جک آسانسور هیدرولیک چیست؟ بررسی انواع جک آسانسور

جک آسانسور هیدرولیک یکی از اصلی‌ترین قطعات آن است که به حرکت آسانسور کمک می‌کند. جک آسانسور انواع مختلفی دارد و می‌توان آن‌ها را بر اساس کاربرد و محل نصب به دسته‌های مختلفی تقسیم‌بندی کرد. در ادامه این مقاله به طور کامل به معرفی آسانسور جکی و انواع جک و نحوه کار آن خواهیم پرداخت.

جک آسانسور هیدرولیک

جک آسانسور از اجزای آسانسور هیدرولیک است. این وسیله به طور مستقیم یا غیرمستقیم باعث حرکت کابین آسانسور می‌شود. جک آسانسور از دو بخش اصلی تشکیل می‌شود که یکی ثابت و دیگری متحرک است. بخش متحرک جک آسانسور هیدرولیک شفت جک نام دارد. این شفت داخل سیلندر قرار دارد و جریان روغن باعث حرکت آن می‌شود. جک آسانسور معمولا یک طرفه است؛ به این معنا که یک مجرا برای عبور روغن دارد و ورود و خروج روغن از یک سو اتفاق می‌افتد.

نحوه عملکرد جک آسانسور هیدرولیک

گفتیم که شفت جک آسانسور هیدرولیک به وسیله‌ی جریان روغن حرکت می‌کند. برای این منظور، پمپ هیدرولیک روغن را پمپاژ می‌کند و با باز شدن شیر کنترل، راه برای عبور روغن باز می‌شود و روغن پس از عبور از لوله یا شیلنگ وارد جک می‌شود. با ورود روغن به سیلندر شفت جک به بالا رانده می‌شود و تا زمانی که پمپ هیدرولیک عمل می‌کند، شفت جک به بالا رانده می‌شود و توقف پمپ و بسته شدن شیر کنترل باعث توقف شفت جک می‌شود.

جک آسانسور را به صورت عمودی نصب می‌کنند. این کار باعث می‌شود که وزن کابین و بار آسانسور روی جک باشد و جک همیشه در حالت فشاری باشد. در حالت فشاری بودن جک آسانسور هیدرولیک از آن جهت مفید است که برای حرکت رو به پایین آسانسور دیگر نیازی به کار کردن موتور و پمپ هیدرولیک نیست و تنها با باز شدن مجرای خروج روغن، شفت جک پایین می‌رود. البته تمام جک‌های آسانسور فشاری نیستند و برخی از مدل‌ها به صورت کششی هستند.

انواع جک آسانسور هیدرولیک

انواع جک آسانسور هیدرولیک را می‌توان بر اساس نحوه اتصال جک، محل اتصال آن، تعداد جک‌ها و فشاری یا کششی بودن جک‌‌ها به دسته‌های مختلف تقسیم کرد. از آن‌جا که اغلب جک‌های آسانسور فشاری هستند، ما هم تنها به انواع آسانسور جکی از نظر نحوه اتصال و محل اتصال و تعداد جک‌ها می‌پردازیم.

جک از بغل غیرمستقیم

عملکرد جک غیر مستقیم آسانسور به وسیله فلکه‌ای است که روی شفت قرار دارد. در آسانسور هیدرولیک غیر مستقیم، کابین به اندازه دو برابر جک حرکت می‌کند؛ به عبارت دیگر نسبت حرکت در آسانسور جک بغل غیر مستقیم 1 به 2 است. این امر نیز به خاطر استفاده از فلکه و طناب‌های فولادی است. در این آسانسور ریل و جک در یک طرف کابین قرار می‌گیرند و کابین را مانند لیفتراک بالا و پایین می‌برند.

از مزیت‌های حرکت با نسبت 1 به 2 این است که می‌توان از جک‌هایی استفاده کرد که کورس جابه‌جایی آن‌ها نصف مسیر حرکت آسانسور است. کوتاه‌تر شدن کورس جابه‌جایی جک منجر می‌شود که در چاه آسانسور از نظر فضا محدودیتی وجود نداشته باشد و دیگر به کنده کاری و حفره جک نیز نیازی نباشد. در نتیجه حمل، جابه‌جایی و نصب جک آسانسور دردسر کمتری دارد.

مزایای متعدد جک از بغل غیرمستقیم آسانسور هیدرولیکی باعث شده است که برای اغلب آسانسورهای مسافری از این نوع جک استفاده شود. البته در نصب آسانسور جک از بغل باید به این نکات توجه کرد که برای تأمین ایمنی این نوع آسانسور حتما باید بر روی کارسلینگ از پاراشوت استفاده کرد؛ تا در صورت پارگی سیم بکسل‌ها، سیستم پاراشوت جلوی سقوط آسانسور را بگیرد. علاوه بر این برای جبران اختلاف ارتفاع جک آسانسور باید از پایه جک استفاده کرد. پایه جکی که قرار است برای آسانسور استفاده شود را باید بر اساس مواردی همچون طول بسته‌ی جک، طول ریل کار شده، ارتفاع چاه و چاهک آسانسور و غیره حساب کرد.

جک از بغل مستقیم

یکی دیگر از روش‌های اجرای جک آسانسور هیدرولیک، از بغل و به صورت مستقیم است که به صورت 1:1 است. در آسانسور هیدرولیک جک از بغل مستقیم با کورس حرکت جک و کابین آسانسور با هم برابر است؛ در نتیجه سرعت حرکت کابین آسانسور و جک آسانسور نیز با هم یکی است. علاوه بر آن نیروی وارده بر جک آسانسور با مجموع وزن کابین آسانسور و بار درون آن برابر است.

با این که اجرای جک از بغل مستقیم بسیار ساده است و دیگر نیازی به فلکه، سیم بکسل و پاراشوت ندارد، اما از این روش کمتر استفاده می‌شود. دلیل آن هم این است که در این نوع آسانسور جکی طول کورس جک و مسیر حرکت آسانسور یکی است و در صورتی که طول حرکت آسانسور بلند باشد، محدودیت فضایی خواهیم داشت. در این حالت برای برطرف کردن مشکل کمبود فضای آسانسور یا باید ارتفاع اورهد آسانسور را افزایش داد و یا باید در زیر جک چاله‌ای درون زمین حفر شود.

جک از زیر مستنقیم

از دیگر روش‌های اجرای مستقیم جک آسانسور هیدرولیک، اجرای آن در زیر کابین آسانسور است. در روش جک از زیر مستقیم هم نسبت حرکت 1:1 است و طول مسیر حرکت کابین و کورس جک با هم برابر است. هم‌چنین سرعت حرکت جک و کابین به یک اندازه است و نیروی وارده بر کابین برابر با کل وزن بار و کابین می‌باشد.

نکته حائز اهمیت در آسانسور هیدرولیک جک از زیر مستقیم این است که موقعیت نصب جک آسانسور باید با دقت انتخاب شود. بهترین کار برای نصب جک در زیر کابین آسانسور، این است که نقطه ثقل آسانسور را پیدا کنید و جک را در مرکز ثقل کابین نصب کنید. این نقطه ثقل می‌تواند در مرکز هندسی زیر آسانسور باشد، اما لزوما این طور نیست.

از آن جا که در این مدل جک در زیر آسانسور نصب می‌شود، می‌بایست حفره‌ای به اندازه‌ی حدود طول جک آسانسور در انتهای چاله حفر شود. سیلندر جک آسانسور با پایین آمدن کابین در این حفره قرار می‌گیرد، پس باید ابعاد این چاهک به گونه‌ای باشد که جک به راحتی در آن قرار بگیرد. هم‌چنین باید آن را آب‌بندی کرد تا از خراب شدن جک و متعلقات آن جلوگیری شود.

جک دوبل

اگر ابعاد کابین آسانسور زیاد باشد و ظرفیت بالایی داشته باشد، توصیه می‌شود که از جک دوبل استفاده شود. جک دوبل را می‌توان هم در زیر آسانسور و هم در کنار آن کار گذاشت. هم‌چنین بسته به شرایط چاه آسانسور می‌توان دو جک در کنار را هم به صورت مستقیم و هم غیر مستقیم کار کرد. اگر دو جک غیرمستقیم و در بغل باشند، برای هدایت هر جک باید از یک جفت ریل راهنما استفاده کرد.

جمع بندی

مزایای متعدد و کم بودن معایب آسانسور هیدرولیکی باعث شده که این آسانسور به خصوص در ساختمان‌های مسکونی بسیار پر کاربرد باشد. جک آسانسور هیدرولیک از اجزای اصلی آن به شمار می‌رود و همان وسیله‌ای هست که کابین آسانسور را به بالا و پایین هدایت می‌کند. جک آسانسور هیدرولیک را می‌توان هم به صورت مستقیم و هم به صورت غیرمستقیم اجرا کرد. در روش غیر مستقیم جک در بغل کابین قرار می‌گیرد و در روش مستقیم جک می‌تواند هم در بغل کابین و هم در زیر آن باشد. اگر آسانسور با ابعاد بزرگ و ظرفیت بالا باشد، از جک دوبل برای آن استفاده می‌کنند.