گچ کاری ساختمان معمولا در دو مرحله و توسط گچ زیرکار و گچ روکار انجام می‌شود. گچ‌های زیر کار انواع مختلفی دارند و استفاده از آن‌ها سطح را برای استفاده از گچ سفیدکاری آماده می‌کند. در ادامه این مقاله قصد داریم به دلیل استفاده از گچ زیرکار بپردازیم، انواع آن را معرفی و نکات اجرایی آن را بررسی کنیم.
گچ زیرکار چیست؟
سفیدکاری ساختمان معمولا در دو مرحله‌ی اجرای گچ زیرکار و گچ روکار انجام می‌شود. (البته به وسیله گچ‌هایی خاص می‌توان این کار را در یک مرحله هم انجام داد، که این کار موضوع بحث ما در این مقاله نیست.) گچ زیر کار همانطور که از نامش پیداست، گچی است که به عنوان لایه اول اعمال می‌شود و کار آن آماده کردن سطح برای گچ روکار می‌باشد.
استفاده از گچ زیرکار دلایل مختلفی دارد. دلیل اول آن این است که گچ‌های ساختمانی معمولی چسبندگی کافی بر روی سطوح آجری، سفالی، فومی، سیمانی و … را ندارند و اضافه کردن مقداری خاک به آن‌ها و ساخت گچ خاک زیرکار، باعث می‌شود که این ایراد حل شود. دلیل بعد را می‌توان صرفه اقتصادی این کار دانست.
قیمت گچ زیرکار از گچ‌های معمولی ساختمانی کمتر است. و از آن‌جایی که ممکن است دیوارها دچار اندک مشکلاتی باشند و سطح آن‌ها به خوبی صاف و یکدست نباشد، باید ابتدا با لایه‌ای از گچ، سطح آن‌ها را کاملا صاف و یکدست و تراز کرد. برای انجام این کار به لایه ضخیم‌تری از گچ احتیاج است و استفاده از گچ زیرکار، به دلیل قیمت پایین‌تر آن، به صرفه‌تر است.
دلیل دیگر استفاده از گچ زیر کار این است که زمان گیرش‌های گچ‌های معمولی پایین است. و از آن‌جا که یکی از اهداف استفاده از گچ زیرکار صاف کردن سطح کار است، باید گچ کار زمان کافی برای کار کردن با گچ و شکل دادن به آن را داشته باشد تا بتواند به راحتی ایرادات دیوار یا سقف را رفع و سطح آن‌ها را صاف و تراز کند. گچ‌های زیرکار معمولا دیرگیرتر هستند و درنتیجه زمان بیشتری برای کار کردن و شکل دادن به آن‌ها وجود دارد.
انواع گچ زیرکار
یکی از متداول‌ترین انواع گچ زیرکار، گچ و خاک است. اما گچ و خاک تنها برای استفاده در مناطق خشک مناسب است و در مناطقی که دارای رطوبت هستند، نمی‌توان آن‌ها را به‌کار برد. به همین خاطر هم انواع گچ زیرکار مختلفی به وجود آمده است. انواع گچ زیرکار عبارتند از:
گچ خاک
گچ خاک بهترین گچ زیرکار مناطق خشک است و از ترکیب گچ ساختمانی معمولی با خاک رس به دست می‌آید. با این‌که می‌توان این نوع گچ را شخصا با ترکیب این دو ماده درست کرد، اما توصیه می‌شود که آن را به صورت آماده تهیه کنید. چون اگر نسبت دقیق ترکیب گچ و خاک رعایت نشود، گچ و خاک حاصله خصوصیات مورد نظر را نخواهد داشت.
گچ و خاک به عنوان لایه اول گچکاری روی سطوح بتنی و آجری اعمال می‌شود و سپس روی آن را با به گچ روکار، سفیدکاری می‌کنند. چسبندگی گچ خاک بسیار بالا است و به همین خاطر هم از آن به‌عنوان لایه‌ی اول کار استفاده می‌کنند. بهتر است ضخامت گچ زیر کار بر روی سقف 8 میلی‌متری و ضخامت گچ زیر کار روی دیوار 11 میلی‌متری باشد.
گچ سیوا
همانطور که اشاره کردیم، از گچ خاک نمی‌توان در مناطق مرطوب استفاده کرد. گچ سیوا زیرکار بهترین گچ زیرکار برای مناطق مرطوب است. گچ سیوا از ترکیب گچ سفیدکاری مش بالا با افزودنی‌های مخصوص و مقداری زبره تولید می‌شود. گچ سیوا زیرکار، ضدآب و ضدحریق است و چسبندگی بالایی دارد.
آموزش ساخت گچ زیر کار
برای ساخت گچ زیر کار چه از نوع سیوا و چه از نوع گچ خاک، باید مقدار مشخصی از خاک را با آب مخلوط کنیم. پیش‌تر در مقاله‌ای نحوه آزمایش تعیین میزان آب و گچ را شرح داده‌ایم. برای ساخت گچ زیرکار ابتدا ظرف تمیز و مناسبی را انتخاب کنید (ترجیحا استانبولی) و سپس به مقدار لازم آن را با آب شیرین و تمیز پر کنید.
در مرحله‌ی بعد، گچ زیرکار الک شده را آرام آرام به آب اضافه کنید. در این مرحله نیازی به هم زدن گچ نیست. تنها آن را درون آب بریزید و اجازه دهید گچ برای کمتر از 1 دقیقه در آب خیس بخورد و سپس به آرامی شروع به هم‌زدن آن بکنید. اگر از میکسرهای برقی استفاده می‌کنید، باید آن را روی دور کند بگذارید.
مدت زمان خشک شدن گچ زیر کار
مدت زمان خشک شدن گچ زیر کار هم به نوع گچ بستگی دارد و هم در شرایط آب و هوایی مختلف هم متفاوت است. درجه گرمای هوا، میزان رطوبت موجود در فضا، میزان جریان هوا در ساختمان از جمله مواردی هستند که بر مدت زمان خشک شدن گچ زیر کار اثر می‌گذارند. حتی ممکن است مدت زمان خشک شدن گچ زیر کار طبقه اول و آخر ساختمانی هم با هم فرق کند.
اما به طور کلی می‌توان گفت که زمان گیرش گچ زیرکار چیزی حدود 90 دقیقه تا 200 دقیقه است و به چیزی حدود 4 روز زمان نیاز دارد تا کاملا خشک شود. بهتر است در زمان گیرش و خشک شدن گچ دخالتی نکنید و بگذارید روال عادی خود را طی کند. سرعت بخشیدن به زمان خشک شدن گچ زیر کار می‌تواند باعث ریزش یا ترک خوردن آن شود.
جمع‌بندی
گچ کاری ساختمان در دو مرحله و با گچ زیرکار و گچ روکار انجام می‌شود.گچ زیرکار سطح را برای گچ روکار آماده می‌کند و بعد از آن هم می‌توان نقاشی روی گچ یا کاغذ دیواری و … را انجام داد. گچ زیرکار چسبندگی لازم برای اجرا روی متریال‌های مختلف سقف و دیوار را دارد و سطح را برای اجرای گچ روکار آماده می‌کند. گچ‌های زیرکار در دو نوع گچ و خاک و گچ سیوا هستند که گچ خاک بهترین گچ زیرکار برای مناطق خشک و گچ سیوا بهترین گچ زیرکار رای مناطق مرطوب است.
