دیرگیر کننده بتن به منظور به تاخیر انداختن گیرش اولیه بتن در شرایط آب و هوایی گرم، بتن ریزی حجیم، فواصل طولانی حمل و نقل بتن و … به جهت مقابله با سخت شدن سریع بتن مورد استفاده قرار می‌گیرد. استفاده از این افزودنی، زمان لازم برای مخلوط کردن، حمل و استفاده‌ی کارگران را فراهم می‌کنند. این افزودنی‌ها معمولا به این شکل عمل می‌کنند که با افزودن مایع، پودر یا اسپری به بتن یا حل آن در آب، به طور موقت واکنش‌های هیدراتاسیون را قطع کرده و این امر سبب می‌شود تا دوره اول گیرش اولیه بتن طولانی تر شود. در ادامه به بررسی بیشتر این افزودنی خواهیم پرداخت.
دیرگیر کننده بتن چیست؟
دیرگیر کننده بتن به منظور به تاخیر انداختن گیرش اولیه‌ی بتن در شرایط آب و هوایی گرم برای مقابله با سفت شدن زودهنگام بتن مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع افزودنی بتن شامل ترکیباتی از مواد آلی و معدنی هستند که با کنترل و ایجاد تاخیر در هیدراسیون اجزاء سیمان، سرعت گیرش را کاهش داده و مدت زمان گیرش بتن را افزایش می‌دهد. دیرگیر کننده بتن روند کسب مقاومت‌های مکانیکی کوتاه مدت بتن را به تاخیر انداخته، اما پس از یک هفته و با رشد مقاومت، فاصله زمانی به وجود آمده جبران شده و این تاخیر در روند گیرش، نهایتا سبب کسب نتایج مقاومتی بهتر و تولید محصولاتی با تخلخل کمتر نسبت به نمونه‌های فاقد افزودنی بتن می‌باشد.
دیرگیر کننده بتن یا با استفاده از روان کننده‌ها و فوق روان کننده‌ها که تاثیر جانبی دیرگیری دارند، به مخلوط‌های پایه سیمانی، اضافه شده و یا به عنوان یک ماده افزودنی دیرگیر کننده مستقل، زمان گیرش بتن را به تاخیر می‌اندازد. این مواد معمولا به دو شکل زیر به مخلوط‌های پایه سیمانی افزوده شده و گیرش آن‌ها را به تاخیر می‌اندازد:
- استفاده از روان کننده بتن و فوق روان کننده‌هایی که تاثیر جانبی کندگیری دارند
- استفاده از یک ماده افزودنی کندگیر کننده مستقل
مواد دیرگیر کننده بتن هم به صورت دیرگیر کننده پودری و هم به صورت مایع تولید می‌شوند. اما با توجه به اینکه این افزودنی تولید کدام کارخانه تولیدی باشد، میزان درصد استفاده از آن‌ها متفاومت خواهد بود. مقدار مضرف هر محصول روی لیبل آن درج شده.
دیرگیر کننده‌های بتن چگونه اثر می‌کنند؟
دیرگیر کننده‌های بتن سبب کاهش سرعت آبگیری سیمان یا به عبارتی واکنش سیمان و آب شده و تاثیر مستقیمی بر روند هیدراسیون دارد. از طرف دیگر سبب کاستن میزان نفوذ آب به ذرات سیمان نیز خواهد شد. البته استفاده از ماده افزودنی دیرگیر کننده بتن، تنها یکی از فاکتورهای دیرگیر شدن بتن بوده و مولفه‌های دیگری مانند نوع سیمان، نسبت آب به سیمان و دمای محیط به طور محسوسی روی زمان گیر تاثیر گذار خواهند بود. نوع سیمان مصرفی تاثیر مستقیمی با میزان دیرگیری این افزودنی دارد.
مشخصات فنی دیرگیر کننده بتن
| حالت فیزیکی | پودر مایع |
| رنگ | سفید قهوه‌ای |
| وزن مخصوص | 1.1 ± 0.02 1 gr/cm3 |
| PH | 1 ± 8 |
خواص و اثرات دیرگیر کننده بتن
این افزودنی‌ها همچون دیگر افزودنی‌هایی که به بتن اضافه می‌شود، ویژگی‌های خاصی به بتن خواهند داد. در ادامه به برخی از خواص و اثرات دیرگیر کننذه بتن اشاره کرده‌ایم:
- ایجاد تاخیر در زمان گیرش بتن
- افزایش مقاومت بتن در دراز مدت
- امکان ساخت و اجرای بتن ریزی در مناطق گرمسیر
- امکان ساخت و اجرای بتن در مناطق بادخیز
- افزایش زمان کارایی یا کارپذیری بتن
- بهبود پرداخت پذیری سطح بتن
- مانع از به وجود آمدن ترک‌های سطحی ناشی از جمع شدگی
- کاهش درزهای سرد ناشی از فواصل بتن ریزی
- بتن ریزی حجیم
- بتن ریزی با قالب‌های لغزنده
- کنترل دمای آبگیری به خصوص در بتن‌های بزرگ
- بتن ریزی شمع‌ها و دیوارهای عظیم
- پرداخت و نما سازی
- شستشوی کامیون‌های حمل
انواع دیرگیر کننده بتن
دیرگیر کننده بتن مستقل (ASTM C-494 Type B)
این گروه می‌توانند زمان گیرش اولیه را براساس دسته بندی استاندارد ASTM C-494، آیین نامه بتن ایران و دیگر استانداردهای معتبر بین المللی از 1 تا 3.5 ساعت به تاخیر انداخته و پس از سپری شدن این زمان، گیرش سیمان به طور طبیعی اتفاق می‌افتد.
دیرگیر کننده‌های افزودنی کاهنده آب (ASTM C-494 Type D&G)
این گروه برخلاف دیگر انواع افزودنی بتن می‌توانند زمان گیرش اولیه بتن را براساس دسته بندی استاندارد ASTM C-494، آیین نامه بتن ایران و دیگر استانداردهای معتبر بین المللی از 1 تا 3 ساعت به تاخیر بیندازند و پس از گذشت این زمان، گیرش طبیعی سیمان ادامه یابد.
کاربردهای دیرگیر کننده بتن
در این بخش به برخی از کاربردهای دیرگیر کننده بتن مایع اشاره کرده‌ایم:
- بتن‌ریزی‌های حجیم و نیمه حجیم مانند سدسازی و پل
- کنترل گرادیانت حرارتی حاصل از گیرش سیمان
- مناسب برای اجرای پروژه‌هایی که نیاز به کنترل گیرش بتن در مراحل اولیه و نهایی دارند
- مناسب بتن ریزی در مناطق گرمسیری
- مناسب بتن ریزی‌هایی که فاصله‌ای بیش از حد متعارف دارند
- ساخت بتن‌های پمپ پذیر
- ساخت و حمل بتن در مسافت‌های طولانی و دور از کارخانه
دیرگیر کننده بتن چه تاثیری بر بتن سخت دارد؟
دوام
تاخیر در روند گیرش بتن، سبب جای‌گیری بتن در قالب شده و حباب‌های درشت و مضر از لایه‌های درونی به سطح آمده و خارج می‌شوند. این امر سبب شده تا بتنی با تخلخل و نفوذپذیری کمتر تولید شده و نهایتا آسیب پذیری بتن سخت شده کمتر خواهد بود. البته باید بدانید که دوام بتن با سایر افزودنی‌ها مانند مواد افزودنی هواساز و کاهنده آب نیز غیر قابل انکار است.
جمع شدگی و کنترل ترک
گیرش‌های سریع و ناهماهنگ بخش‌های مختلف بتن سبب بروز ترک‌های حرارتی و جمع شدگی خواهد شد. این پدیده در بتن حاوی دیرگیر کننده بتن، به شکل قابل توجهی کاهش می‌یابد.
مقاومت نهایی
بتن‌هایی که حاوی افزودنی دیرگیر کننده بتن هستند، به دلیل گیرش یکنواخت و کاهش ترک‌های اجرایی و خشک شدن، در مقایسه با سایر بتن‌ها که فاقد افزودنی هستند، با وجود تاخیر در کسب مقاومت اولیه، انتظار می‌رود که دارای مقاومت فشاری و خمشی بیشتری باشند.
سطوح بتن
خروج حباب‌های درونی بتن و جاگیری بهتر آن سبب پیدایش سطوح صاف‌تر، درون قالب و سطح رویی بتن می‌شود.
برآورد میزان مصرف دیرگیر کننده بتن
میزان استفاده از این افزودنی‌ها به عوامل گوناگونی همچون دمای هوا، عیار بتن، دمای بتن و مدت زمان موردنظر برای ایجاد تاخیر در گیرش بتن بستگی دارد و بر این اساس برای تعیین میزان دقیق مصرف، باید آزمایش‌های دقیق کارگاهی انجام شود. به طور کلی و معمول، میزان استفاده از این ماده افزودنی 0.2 تا 0.4 وزن سیمان مصرفی می‌باشد.
روش مصرف دیرگیر کننده بتن
دیرگیر کننده بتن مایع به صورت زر باید مصرف شود:
- ابتدا مقدار ماده افزودنی بتن محاسبه شده با توجه به عیار بتن، با 2 برابر حجم آب اختلاط بتن رقیق شود. این افزودنی رقیق شده را در حین اختلاط بتن، به تدریج به آن بیافزایید.
- می‌توانید این محصولات را به بتن آماده نیز اضاف کنید و پس از میکس کامل، بتن‌ریزی را انجام دهید. (پیشنهاد می‌شود به ازای هر متر مکعب از بتن، حداقل 1 دقیقه عملیات میکس را انجام دهید.)
- دیرگیر کننده بتن را می‌توان در زمان تولید بتن، به بچینگ یا تراک میکسر اضافه کرد.
توجه کنید که ماده افزودنی دیرگیر کننده بتن مایع را به صورت مستقیم روی سیمان خشک نریزید.
کلام پایانی
در این مقاله سعی شد تا به طور کامل درمورد افزودنی دیرگیر کننده بتن صحبت کنیم. اما باید دقت داشته باشید که این محصول را تنها در صورتی که در بسته‌بندی باشد می‌توان به مدت یک سال نگهداری کرد. البته به دور از سرما و یخبندان و نور مستقیم خورشید. بهترین دما برای نگهداری نیز بین 10 تا 30 درجه می‌باشد. شما با رعایت نکات گفته شده می‌توانید به شکل بهتری از این محصولات استفاده کنید. قیمت این افزودنی نیز مانند قیمت افزودنی بتن دیگر، به نوع متریال‌های به کار رفته در آن بستگی دارد.
