قالب بتن و یا قالب بندی برای بتن یکی از مهم ترین مراحل در ساخت سازه های بتن است، در ادامه به موضوعات مهمی در این رابطه مثل انواع قالب های بتن، نکات مهم هنگام قالب بندی، عوامل موثر در بالا بردن طول عمر مفید قالب بتن و… خواهیم گفت.
قالب بتنی چیست و چه کاربردی دارد؟!
قالب بندی برای بتن که امروزه یکی از اعضای جدا نشدنی در ساخت، سازه های بتنی محسوب می‌شود، برای ثابت نگه داشتن بتن تازه تا زمانی که بتن گیرش لازم را پیدا کند. قالب‌های بتن در انواع مختلفی و با جنس‌های متفاوتی موجود است(مانند قالب چوبی، فلزی، پلاستیکی و…) که در ادامه به بررسی تک تک آنها و مزایا و معایب‌شان می‌پردازیم.
برای استعلام آنلاین قیمت بتن آماده می‌توانید به سایت سیوان لند مراجعه کنید.
انواع قالب جهت قالب بندی برای بتن
قالب فلزی بتن
قالب های فلزی به دلیل استحکام بالا، قیمت نسبتا مناسب محبوبیت زیادی دارد و یکی از متداول ترین نوع قالب ها است، استفاده از این نوع قالب ها بسیار ساده است و دیگر نیاز به برش قالب در اندازه های مورد نیاز نیست، زیرا توسط کارخانه ها به صورت آماده ساخته شده و در اندازه های مختلف برای اجاره و فروش به بازار عرضه می‌شود.
در اجرای قالب بندی برای بتن پیش از اینکه نصب قالب ها انجام شود، لازم است تا روی آنها مواد رها ساز یا همان روغن قالب مالیده شود. خیلی از افراد بجای روغن قالب از گازوئیل یا روغن سوخته استفاده می‌کنند؛ اما استفاده از آن توصیه نمیشود.
برای خرید روغن قالب می‌توانید به سایت سیوان لند مراجعه کنید.
مزایا قالب فلزی بتن:
- حمل و نقل آسان.
- مقاومت فیزیکی بالا.
- عدم چسبندگی به بتن(البته باید روغن قالب زده شود)
- سادگی در اتصالات.
- سرعت اجرای مناسب.
- تکرار پذیری بالا.
- برخورداری از سطح صاف.
- امکان تغییر ظرفیت این قالب آن رو نسبت به دیگر قالب ها برتری داده است.
- و…
معایب قالب فلزی بتن:
- عایق حرارت نمی‌باشد و تبادل گرمایی بالایی دارد.
- برای تهیه این قالب در ابتدا باید بهای نسبتا بالایی پرداخت کنید.
بتن ریزی
قالب چوبی بتن
یکی از قدیمی ترین قالب بندی برای بتن، قالب چوبی بتن است. برای ساخت این قالب بتن نجار باید در محل پروژه مطابق نقشه برای آن پروژه قالب های چوبی بسازد و این فرایند طولانی و زمان بری است، همینطور این نوع قالب ها به طور معمول طول عمر کمی هم دارند. یکی دیگر از معایب اصلی این قالب، نیاز به نیروکار زیاد جهت قالب بندی برای بتن است، که قیمت تمام شده پروژه را نسبت به قالب های دیگر افزایش می‌دهد. این قالب ها در گذشته استفاده بیشتری داشته اند، اما هنوز هم در بعضی از مناطق که نیروی کار ارزان است از این نوع قالب استفاده می‌شود.
مزایا قالب چوبی بتن:
- سهولت در اجرا و اتصالات.
- وزن سبک.
معایب قالب چوبی بتن:
- هزینه بالا برای نصب آن.
- وقت گیر بودن اجرای پروژه.
- مقاومت کم آنها در برابر رطوبت.
- احتمال آسیب دیدن قالب ها هنگام بتن ریزی بالا هست.
- قابلیت تکرار پذیری پایین، زیرا کارایی خود را پس چند بار از دس می‌دهد.
قالب پلاستیکی بتن
بدنه اصلی قالب بتن پلاستیکی از جنس فلز است اما به دلیل استفاده از روکش پلاستیکی، به آن قالب بتن پلاستیکی می‌گویند، این قالب ها از جنس پلیمر ساخته شده‌اند.
مزایا قالب پلاستیکی:
- قالب پلاستیکی بتن وزن کمی دارد.
- وزن بسیار سبکی دارد و باعث کاهش وزن سازه می‌شود.
- عایق حرارت هست و از نفوذ سرما،گرما و یخ زدگی بتن ها جلوگیری می‌کند.
- نیازی به روغن کاری قالب ها نیست.
- و…
معایب قالب پلاستیکی:
- نسبت به دیگر قالب ها دارای مقاومت کمتری است.
- دوام و طول عمر کمتری نسبت به قالب های فلزی دارند.
قالب آجری بتنی
این نوع قالب معمولا در قالب بندی برای بتن جهت اجرای فونداسیون به کار می‌رود و پس از گیرایش بتن در محل مورد نظر به عنوان قالب دائمی در نظر گرفته می‌شود. برای جلوگیری از مکیده شدن آب بتن توسط آجر باید یک لایه ورق نایلونی قبل از بتن ریزی بر روی دیوار نصب شود یا آجرها را باید به صورت کامل آب پاشی کرد. البته هنگام آب پاشی به این مهم که آب نباید درون قالب ها جمع شوند توجه کنید.
برای استعلام قیمت و خرید دیوار پیش ساخته بتنی می‌توانید به سایت سیوان لند مراجعه کنید.
قالب فایبرگلاس بتن
قالب‌های فایبر گلاس، یک نسل جدید از قالب بندی برای بتن است. از این قالب برای ساخت قطعات بتنی با شکل های پیچیده‌ای که نمی‌توان آنها را با دیگر قالب‌ها مانند قالب فلزی، چوبی، و… ساخت، استفاده می‌گردد.
تجهیزات و قطعات قالب فلزی بتن
نبشی بانچ شده در قالب بندی برای بتن: وظیفه این قطعه در قالب بندی برای بتن اتصال دو قالب عمود بر هم در قسمت خارجی است.
رزوه و مهره جک: این قطعه در قالب بندی برای بتن به انتهای لوله بیرونی جک سقفی جوش داده می‌شود. روی لوله درونی جک سقفی سوراخ هایی وجود دارد که به کمک این سوراخ ها می‌توان ارتفاع را تنظیم کرد.
تسمه قالب(بولت تسمه‌ای): در صورتی که پیمانکار در ساختمان سازی از قالب‌های سوراخ دار استفاده نمی‌کند برای اینکه بتواند دو پنل قالب را متصل کند از تنگ تسمه‌ای یا بولت تسمه‌ای استفاده می‌کنند.
سولجر قالب بندی برای بتن: این قطعه به منظور مهار فشارهای هیدرواستاتیکی بتن به قالب، مورد استفاده قرار می‌گیرد. این قطعه به وسیله بلت عصایی و واشر کاس و مهره بلت به لوله بسته می‌شود.
واشر دولوله: زمانی که از پشت بند قالب در لوله استفاده شود، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
شاقول قالب: این قطعه در زیر سولجر بسته می‌شود.
پیچ تنظیم قابل رگلاژ: این قطعه در قسمت بالایی داربست به منظور تنظیم ارتفاع و به صورت یو شکل به کار برده می‌شود.
کمپس با بست قورباغه‌ای: در مواقعی که می‌خواهید اتصال محکم تری بین پنل های قالب فلزی بتن برقرار کنید، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
پین و گوه: برای اتصال قالب های بتن مورد استفاده قرار می‌گیرد. به این شکل که هر چه ضخامت این قطعه بیشتر باشد، اتصال بین قالب های بتن نیز محکم تر می‌شود.
براکت: کاربرد این قطعه به منظور اتصال و قالب بندی برای بتن در دیوار و ستون در اتفاع است.
مهره بلت خروسکی: این قطعه همراه واشر به منظور بستن بولت یا بولت عصایی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
بولت تمام رزوه: به منظور اتصال دو قالب فلزی بتن استفاده می‌شود که رو به روی هم قرار دارند. این قطعه پس از بتن ریزی مجددا قابل استفاده است.
بولت عصایی: وظیفه این قطعه اتصال سولجر ها، واشر کاس و مهره خروسکی به پشت بند قالب ها است.
میان بلت فنری: این قطعه در ابتدا و انتهای خود دارای دو قسمت فنری است و در قسمت وسط خود نیز دارای یک پولکی گرد برای آببندی است، که این ویژگی مانع عبور آب از حفره می‌شود.
گیره قالب: این قطعه نیز شامل قطعاتی همچون گیره متوسط و گیره بلند می‌باشد و پیچی میز درشت آن تعبیه شده است؛ که سبب سفت و محکم کردن اتصال می‌شود.
دستک تیر: وظیفه این قطعه مهار کردن فشار جانبی تیرها و پوترها است.
واشر کاس: در زمانی که از سولجر در پشت بند قالب استفاده شود این قطعه بکار می‌رود.
مراحل قالب بندی برای بتن
مرکز کردن
میله های گرد و بامبوها به طور گسترده برای نگه داشتن و مرکز در عملیات قالب بندی برای بتن استفاده می شوند. بامبو و تیرهای مشابه نباید برای ارتفاع یا طول بیش از 3 متر استفاده شوند مگر اینکه به درستی مهاربندی شده باشند. به هیچ وجه نباید از میله های چوبی گرد با قطر کمتر از 100 میلی متر در ارتفاع وسط و 80 میلی متر در انتهای نازک استفاده کرد. حداکثر فاصله مجاز باید 1.2 متر از مرکز به مرکز باشد. میل باید بر روی صفحه های چوبی مربع شکل یا صفحات پایه به ضخامت 40 میلی متر و حداقل مساحت 0.1 متر مربع قرار گیرد.
(1 فوت x 1 فوت). باید گوه‌های دوتایی بین صفحه زیره و پایه‌های چوبی تعبیه شود تا سفت شدن و آسان‌تر شدن کرکره‌ها بدون لکه‌دار شدن بتن را تسهیل کند. همچنین به جای تکیه گاه از ستون های آجری در مقطع مناسب جهت قالب بندی برای بتن استفاده می شود. در چنین مواقعی باید در بالای ستون ها ورق های چوبی تعبیه شود و گوه های دوتایی بین صفحه زیره و دریچه پایینی قرار داده شود. در ساخت و ساز ساختمان، بتن ریزی پایه طبقه همکف توصیه می شود قبل از بتن ریزی طبقه فوقانی یا سقف انجام شود.
این یک پایه محکم برای مرکز سازی برای ساخت کف یا سقف بالا ایجاد می کند تا قالب بندی برای بتن راحت تر شود. در سازه‌هایی که قرار است پایداری جانبی با وجود ستون‌های از قبل ریخته‌شده و تیرهای محیطی تضمین شود، فقط مهاربندی سبک بین پایه‌های عمودی مورد نیاز است. با این حال، در شرایطی که محدودیت جانبی مناسبی وجود ندارد، مانند صفحات بزرگ کف که باید همراه با تیرها ریخته شوند (یا دال هایی که به صورت متوالی با تیرها ساخته می شوند)، باید به پایداری جانبی سیستم توجه ویژه ای شود.
شیب بندی شیبدار از بیرون همراه با نظارت دقیق بر برنامه ریزی ریختن بتن (به طوری که تا حد امکان بارگذاری غیرعادی کمتری تولید شود) باید اعمال شود. مواردی از سوانح در قالب بندی برای بتن وجود دارد که این احتمال ناپایداری جانبی فراموش شده است. همانطور که قبلاً اشاره شد، هنگام ساخت ساختمان های چند طبقه، پایه های معمولی برای دال های طبقه اول باید فراهم شود.
معمولاً برای دال های بالای طبقه اول (دال های طبقه بالا)، تکیه گاه در راستای تکیه گاه ها به کف نگهدارنده نیز توسط کف بلافاصله زیر کف نگهدارنده داده می شود. تخته‌هایی باید در انتهای بالای این تکیه‌گاه‌ها تعبیه شود تا بار یکنواخت توزیع شود. معمولاً کف‌هایی که برای ساپورت قالب بندی برای بتن استفاده می‌شوند نباید کمتر از 14 روز پس از پخت کامل باشند.
در مورد بالکن ها و تیرهای کنسول که روی هم قرار می گیرند، تکیه گاه باید به گونه ای باشد که بار حداقل در دو طبقه تکمیل شده زیر توزیع شود. قبل از بتن ریزی، تمام پایه ها و گوه ها باید بررسی شوند. در طول بتن ریزی، حداقل یک نجار باید به راحتی در محل در دسترس باشد تا مراقب نگهدارنده ها باشد تا پایه ها و گوه ها در طول بتن ریزی شل نشوند.
با حذف کرکره، بارها به سازه بتن ریزی شده منتقل می شود. حذف قالب ها در قالب بندی برای بتن، در سازه هایی مانند گنبد و پوسته باید به گونه ای برنامه ریزی شود که ترتیب بارگذاری روی سازه تمام شده ایمن باشد.
سیستم های اختصاصی فولاد، جهت قالب بندی برای بتن
بسیاری از سیستم‌های اختصاصی قالب‌های فولادی وجود دارند که عموماً از پانل‌های ساخته شده از ورق فولادی و قاب‌های زاویه‌دار فولادی سبک، در اندازه‌هایی که به راحتی قابل حمل هستند، تشکیل شده‌اند. واحدهای تلسکوپی مخصوص تیرها که به راحتی قابل جدا شدن هستند، پایه هایی با انتهای قابل تنظیم طراحی شده برای تسهیل نصب آسان و غیره در بازار موجود است. به طور کلی طراحی آنها به گونه ای است که می توان آنها را به چهارچوب های افقی و عمودی تبدیل کرد که در برابر حرکات جانبی بسیار پایدار است. این سیستم ها باید همیشه مطابق با جزئیات سازنده ساخته شوند.
درمان سطحی شاترینگ
سطح کرکره چوبی که با بتن در تماس است باید قبل از بتن ریزی به خوبی عمل آوری شود. در تمامی موارد باید از چسبندگی بتن جلوگیری شود. سطوح نیز باید گچ کاری را تسهیل کنند. آنها را می توان با یکی از روش های زیر انجام داد:
- پوشش با محلول صابون تهیه شده از حل کردن صابون زرد در آب برای به دست آوردن قوام رنگ.
- پوشش با روغن بذر کتان خام یا دیگر “روغن فرم” با کیفیت تایید شده. (روغن های تایید نشده نباید استفاده شوند.)
- پوشش با ترکیبات پوششی فرم خاص موجود در بازار.
- ارائه شده با موادی مانند ورق پلی اتیلن.
این فرمولاسیون ها باید بلافاصله پس از برداشتن قالب در عملیات قالب بندی برای بتن و هک کردن سطح زیرین دال بلافاصله از سطح زیرین دال ها (سقف ها و …) جدا شوند. در غیر این صورت، چسباندن گچ به سقف بسیار ضعیف خواهد بود و ممکن است برای اطمینان از چسبندگی خوب، درمان‌های خاصی بعداً انجام شود. قالب از دست رفته در عملیات قالب بندی برای بتن، با بتن پاشیده شده باقی مانده و پس از تخلیه دوباره مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. این یک وسیله با ارزش زمانی است که سوراخ در اعضایی مثل ورقه‌ای باقی می‌ماند که بعدا ً ممکن است با دستگاه‌های خاصی پر شوند .
در چنین مواردی , شبکه فولادی با فاصله نزدیک , که می‌تواند توده را حفظ کند , خطوط را سوراخ می‌کند . شبکه , بتن مرطوب را حفظ می‌کند و سطحی کلیدی برای ریزش بعدی بدون نیاز به آماده‌سازی سطحی یا دیگر آماده‌سازی سطحی ارائه می‌دهد . این تکنیک در یک فرم تغییر یافته در کشورهایی استفاده می‌شود که در آنها کار در حذف و تعمیر قالب بندی برای بتن موقت هزینه‌بر است.
اقدامات احتیاطی در قالب ها
چندین حادثه منجر به فوت به دلیل قالب بندی برای بتن معیوب، روش نادرست نگه داشتن آنها و ترتیب اشتباه بتن ریزی کار رخ داده است. بنابراین، همیشه باید مراقب طراحی صحیح آثار موقت و استحکام عمودی و همچنین جانبی آنها بود. مقاومت جانبی تکیه گاه های عمودی، به ویژه هنگام بتن ریزی سطوح وسیع، باید در طراحی قالب مورد توجه ویژه قرار گیرد.
موارد متعددی از شکست وجود دارد که حرکت جانبی قالب در هنگام بتن ریزی در نظر گرفته نشده است. با وجود اینکه در شهرها و شهرهای بزرگ دنیا که کار در آنها زیاد است، استفاده از قالب‌های فولادی روز به روز رواج پیدا می‌کند، بخش بزرگی از کار دور از شهرها همچنان در قالب‌های چوبی سنتی انجام می‌شود.
فشارهای جانبی بر روی قالب
میزان فشار جانبی وارد بر قالب بتن سیال به عوامل زیادی مانند قوام آن، سرعت بتن ریزی، درجه ارتعاش و غیره بستگی دارد.
5 نکته مهم هنگام قالب بندی برای بتن
1.بعد از هر بار استفاده، تمیز کردن قالب یادتان نره
تمیز کردن قالب باید بلافاصله پس از برداشتن قالب از روی بتن انجام شود. برای این کار، می‌توانید به راحتی از آب و پارچه استفاده کنید تا هیچ اثری از بتن روی قالب فلزی نماند.
2.استفاده از پوشش محافظت کننده قالب فلزی بتن را فراموش نکنید
پوشش های محافظتی باعث افزایش سلامت قالب فلزی بتن می‌شوند. این پوشش ها مانع از آسیب دیدن روغنکاری ها می‌شوند و منافذ اتصالات روی قالب را سالم نگه می‌دارند. قبل از استفاده از هر عامل پوشاننده قالب، باید از خواص آن مطلع شوید تا بتوانید بهترین نتیجه را بگیرید.
3.تاثیر مواد افزودنی بر روی صفحات تشکیل دهنده
مواد افزودنی مواد شیمیایی هستند که به مخلوط بتن اضافه می‌شوند تا خواص ترکیب اولیه سیمان، آب و سنگدانه را تغییر دهند. استفاده از مواد افزودنی نسبتا متداول است و بسیاری از این افزودنی ها، سایندگی بتن را افزایش می‌دهند. برای جلوگیری از این اتفاق می‌توان از روکش‌های محافظتی برای قالب استفاده کرد.
4.حمل و نقل و انبار داری قالب ها را جدی بگیرید
باید مراقب باشید تا از تراشیدن، خراشیدگی و آسیب به قالب در حین کار جلوگیری کنید. برای حمل و نقل، قالب ها باید به طور مسطح، رو در رو و پشت به پشت انباشته شوند. قالب ها باید بلافاصله پس از جداشدن تمیز شوند و روی هم قرار بگیرند یا در بسته های کوچک روی هم قرار گیرند. این امر سرعت خشک شدن را کند کرده و آسیب به قالب را به حداقل می‌رساند. در حین انبار کردن قالب، باید رعایت کنید که قالب در معرض نور خورشید و باران قرار نگیرد.
جمع بندی
همانطور که متوجه شدید مرحله قالب بندی برای بتن و انتخاب قالب مناسب یکی از مهم ترین مراحل ساخت ساختمان است، اگر در انتخاب قالب برای بتن ریزی اشتباهی رخ دهد میزان ضرر و زیان در پروژه بسیار بالا است. نکاتی را درباره مزایا و معایب هر کدام از انواع قالب بیان کردیم؛ اما در آخر اگر بخواهیم در چند خط بگویم که کدام یک از قالب ها جهت قالب بندی برای بتن بهتر است؟ در اکثر موارد قالب فلزی می‌تواند جز بهترین انتخاب ها باشه، زیرا در مقابل فشارهای بسیار زیاد از سمت بتن مقاوم تر است و همینطور قابلیت تکرار پذیری بالایی دارد.
قالب فلزی از همش بهتره، بقیش هر کدوم یه عیبی داره.
این سایت واقعا مطالبش مفید و کاربردیه
سوالم اینه که قالب فایبرگلاس تو ایران هم موجوده و ازش استفاده میشه؟ممنون میشم پاسخگو باشید
سلام دوست عزیز
بله در ایران هم استفاده میشه.