قلب تپنده‌ی هر آسانسور، یک الکتروموتور به نام موتور آسانسور است که نیروی محرکه‌ی لازم جهت حرکت و جا به جایی را تولید می‌کند. به همین دلیل است که حمل وزن کابین و بارهای وارده به آسانسور، توسط موتور آسانسور انجام می‌شود. آسانسورها بدون وجود موتور غالبا کارایی خاصی ندارند و قادر به حرکت نیستند. به همین دلیل است که باید در زمان انتخاب و خرید موتور آسانسور، به کیفیت آن توجه لازم را داشته باشید. سیوان لند در این مقاله قصد دارد تا موتور آسانسور را به شما معرفی کرده و جزئیات آن را مورد بررسی قرار دهد.
موتور آسانسور چیست؟
به طور کلی مهم ترین بخش یک وسیله‌ی الکتریکی، موتور آن است. یا به عبارت دیگر موتور، قلب تپنده‌ی دستگاه‌های مکانیکی است. آسانسورها نیز از این قاعده مستثنی نیستند و موتور آسانسور یکی از اصلی ترین اجزای این دستگاه‌ها است. وظیفهی این عضو از آسانسور، تامین نیروی مورد نیاز برای جا به جایی کابین آسانسور است. نوع با کیفیت و درجه یک موتورهای آسانسور سبب حرکت مطلوب تر و دوام طولانی تر عمر آن‌ها می‌شود. موتورهای آسانسور با کیفیت در زمان خطرات احتمالی، مقاومت بیشتری از خود نشان می‌دهند.
اجزا و قطعات موتور آسانسور
موتورهای آسانسور از قطعات و اجزای مختلفی تشکیل شده که در اندازه‌های کوچک و بزرگ ساخته می‌شوند. هرکدام از این اجزا در جایگاه خود بهترین عملکرد را برای موتور فراهم می‌کنند. از آنجایی که بدون حضور موتور، جا به جایی و حرکت آسانسور امکان پذیر نیست، پس کارکرد صحیح اجزای موتور نیز بسیار اهمیت دارد. تمام قطعات اعم از ریز و درشت اهمیت زیادی در موتور آسانسور دارند و حتی کوچک ترین عیب یا نقص در هرکدام از آن‌ها، می‌تواند روی عملکرد کلی موتور نیز تاثیر گذار باشد. در این صورت آسانسور با مشکل مواجه خواهد شد.
پوسته موتور
پوسته‌ی موتور آسانسور ویژگی‌های گوناگونی دارد اعم از اینکه، جنس آن آلومینیوم است و معمولا دارای ظاهر و ساختاری جمع و جور هستند. نمونه‌ی باکیفیت این پوسته‌ها، سر و صدای کمی دارند.
شفت موتور آسانسور
از بین دیگر اجزای موتور آسانسور، شفت‌ها در چاه قرار می‌گیرند و به کابین این اجازه را می‌دهند تا به راحتی از طبقه‌ای به طبقه‌ی دیگر عبور کنند. در حقیقت این عضو از موتور آسانسور یک گذرگاه عمودی برای کابین آن است.
بلبرینگ
بلبرینگ‌ها معمولا در آسانسورهای کششی مخصوصا در نمونه‌ی بدون دنده‌ی آن یا همان گیرلس‌ها، استفاده می‌شود. در واقع توانایی حمل بار شعاعی و همچنین بار محوری متوسط، بر عهده‌ی این بخش از موتور آسانسور است که در هر دو مورد به بهترین نحو عمل می‌کند. بلبرینگ‌ها ضریب اصطکاکی کمی دارند و با ساختار خود، به حرکت بهتر آسانسور کمک می‌کنند.
استاتور یا سیم پیچ
استاتورها در بین اجزای موتور آسانسور، معمولا در قسمتی که به بدنه‌ی موتور متصل است، نصب می‌شوند. در برخی موارد فضای ایجاد شده بین قسمتی که نصب شده و استاتور را با یک ماده‌ی پر کننده که رسانای حرارتی است، جهت هدایت گرما به طور کامل پر می‌کنند. البته ممکن است این ماده گاهی فراتر از قسمت مشخص شده برود تا نصب آن محکم تر شود و رسانای بهتری برای گرما باشد.
فلکه کششی
از این جزء برای انتقال قدرت موتور و حرکت به سیم بکسل استفاده می‌کنند. فلکه کششی جهت حرکت سیم بکسل را هدایت کرده و آن را تغییر می‌دهد. ساختار این فلکه به صورت قرقره‌ای است و نقش اصلی آن کاهش تلاش و انرژی قرقره‌ی اصلی است.
سیستم ترمز
لنت‌ها، صفحات اصطکاکی، مگنت، فنر، اهرم آزاد کننده و … از اجزای تشکیل دهنده‌ی این سیستم هستند. سیستم ترمز نقش بسیار مهمی در امنیت آسانسور دارد. حال بهتر است بدانید که این سیستم چگونه کار می‌کند؟ زمانی که کابین در طبقه‌ی مورد نظر شما می‌ایستد، موتور کششی آسانسور و سیم پیچ در آهنربای الکتورمغناطیسی، قدرت خود را از دست داده و در نتیجه نیروی مغناطیسی در هسته‌ی الکترو مغناطیس، به سرعت ناپدید می‌شود.
پس از آن روتور یا هسته توسط فنر ترمز مجددا تنظیم می‌شود و سبب ایستادن کابین خواهد شد. در هنگام قطعی برق نیز ترمز باید قابلیت نگه داشتن کابین را داشته باشد و سریعا آن را به حالت آولیه‌ی خود بازگرداند.
روتور یا هسته
این قطعه را در اتاق آسانسور یا بالابر نصب می‌کنند که معمولا در بالای ساختمان یا داخل بالابر و در واحد برق آسانسور قرار دارد. روتورها با حالت مغناطیسی که دارند، شیار را مستقیما توسط موتور اصلی و بدون دنده هدایت می‌کنند.
انکودر ( Encoder )
این قطعه به آسانسور این قابلیت را می‌دهد تا سرعت خود را به صورت دقیق و کنترل شده اندازه گیری کند که نقش بسیار مهمی در تامین امنیت آسانسور دارد. جهت اطمینان از ایمنی مسافران، بهتر است که انکودر را براساس استانداردهای هر منطقه انتخاب و نصب کرد. این جزء از موتور آسانسور سبب بهینه سازی کارایی درایو آسانسور می‌شود که در نهایت می‌تواند انرژی و هزینه‌ی کمتری را تحمیل کند.
نکات مهم در زمان خرید موتور آسانسور
- مناسب بودن قیمت موتور آسانسور
- طول عمر موتور آسانسور
- ارتفاع ساختمان
- میزان مصرف برق موتور
- صدای آسانسور در زمان حرکت
- نوع کاربری ساختمان ( مسکونی، تجاری یا اداری )
انتخاب موتور مناسب برای آسانسور
یکی از فاکتورهایی که یک موتور خوب براساس آن سنجیده می‌شود، توان آن موتور است. این توان موتور است که نشان می‌دهد، موتور ظرفیت جا به جایی چه میزان باری را دارد؟ برای محاسبه‌ی این ویژگی می‌توان از فرمول زیر استفاده کرد:
9.81*((V*G)/N))=P
در این فرمول P نشان دهنده‌ی توان محاسبه شده‌ی موتور است و واحد آن وات ( W ) می‌باشد. از طرف دیگر، پارامتر V، سرعت مورد نظر را بر حسب m/s ( متر بر ثانیه ) بیان می‌کند و G بیانگر حداکثر وزن هر فرد در آسانسور است. N نیز در این فرمول به عنوان پارامتری برای موتور، معادل دو عدد 0.5 و 0.7 در نظر گرفته می‌شود. درمورد پارامتر V باید به موارد زیر دقت کنید:
| ساختمان از 1 تا 5 طبقه همراه با حداکثر 5 توقف | حداقل سرعت 0.1 و حداکثر 0.5 |
| ساختمان 6 تا 8 طبقه با تعداد ایستگاه 5 تا 8 | حداقل سرعت 0.6 و حداکثر 0.7 |
| ساختمان 9 تا12 طبقه با 9 تا 12 ایستگاه | حداقل سرعت 1 و حداکثر 1.5 |
| ساختمان 13 تا 20 طبقه با 13 تا 20 ایستگاه | حداقل سرعت 1.6 و حداکثر 1.9 |
| ساختمان 21 تا 25 طبقه با 21 تا 25 توقف | حداقل سرعت 2 و حداکثر 2.4 |
| ساختمان 26 تا 30 طبقه با 26 تا 30 ایستگاه | حداقل سرعت 2.5 و حداکثر 3 |
باید تووجه داشته باشید که پارامتر G بر حسب KP محاسبه می‌شود. به عنوان مثال اگر وزن هر نفر را 70 کیلو گرم در نظر بگیریم، نصف این عدد که 35 است به عنوان پارامتر G در نظر گرفته می‌شود. سپس برای محاسبه‌ی ظرفیت آسانسور، این متغییر را در تعداد افراد ضرب می‌کنند.
کلام پایانی
امروزه در تمام ساختمان های چند طبقه از آسانسور برای جا به جایی افراد استفاده می‌کنند. موتور آسانسور مهم ترین قسمت آن است که انواع گوناگونی دارد. علاوه بر این، نه تنها از آن در آسانسورها بلکه در کشتی‌ها نیز از آن استفاده می‌کنند. این وسیله‌ها در سراسر دنیا با برندهای مختلفی تولید می‌شوند که هرچه کیفیت آن‌ها بیشتر باشد، به طبع قیمت آسانسور و موتور آن هم بالاتر خواهد بود.
