استفاده از گچ و خاک بهتر است یا سیمان ؟ شاید این سوالی باشد که شما هم در مرحله نازک کاری ساختمان با آن مواجه شده باشید. در پاسخ به این سوال باید ابتدا با تعریفی از هر دوی این مصالح و مزایا و معایب هر یک آشنا شوید تا سپس بتوانید بر اساس پروژه‌ای که در دست دارید، تصمیم بگیرید که از کدام استفاده کنید.
گچ و خاک بهتر است یا سیمان؟
بعد از این که مرحله سفت کاری ساختمان به پایان رسید، نوبت به نازک کاری آن می‌رسد. نازک کاری ساختمان به پوشش ظاهری آن برمی‌گردد و شامل مراحل مختلفی از جمله اندودکاری می‌شود. برای اندودکاری باید سطح دیوارها را کروم‌بندی و شمشه‌گیری کرد تا پستی‌ها و بلندی‌های آن برطرف و نهایتا صاف و یکدست شود.
برای این کار می‌توان هم از ملات گچ خاک کمک گرفت و هم از ملات سیمانی. اما این که گچ و خاک بهتر است یا سیمان، بسته به شرایط کار شما دارد. ملات گچ و خاک و سیمان هر کدام خاصیت‌ها و ویژگی‌های خود را دارند که آشنایی با آن‌ها به تصمیم‌گیری بهتر شما کمک می‌کنند.
ملات سیمان چیست؟
ملات‌های سیمانی با ترکیب سیمان، سنگدانه‌های شن و ماسه و آب ساخته می‌شوند. ملات سیمانی یکی از پراستفاده‌ترین ملات‌های ساختمانی است، که با توجه به اندازه شن یا ماسه‌ی موجود در آن و نسبت ترکیب آن‌ها، خاصیت ملات تغییر می‌کند. از انواع ملات سیمانی می‌توان برای مقاصدی همچون دیوارچینی، اندودکاری، کف‌سازی و … استفاده کرد.
ویژگی های ملات سیمانی
ملات سیمانی که در نازک کاری مورد استفاده قرار می‌گیرد، دارای ویژگی‌های زیر است:
- هم می‌توان آن را با ماله اجرا کرد و هم می‌توان با دستگاه پاشش اجرا کرد.
- به بسترسازی احتیاجی ندارد و می‌توان آن را به‌راحتی روی سطح اجرا کرد.
- در برابر عوامل محیطی مقاومت بالایی دارد.
- از نظر هزینه مقرون به صرفه است.
- ملات سیمانی به خوبی به ذرات ماسه، سطوح اطراف بنایی و بتن می‌چسبد.
- در صورت اجرای صحیح آن، در برابر نفوذ عوامل مخرب و حشرات کاملا مقاوم خواهد بود.
- برای حفره‌ها و سوراخ‌های بزرگ هم می‌توان ملات سیمان را به روش پاششی اجرا کرد.
نکات اجرایی ملات سیمان
برای این که بهتر بتوانید تصمیم بگیرید گچ و خاک بهتر است یا سیمان لازم است ضمن آشنایی با ویژگی‌های ملات سیمان، نکات اجرایی آن را هم بدانید. از اولین مواردی که می‌توان به آن اشاره کرد این است که گیرش ملات سیمان بلافاصله بعد از اضافه کردن آب به آن اضافه می‌شود. به همین خاطر هم این ملات باید ظرف 30 دقیقه پس از آماده شدن، مصرف شود؛ چرا که بعد از آن کم کم خاصیت خود را از دست می‌دهد.
اگر از ملات سیمان برای دیوار چینی استفاده می‌شود، باید مصالحی که برای اجرای دیوار استفاده می‌شوند (آجر و …) را زنجاب کنید. چون این مصالح در حالت عادی تمایل زیادی به جذب آب دارند و اگر زنجاب نشده باشند، آب ملات را به خود جذب می‌کنند و باعث می‌شوند که عمل هیدراتاسیون ملات به خوبی انجام نشود. در نتیجه از کارایی ملات کاسته می‌شود.
ویژگی‌های ملات به نسبت ترکیب ماسه و سیمان و اندازه‌ی دانه‌های سیمان بستگی دارد. برای مثال ملاتی که نسبت ماسه به سیمان آن 1:3 است، مستعد جمع‌شوندگی است. به تغییر نسبت ماسه و سیمان، مقاومت ملات هم تغییر می‌کند. نکته‌ی آخر در مورد استفاده از ملات سیمان این است که هرجا که از این ملات استفاده شد را باید تا 7 روز مرطوب نگه داشت.
ملات گچ و خاک چیست؟
تمام نکات مورد نیاز در مورد سیمان، برای فهمیدن این که گچ و خاک بهتر است یا سیمان را بررسی کردیم. حالا نوبت بررسی ملات گچ و خاک است. گچ و خاک همان طور که از اسمش پیداست، از ترکیب گچ ساختمانی و خاک رس به دست می‌آید. که با ترکیب آن‌ها با نسبت معین با آب، ملات آن به دست می‌آید. پودر گچ و خاک به صورت ترکیبی آماده توسط کارخانه‌های تولید گچ عرضه می‌شود و لازم نیست که آن‌ها را جداگانه تهیه و ترکیب کرد.
برای انجام سفیدکاری ساختمان، نمی‌توان گچ را به طور مستقیم روی دیوار اجرا کرد؛ چون گچ‌ها به طور معمول خاصیت چسبندگی کافی بر روی سطوح مختلف را ندارند. به همین خاطر معمولا این کار در دو مرحله و با گچ زیرکار و گچ روکار انجام می‌شود. گچ و خاک یکی از انواع گچ زیرکار است.
البته این نوع از گچ زیرکار تنها برای مناطق خشک مناسب است و در مناطق مرطوب باید از ملات‌های جایگزین، مثل گچ سیوا زیرکار، استفاده کرد. از طرف دیگر قیمت ملات گچ و خاک پایین و به صرفه است و می‌توان راحت لایه‌ی ضخیم‌تری از آن را اجرا و ایرادات کار را گرفت، تا بعدا به لایه نازک‌تری از گچ روکار احتیاج باشد.
ویژگی‌های ملات گچ و خاک
- قیمت ملات گچ و خاک از گچ‌های ساختمانی معمولی پایین‌تر و استفاده از آن مقرون به صرفه است.
- از ملات گچ و خاک هم در سفیدکاری می‌توان استفاده کرد و هم در چیدن تیغه‌های 5 سانتی.
- زمان گیرش ملات گچ و خاک مناسب است و گچکاران فرصت کافی برای کشیدن آن روی دیوار و شکل دادن و صاف کردنش را دارند.
- وجود دانه‌های خاک رس در این ملات باعث شده که کار با آن راحت‌تر باشد و بهتر زیر ماله بنایی شکل بگیرد.
- این ملات برای مناطق خشک مناسب است و در مناطق مرطوب دچار نم‌زدگی می‌شود و کاربردی ندارد.
- گچ با فلزات واکنش می‌دهد و باعث خوردگی فلزاتی همچون مس و آهن می‌شود.
- در ضخامت‌های بیشتر از سانتی‌متر دچار ترک‌خوردگی می‌شود.
ملات زود خشک‌شونده و دیر خشک‌شونده
اکنون یک ذهنیت کلی در مورد ملات سیمان و ملات گچ و خاک به دست آورده‌اید، اما همچنان برای تشخیص این که گچ و خاک بهتر است یا سیمان با یک مورد دیگر نیز باید آشنا شوید؛ که آن انواع ملات است. انواع ملات را می‌توان از نظر زمان خشک شدن آن‌ها، به ملات‌های زود خشک‌شونده و دیر خشک شونده تقسیم کرد.
ملات‌های زود خشک‌شونده: این ملات‌ها همان طور که از اسمشان پیداست، با سرعت بالایی خشک می‌شوند و سفت می‌شوند. به همین خاطر هم زمان کمی برای اجرای آن‌ها وجود دارد. البته می‌توان با اضافه کردن آب، زمان خشک شدن برخی از این ملات‌ها را به تعویق انداخت، اما به هر حال به سرعت خشک می شوند و عموما با افزودن آب، خاصیت آن‌ها کاهش می‌یابد.
ملات‌های دیر خشک‌شونده: زمان خشک شدن این ملات‌ها در مقایسه با دسته‌ی پیش، بیشتر است و چیزی حدود 2 تا 72 ساعت خشک شدن آن‌ها زمان می‌برد. الته این دیر خشک شدن خودش می تواند به عنوان نقطه ضعف به شمار برود. چون امکان آسیب دیدن ملات در حین خشک شدن وجود دارد.
کلام آخر؛ گچ و خاک بهتر است یا سیمان
همان طور که اشاره کردیم، برای این که بدانید گچ و خاک بهتر است یا سیمان باید به ویژگی‌های پروژه خود دقت کنید و بدانید که از ملات، چه انتظاراتی را دارید. ملات گچ و خاک از ترکیب گچ ساختمانی با خاک رس تشکیل می‌شود و از آن برای صاف کردن سطح دیوارها و آماده‌سازی آن‌ها برای گچ سفیدکاری استفاده می‌شود. اما خب این ملات در مناطق مرطوب کاربرد ندارد و باید از جایگزین دیگری برای آن استفاده کنید.
به طور کلی چه ملات گچ و خاک و چه ملات سیمان از چسبندگی خوبی برخوردار می‌باشند و تنها تفاوت اصلی آن‌ها را می‌توان در قیمت آن‌ها دانست و این که ملات گچ و خاک را نمی‌توان در هر مکانی اجرا کرد.
