌توان به زودگیر یا تندگیر بودن آن‌ها و یا قیمتشان اشاره کرد. یکی از نکاتی که باید در زمان خرید فوق روان کننده بتن به آن دقت کنید، انتخاب نوع و مقدار صحیح این محصولات است. زیرا تغییر در غلظت و میزان مصرف فوق روان کننده ها می‌توان خاصیت این مواد را از بین ببرد.
مکانیزم اثر فوق روان کننده بتن
به محض افزودن فوق روان کننده به بتن، اسلامپ بتن افزایش یافته و از آنجایی که با توجه به مبحث نهم مقررات ملی ساختمان، پس از اضافه کردن افزودنی بتن، محدودیتی درمورد حداکثر میزان اسلامپ وجود ندارد، پس لازم است که در طرح اختلاط اجرای پروژه، استاندارد مناسب تعریف شده باشد. واکنش اولیه و اصلی این افزودنی‌ها، مانند سایر روان کنندهها، باردار کردن ذرات الکتروستاتیکی است.
در واقع در این فرایند فضای میان ذرات سیمان گسترش یافته و به دلیل سهولت عبور آب از بین ذرات ریز سیمان، حدود 10 تا 25 درصد نیاز بتن به آب کاهش می‌یابد. البته باید به این نکته نیز توجه داشته باشید که هرچه میزان نرمی سیمان بیشتر باشد، درصد جذب افزودنی فوق روان کننده بتن توسط سیمان بیشتر خواهد بود.
کلام پایانی
روان کننده‌های بتن به سه دسته روان کننده معمولی، فوق روان کننده و ابر روان کننده بتن تقسیم می‌شوند. در این میان، فوق روان کنندهها بیشترین استفاده را دارند و به منظور افزایش بهبود و کارایی بتن به کار رفته و حالت نرم به آن می‌دهد. در استفاده از فوق روان کننده، نکته‌ای که باید حتما به آن دقت کنید، میزان مصرف این افزودنی است. زیرا کم و زیاد شدن در میزان آن می‌تواند سبب خراب شدن بتن و ایجاد اختلال در مراحل بتن ریزی شود. پس با استفاده‌ی صحیح از این محصولات، بازده‌ی آن را بالا ببرید.
