ماسه کفی، نوع خاصی از شن و ماسه می‌باشد که طی فرایند فراوری شدن، مقداری خاک به آن اضافه میشود. از همین رو به آن ماسه خاکی هم گفته میشود. البته میزان خاک درون ماسه نباید از 4 درصد بیشتر باشد. در ادامه مقاله در مورد ماسه کفی و مشخصات و کاربردهای آن بیشتر توضیح خواهیم داد.
ماسه کفی چیست؟
ماسه کفی که به آن ماسه ملاتی، ماسه بنایی و یا ماسه خاکدار هم گفته میشود، ماسه‌ای است که با خاک مخلوط شده است. مقدار این خاک باید کمتر از 4% باشد و به شکل‌پذیری بیشتر ماسه کمک میکند. از همین رو عمده کاربرد این ماسه برای شیب بندی کف و سیمانکاری است؛ چون شمشه کشی و کروم گیری روی ماسه کفی راحت تر انجام میشود. اگر میزان خاک موجود در این ماسه زیاد شود، میزان مقاومت نهایی ملات کاهش پیدا میکند و دیگر برای کارهایی که به مقاومت بالا نیاز دارند، مناسب نیست.
فرایند تولید ماسه کفی شامل چند مرحله است. ابتدا ماسه وارد دستگاه سرند شده و الک میشود و سپس با دستگاه کلاسیفایر شسته میشود؛ بعد از آن هم ماسه شسته شده وارد دستگاه رطوبت گیر و خشک کن شده و بعد از آن هم مجددا الک میشود. تا این جای کار شبیه فراوری شن شسته بود. اما در مرحله بعد بر روی ماسه کفی ریزدانه‌هایی پاشید میشود و ماسه حالتی نرم پیدا میکند.
مشخصات ماسه کفی
اندازه دانه‌های ماسه کفی 0.6 میلی‌متر است، سنگدانه‌های آن گوشه‌هایی تیز دارند و مقداری خاک در آن‌هاست. تفاوت ماسه کفی با ماسه معمولی هم در همین میزان خاک موجود در آن است. که خود این خاک باعث به وجود آمدن ویژگی‌هایی خاص در این نوع ماسه شده است.
وجود خاک در ترکیب ماسه کفی باعث کاهش مقاومت میشود و به همین دلیل هم نباید از این خاک در جاهایی که نیاز به مقاومت بالای ترکیب ماسه و سیمان است استفاده شود. از سوی دیگر خاک موجود در این ماسه باعث میشود که چسبندگی ابتدایی آن بیشتر باشد و ملات به سیمان کمتری احتیاج داشته باشد. این ویژگی در موارد خاص، مثل ملات ماسه سیمان دیوارهای غیرباربر، یک مزیت محسوب میشود.
کاربرد ماسه کفی
ماسه کفی خاکدار را می‌توان برای بتن ریزی و شیب بندی کف، برای ملات بنایی در مراحل سفت کاری و نازک کاری و همچنین برای سرامیک کاری استفاده کرد.
ماسه ملات کفی
ماسه‌ای که در ملات ماسه آهک مورد استفاده قرار می‌گیرد باید ماسه خاکی باشد. ماسه‌ای که از بستر رودخانه‌ها به دست می‌آید، ویژگی‌های مناسب ماسه کفی را دارد. برای ساخت ماسه ملات کفی، در هر مترمکعب ماسه باید 300 تا 400 کیلوگرم آهک باشد. این ماسه که بیشتر برای آجرچینی استفاده میشود، به دو صورت تهیه میشود.
آهک شکفته شده به نسبتی که گفته شد با ماسه مخلوط میشود. سپس این مخلوط را آخوره میکنند و به آن آب اضافه میکنند، که با ورز دادن آن، ملات ماسه کفی و آهک به دست می‌آید که رنگی عسلی دارد. مقدار آهک موجود در ملات حتما باید متناسب باشد. چرا که آهک اضافی به مرور زمان باعث پوک شدن آجر میشود.
ماسه کفی در ملات دیوار چینی
از این ملات برای رج چینی دیوارهای آجری، کرسی چینی، مجاری آب، حوضچه‌ها، حوض‌های آب و آب انبارها استفاده میشود. در مکان‌هایی که احتمال نفوذ رطوبت وجود دارد، در رج‌ها ضمن استفاده از ملات ماسه کفی، دوغاب ریزی و آب بندی نیز انجام میشود. از ملات ساخته شده با ماسه‌های کفی برای سنگ فروش زمین‌های مرطوب نیز استفاده میشود. این ملات همچنین برای پی سازی و موارد مشابه هم کاربرد فراوان دارد.
ویژگی‌های ملات ماسه کفی
اولین ویژگی ملات ماسه کفی، ریز بودن دانه بندی ماسه‌های آن است که معمولا همان اندازه ماسه 06 است. گیرش اولیه این ملات 12 تا 24 ساعت بوده، گیرش ثانویه آن تا 28 روز و گیرش نهایی آن بعد از سال‌ها و در اثر فعل و انفعالات شیمیایی کربنات کلسیم و جذب گاز انیدرید کربنیک می‌باشد.
ملات ماسه کفی یک ملات آبی است و به همین خاطر هم در روزهای اول به آن آب می‌پاشند تا در گیرش آن مشکلی به وجود نیاید و به اصطلاح سوخته یا پوک نشود. اگر نوع دانه بندی ملات مناسب باشد و مقدار آب و آهک مخلوط در آن هم به نسبت کافی باشد، مقاومت فشاری ملات بعد از گیرش ثانویه‌ی 28 روزه‌ی آن، 60 کیلوگرم بر سانتی‌مترمربع خواهد بود.
جمع بندی
ماسه کفی یا ماسه خاکی یا ماسه بنایی نوع خاصی از ماسه‌ها می‌باشد که بر خلاف ماسه‌های شسته که به این هدف شسته می‌شوند که خاک و آلودگی‌های آن گرفته شود، بعد از شسته شدن مقداری خاک (حداکثر 4%) به آن اضافه میشود تا ماسه نرم شود. اضافه کردن خاک به این ماسه باعث میشود که شکل‌پذیری آن بیشتر شود و راحت‌تر بتوان آن را شمشه کشی و کروم گیری کرد. از همین رو نیز بیشترین استفاده از این ماسه برای شیب بندی کف است.
از ملات ماسه سیمان همچنین به عنوان ملات آجرچینی برای دیوارهای غیرباربری که فشار سازه بر روی آن‌ها نیست هم استفاده میشود. دلیل آن هم این است که به علت اضافه شدن خاک به ماسه، مقاومت آن کاهش پیدا کرده و نمی‌توان در قسمت‌هایی از سازه که نیاز به مقاومت بالا دارند از آن‌ها استفاده کرد.
