نحوه اجرای میلگرد بستر از این رو حائز اهمیت است که اجرای ناصحیح آن مقاوت لازمه را ایجاد نخواهد کرد و در واقع به نحوی باعث اتلاف هزینه‌ها شده است. نحوه اجرای میلگرد بستر به این صورت است که ابتدا باید محل اتصال بست روی ستون مشخص و سوراخ شود، و بعد از بالا آمدن دیوار تا محل مشخص شده، میلگرد بستر با استفاده از قلاب به بست وصل شود. در ادامه نحوه‌ی انجام این کار را به طور مفصل توضیح خواهیم داد.
معرفی میلگرد بستر
شاید بهتر باشد قبل از بررسی نحوه اجرای میلگرد بستر، ابتدا به معرفی آن بپردازیم. هدف اصلی از اجرای میلگرد بستر افزایش استحکام و مقاومت ساختمان در برابر نیروهای خارجی، مثل زلزله، است. استفاده از بتن همواره به مقاومت ساختمان در برابر نیروهای فشاری کمک کرده است، اما در مورد مقاومت کششی عموما از مقاطع فولادی در بتن استفاده میشود. میلگرد بستر نیز جز همین دسته است. قرار دادن میلگرد بستر میان ملات دیوار به افزایش مقاومت کششی ساختمان تا حد زیادی کمک می‌کند.
میلگرد بستر متشکل از یک جفت میلگرد آجدار به قطر 4 تا 6 میلیمتر است که به موازات هم قرار می‌گیرند و به وسیله میلگردهای دیگری به صورت زیگزاگ (خرپا) یا عمودی (نردبانی) به هم وصل می‌شوند. طبق استاندارد فاصله‌ی این دو میلگرد موازی از هم باید 5.5، 11 یا 15 سانتی‌متر باشد. دو سر میلگرد بستر به وادارهای کناری دیوار وصل می‌شوند و رج‌های چیده شده‌ی دیوار را یکپارچه می‌کنند.
جنس میلگردها یا مفتول‌های استفاده شده برای اجرای میلگرد بستر و تمامی فلزات دیگر، مثل قلاب‌ها و بست‌ها، باید از فولاد ضد زنگ یا گالوانیزه باشد. فولاد معمولی به خاطر رطوبت موجود در ملات دچار خوردگی و زنگ زدگی میشود. همین امر هم باعث پوسیده شدن آن و جدا شدن اتصال انجام شده میشود. حتی پیشنهاد میشود که در محل‌های جوشکاری شده، از اسپری زینک استفاده شود.
میلگرد بستر را در چه مکان‌هایی میتوان اجرا کرد؟
از میلگرد بستر برای مقاوم سازی دیوارها در برابر فشارها و نیروهای کششی استفاده میشود. میلگرد بستر را میتوان به صورت افقی یا عمودی در میان دیوارهای باربر و غیرباربر کار گذاشت. میلگردها را میتوان در انواع دیوارهای نامبرده در زیر استفاده کرد:
- دیوار آجری
- دیوار آجر سفالی
- بلوک بتنی توخالی
- بلوک سیمانی
- بلوک ACC
- بلوک لیکا
- بلوک هبلکس
روش اجرای میلگرد بستر
میلگرد بستر را میتوان به دو صورت افقی و عمودی اجرا کرد. در روش افقی میتوان از هر دو میلگرد بستر خرپایی و نردبانی استفاده کرد. در روش افقی میلگردها در مکان‌های مشخص شده در فواصلی معین و در حین دیوار چینی میان مصالح دیوار جایگذاری می‌شوند. برای اتصال میلگرد بستر افقی، در صورت وجود مقاطع فلزی در گوشه دیوار، میتوان میلگرد را به آن‌ها جوش داد و یا در غیر این صورت میتوان از بست و قلاب استفاده کرد.
در روش عمودی از میلگردهای معمولی استفاده میشود و نه میلگرد بستر خرپایی و زیگزاگی. در این روش میلگردها به صورت عمودی میان فضای خالی ردیف‌های بلوک قرار داده و با ملات پر می‌شوند. در روش عمودی دیوار به سقف وصل نمی‌شود، بلکه به سمت ناودان داخل سقف می‌رود. برای مهار میلگرد بستر عمودی از نبشی و سپری استفاده میشود. میلگرد بستر عمودی فشاری که بر اثر انبساط و انقباض عناصر سازه بر دیوار وارد میشود را کاهش می‌دهد.
نحوه اجرای میلگرد بستر قدم به قدم
نحوه اجرای میلگرد بستر نیازمند دقت بالا و انجام محاسبات دقیق است و این کار باید طبق استانداردهای تعیین شده صورت بگیرد. نحوه اجرای مرحله به مرحله‌ی میلگرد بستر به شرح زیر است:
- برای اجرای میلگرد بستر به صورت افقی ابتدا باید محل‌های قرارگیری میلگردها مشخص شوند. معمولا میلگردها هر دو رج یکبار، یعنی به فاصله‌های 40 سانتی‌متری از هم، انجام می‌شوند.
- بعد از علامت زدن محل‌های قرارگیری میلگرد بستر اگر اسکلت بتنی بود، باید ستون‌ها را سوراخ و در آن‌ها رولپلاک گذاشته شود یا میتوان قبل از ملات ریزی در آن پلیت جایگذاری کرد و بعد بست را به آن جوش داد. اگر هم اسکلت ساختمان فلزی بود میتوان بست را با جوشکاری یا میخ با ستون وصل کرد.
- اگر عرض دیوار بیش از 4 متر بود، طبق آیین نامه 2800 باید از وال پست استفاده شود. بنابراین باید مرحله‌ی بالا را روی وال پست اجرا و میلگرد را به آن وصل کرد. برای اتصال میلگرد بستر به وال پست تنها باید از جوشکاری استفاده کرد.
- برای میلگرد افقی، دیوار چینی را شروع می‌کنیم و هنگام رسیدن به مکان‌های مشخص برای قرار دادن میلگردها، آن‌ها را جایگذاری و 20 سانت آخر آن را 90 درجه خم می‌کنیم تا بهتر به قلاب گیر کنند.
- بعد از جایگذاری میلگرد روی آن با حداقل 1.5 سانتی‌متر ملات پوشانده و سپس دیوار چینی ادامه پیدا می‌کند تا به محل میلگرد بعدی برسیم.
- دو مرحله‌ی بالا را تکرار می‌کنیم تا به انتهای آن برسیم. در آخر نیز دیوار به وسیله یونولیت یا پشم سنگ ضد رطوبت از تیر جدا میشود.
نکات مهم در نحوه اجرای میلگرد بستر
حال که با نحوه اجرای میلگرد بستر آشنا شدیم، بهتر است نکات مهم در این باره را نیز مرور کنیم.
- قطر میلگردها یا مفتول‌های استفاده شده در میلگرد بستر باید حداقل 4 میلیمتر و حداکثر نصف ضخامت ملات باشد.
- حداکثر ضخامت ملاتی که برای پوشاندن میلگرد بستر میتوان استفاده کرد 16 میلیمتر است. که در این صورت طبق قاعده‌ی بالا حداکثر قطر میلگرد بستر نیز 8 میلیمتر خواهد بود.
- فاصله ردیف میلگرد بستر از ردیف بعدی خود می‌بایست حداکثر 40 سانتی‌متر (دو رج) باشد.
- برای اتصال گیره به ستون از طریق جوشکاری، هر طرف حداقل 1 سانتی‌متر جوش داده میشود.
- چون بند بستر بلوک هبلکس کمتر از 3 میلیمتر است، در صورت استفاده از آن‌ها میلگرد بستر باید به حالت نردبانی باشد تا به خوبی در ملات دفن شوند.
- میلگردها باید از فولادی با حداقل تنش تسلیمی 450 مگاپاسکال، حداقل تنش نهایی 550 مگاپاسکال ساخته شده باشند و نسبت تنش نهایی به تسلیم باید حداقل ½ باشد.
- میلگرد بستر و دیگر فلزات به کار رفته برای اتصال آن باید ضد زنگ باشند.
- به منظور انسجام بیشتر باید از میلگردهای آجدار استفاده شود.
- در دیوارهایی که طولشان 40 برابر ضخامتشان است باید از جایگزین میلگرد بستر استفاده کرد.
جمع بندی
استفاده از میلگرد بستر در دیوار ساختمان باعث افزایش مقاومت آن در برابر زمین لرزه میشود و از فرو ریختن موضعی آن جلوگیری می‌کند. نحوه اجرای میلگرد از آن بابت اهمیت دارد که اجرای غیر اصولی آن کارایی و مقاومت لازم را به عمل نمی‌آورد و حتی در مواردی می‌تواند دیوار چینی را با مشکل رو به رو کند. برای اجرای میلگرد بستر باید محل قرارگیری یا همان محل وصل شدن آن به ستون طبق استانداردها از پیش تعیین شود و در هنگام دیوار چینی میلگرد بستر بین اجزای دیوار قرار داده شود.
