با توجه به روی کار آمدن نوع جدیدی از مصالح جهت ساخت ساختمان‌ها، شاید سخن گفتن از آجر در ساخت و ساز بوی کهنگی بدهد اما درواقع آجرهای ساختمانی که در این صنعت استفاده می‌شوند با گذشت زمان پیشرفت کرده و خود را ارتقاء داده‌اند. بهتر است بدانید که انواع گوناگونی از آجر در ابعاد و رنگ‌های متنوع تولید و در بخش‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. در ادامه با ما باشید تا بیشتر درمورد این مصالح بدانید.
برسی آجرهای ساختمانی
پیرامون معرفی و بررسی انواع آجرهای ساختمانی باید گفت که اوج هنرمندی ایرانی در ساخت این نوع آجر ظاهر شده است. هنرمندان ایرانی از دیرباز با تبحر خاصی به ساخت آجر لعابی برای ساخت یک بنا و ساختمان، نیازمند مصالح متعددی می‌باشیم که یکی از اصلی ترین و کاربردی ترین آن آجر بوده. این مصالح دارای انواع مختلفی همچون: آجر ماشینی، آجر توپر، آجر ماشینی سوراخدار و آجر سفالی مجوف می باشد.
هرکدام از این آجرهای ساختمانی دارای مقاومت و ظاهری متفاوت می باشند که به فراخور نیاز افراد، مورد استفاده قرار می گیرند. یکی دیگر از دسته بندی هایی که برای آجر ها در نظر گرفته شده است، براساس جنس آنها است. در این دسته بندی، نام هایی مانند: آجر فشاری، آجر ماشینی ،آجر سفالی، اجر لعابی، اجر نسوز، آجر ماسه آهکی و آجر جوش به چشم می خورد.
آجر فشاری
این نوع از آجرهای ساختمانی به دلیل فرایندی که روی آن صورت گرفته است، با نام آجر فشاری شناخته می شود. این فرایند شامل: خشت زدن با دست و با فشار دستی کارگران خشت زن می باشد که براثر این عمل، گوشه های قالب به وسیله گل مخصوص پر می گردد. کاربرد آجر فشاری در سفت کاری و زیرکاری ساختمان، بیش از زمان دیگری نمایان و پررنگ می شود. البته باید اضافه کرد که این نوع آجر برای تمامی مراحل ساختمان سازی از جمله: کرسی چینی، گره چینی، طاق ضربی، دیوارهای حمال و تیغه چینی کاربرد دارد.
آجر سفالی
آجرهای سفالی با ویژگی های خاصی ساخته می شوند که در معررفی و بررسی آجرهای ساختمانی باید به آنها پرداخته شود و در زمان ساخت آنها، به شکل، رنگ، مشخصات فنی، توجه بسیاری می شود. در واقع شکل یک آجر سفالی است که تعیین می کند در کدام قسمت ساختمان کاربرد پیدا کند. آجرهای سفالی با جذب کم آب، به منظور چسبندگی مناسب با ملات، انواع سوراخ دار آنها را مورد استفاده قرار می دهند وسبکی بیش از حد این نوع آجرها، سرعت اجرا را به بالاترین حد خود می رساند. نام دیگر آجرهای سفالی، بلوک سفالی نیز می باشد که بلوک های سفالی خود به دو دسته دیواری و سقفی تقسیم می شود.
آجرهای ساختمانی سفالی دارای پاشنه ای به اندازه 4 یا 5 سانتی متر می باشند و این پاشنه ها موجب قرار گرفتن مابین تیرچه های پیش ساخته می شوند. بلوک های سفالی دیواری دارای ضخامت 8، 10، 12، 15، 20، 25 است و دارای عرض و طول 20 سانتی متری هستند. این نوع آجرها در مجموعه‌ی سیوان لند با بالاترین کیفیت تولید و به شما ارائه می‌شود. شما می‌توانید جهت خرید و استعلام قیمت آجر سفال به پلتفرم آنلاین سیوان لند مراجعه کنید.
آجر ماشینی
در بررسی و معرفی آجرهای ساختمانی باید گفت؛ آجر ماشینی یا آجر سوراخدار، آجری است که بر روی سطح بزرگتر آن 8 یا 10 سوراخ به قطر 1/5 تا 2 سانتیمتر وجود دارد. این آجرها در بازار ایران به آجرهای هشت یا ده سوراخه ماشینی معروف است. در استاندارد شماره 7 مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، این سوراخ‌ها باید تمام ضخامت آجر را طی نموده و سطح مقطع مجموع سوراخ‌ها نباید بیشتر از 25 درصد سطح بزرگتر از آجر باشد. همچنین فاصله سوراخ‌ها از لبه آجر و همچنین فاصله سوراخ‌ها از یکدیگر در هر بعد آجر نباید کمتر از 30 درصد طول همان بعد باشد.
علت وجود این سوراخ‌ها در این نوع از آجرهای ساختمانی این است که، در هنگام دیوارچینی ملات به طور عمودی نیز در آجر نفوذ کرده و باعث استحکام بیشتر دیوار شود. در ساخت دیوارهای حمال به دلیل اینکه می‌توان به وسیله سوراخ‌های موجود در سطح آجر آن را با میلگرد، مسلح کرد از این نوع آجر استفاده می‌شود. دیوار آجری مسلح برای مقابله با نیروی زلزله ساخته می‌شود. جنس این نوع آجرها نسبت به آجرهای فشاری بسیار ترد و شکننده بوده و خاصیت مکندگی آن نسبت به آجر فشاری کمتر است.
این آجرها به علت ترد بودن قابل تیشه‌داری نیستند و همچنین به‌دلیل اینکه خاصیت مکندگی زیادی ندارند و نمی‌توانند به خوبی به ملات بچسبند در طاق ضربی استفاده نمی‌شوند. ابعاد این نوع آجر 5/5×11×22 سانتیمتر است. اضلاع این نوع آجرهای ساختمانی گونیاتر بوده و دارای سطوح صاف تری نسبت به آجرهای فشاری هستند.
آجر لعابی
آجرهای لعابی مقاومت را بالا برده و از فرسایش و هوازدگی جلوگیری می کنند. بافت صاف این آجرهای ساختمانی، راه را برای نفوذ آب به درون آجر می بندد. این نقاط قوت موجب می شوند تا آجر های لعابی در برابر عوامل شیمیایی پایدارتر باشند. باید اضافه کرد که لعاب کاری آجرها معمولا در انتهای مرحله خشک کردن است، بدین صورت است که پوششی از ترکیب مواد معدنی روی یک یا چند سطح آجر پاشیده می شود.
لعاب، حل و در یک دمای مشخص در آجر نفوذ می‌کند. پس از پختن، حاصل کار یک پوشش صیقلی است. انتخاب مواد اولیه در تولید آجر لعاب‌دار اهمیت زیادی دارد و اگر به صورت مناسب انتخاب نشود و ضریب انبساط و انقباض آن با آجر متفاوت باشد، لعاب ساخته شده با آن، به سرعت ترک بر می‌دارد.
آجر جوش
در بخش دوم معرفی و بررسی آجرهای ساختمانی، به آجر جوش می پردازیم. آجر جوش را با خاکی که در گرمای بیش از هزار درجه خمیری نشود می‌پزند و آن را بیشتر در کوره نگه می‌دارند تا دانه‌های خاک کمی عرق کرده و به هم بچسبند و آجر یک تکه شود. برای آنکه آجر کم عرق کند، به آن گداز آور می‌زنند، که معمولاً اکسید آهن است. اکسید آهن گذشته از اینکه گدازآور است، رنگ آجر جوشی را سرخ تا سیاه می‌کند. رنگ بهی آجر جوش از کم بودن اکسید آهن و فراوانی آهک و باز‌ها در آن است.
این آجر باید سخت باشد، لاشه نشود، ترد نباشد، ترک نداشته باشد، در برابر ضربه پایداری کند و لب پر نشود، کم ساییده شود، زبر باشد، و جای ساییده شده آن نیز زبر بماند، سطح شکسته شده آن شیشه‌ای نبوده، دانه‌دانه و پر باشد، در برابر یخبندان و مواد شیمیایی پایدار باشد. تاب فشاری آجر جوش نباید از 35 مگاپاسکال کمتر باشد. حداکثر درصد جذب آب آجر جوشی ساختمانی 6٪ و آجر جوشی فرش کف 4% است.
وزن ویژه آجر جوش باید بیش از 1900 کیلوگرم در متر مکعب باشد. آجر جوشی که به کار فرش کردن کف سواره رو و پیاده‌رو می‌رود، باید تاب ضربه پذیری بالایی داشته باشد. خیلی کم ساییده شود، زبر بوده و پس از سایش زبر بماند. آجر جوش برای پوشش دیواره تونل‌ها و گنداب روها نیز به کار می‌رود.
آجر نسوز
مواد اولیه و روند تولید آجر نسوز برحسب محل مصرف، حرارت کوره، محیط شیمیایی، فشار، سایش و تغییرات درجه دما متغیر است و با حداقل مواد گداز آور تهیه می‌شود. در واقع از انواع خاک‌های نسوز تهیه می‌شود. آجر نسوز نما فقط برای نمای خارجی ساختمان نیست، بلکه در فضاهای داخلی و مرطوب مانند حمام و آشپزخانه و حتی کف نیز قابل استفاده است.
کاربرد آجرهای ساختمانی
آجر یکی از مصالحی است که استفاده از آن، حسی طبیعی را در فضای داخلی ایجاد می کند. آجر به دلیل رنگ متنوع اش از قرمز تیره تا زرد کم رنگ، می تواند نماهای متفاوت با حس های متفاوت را در طراحی داخلی ایجاد کند. کاربرد آجر با طیف رنگی قرمز، می تواند حس گرما بخشی را در فضای داخل تقویت کند و در مناطق همیشه سرد می تواند انتخاب مناسبی برای پوشش دیوار باشد. برخلاف بسیاری از مصالح که نیاز به روکش خارجی یا یک لایه از اندود برای نمای نهایی خود دارند.
آجر یکی از مصالحی است که می تواند دست نخورده و بدون هیچ پوشش نهایی، در فضای داخلی استفاده شود. امروزه در طراحی و یا بازسازی فضاهای داخلی چهره ی آجرهای آسیب دیده یا رنگ می شود و یا همان طور دست نخورده باقی می ماند. برای تاکید کردن بر یک دیوار و یا ایجاد یک نقطه ی کانونی می توان از پوشش آجر استفاده نمود.
با استفاده از آجر در یک فضای بسیار مدرن می توانیم یک حس نوستالژیک و یا روستیک را به فضا وارد کنیم. علت این هم طبیعی بودن ساختار این مصالح پرکاربرد ساختمانی می باشد. رنگ های گرم به همراه خاک به عنوان یکی از چهار عنصر زندگی بخش بصورت خارق العاده فضایی آرامش بخشی را به ارمغان می آورد. در ادامه جدولی از خلاصه‌ی کاربرد آجرهای ساختمانی ارائه شده:
| نوع کاربرد | دلیل |
| کف سازی ساختمان | مقاومت سایشی مناسب |
| دیوارپوشی و نماچینی | مقاوم در برابر دما و رطوبت |
| پی سازی ساختمان | مقاومت فشاری بالا |
| معماری و دکوراسیون ساختمان | زیبایی در شکل و تنوع رنگ |
کاربرد آجرهای ساختمانی در نما
معماران امروز برای احیای آجر در بنا ها به فکر طراحی الگوهای متفاوت آجری افتادند. این الگوها به صورت منظم و نامنظم چیده می‌شوند که آجر را از یک مصالح سنتی به یک مصالح نوین تبدیل کرده است. آجر نما این امکان را به طراح می‌دهد که با کاهش چشمگیر وزن پوسته ی طرح هزاران هزار ایده ی جدید و منحصر به فرد ایجاد کند. طراحی داخلی مدرن با مصالح سنتی که اثری فوق العاده زیبایی را به وجود می آورد.
این الگوها می‌توانند با بیرون زدگی و یا چرخش در زوایای مختلف ایجاد شوند و یا در ساده‌ترین حالت از آجرهخای ساختمانی نما در ضخامت‌های مختلف استفاده کرد تا این اختلاف سطح باعث سایه اندازی در ساعات مختلف روز شود و جلوه‌ای ویژه به نمای ساختمان هدیه کند. بطور کلی آجر را نما و مصارف سازه ای و غیرسازه ایی بکار برده می شود.
ایمنی، بهداشت و ملاحظات زیست محیطی براساس مبحث پنجم مقررات ملی
در فرآيند آجركاری در ساختمان، برای حفظ محيط زيست در عمليات كارگاهی ماننـد اندازه كردن، برش، ساب با حداقل دور ريز انجام شود. توصيه می‌شود، براي كاهش دور ريز، از آجرهـای نيمه و سه چهارم توليد شده در كارخانه استفاده شود. بريدن آجر در كارگاه ساختمانی باعث آلودگی هوا مـی‌شـود . لازم اسـت در ايـن مـورد تمهيدات لازم در نظر گرفته شود. استفاده از بلـوك‌هـا دارای خـواص مناسـب عـايق كـاری حرارتـی نقـش مهمـی در صرفه جويي در مصرف سوختهای فسيلی دارد و در كاهش آلودگي محيط زيست نيـز مـؤثر اسـت.
استفاده از مواد سوختنی در خاک موجب صرفه جويی قابل ملاحظه‌ی در مصرف انرژی هنگام پخت می‌شود. نظر به محدوديت ذخاير خاک رس مناسب، براي توليد آجر و سفال، بايد تا حد امكـان از مصرف بيرويه اين ذخاير جلوگيری كرد، لذا بايد با به كارگيری روش هاي صحيح توليد، حمـل و استفاده، مانع از اتلاف و دورريز مصالح گرديد.
بسته بندی، حمل و نگهداری آجرهای ساختمانی براساس مقررات ملی ساختمان
آجرهای ساختمانی با مقاومت بالا و نما بايد روی پالت چوبی و با پوشش نايلونی بسته بندی شوند. بارگيری، حمل و بارگیری آجرهای ساختمانی بايد با دقت انجام شود، تا ضايعات آنها به حـداقل ممكن برسد، به ويژه در هنگام حمل و نقل لازم است تمهيـدات كـافی بـرای بسـته بنـدی و نحـوه چيدن آجرها انجام گيرد. آجرهای ساختمانی را بايد در محل تميز و سرپوشيده به طور جدا از هم دسته بندي كرد و آنها را از خاك، مواد مضر، رطوبت و يخ و برف دور نگه داشت.
برای جلوگيری از شكستن و اتلاف آجرهای ساختمانی در حمل و نقل، بايد از پالت استفاده شـود. هنگام حمل این بلوك‌ها، بايد تمهيداتي به كاربرد تا احتمال شكستن و ضايع شدن آنهـا بـه كمتـرين حد ممكن برسد. برای كنترل كيفيت بلوك‌های سفالي لازم است بر روی يكی از سطوح راستة آنهـا، يـا بر روی بسته بندی، يا برچسب مطابق استاندارد ويژگی فرآورده نشانه گذاری شود.
کلام پایانی
در مقاله معرفی و بررسی آجرهای ساختمانی، سعی برآن شد که به بررسی و معرفی انواع آجرهای ساختمانی و کاربرد آنان، همچنین مباحث مقررات ملی در این باره، پرداخته شود. امیدواریم که این مقاله که توسط متخصصان حوزه صنعت ساخت و ساز در مجموعه سیوان لند (فروشگاه آنلاین مصالح و تجهیزات ساختمانی) تهیه شده است، مورد توجه شما قرار بگیرد. همچنین شما می‌توانید جهت خرید و استعلام قیمت آجر به سیوان لند مراجعه کنید و محصول مورد نظر خود را با بهترین کیفیت دریافت کنید.
