برای اجرای آسانسور در ساختمان، قدم اول طراحی پلان راه پله و آسانسور است که این کار می‌بایست با توجه به ضوابط راه پله و آسانسور صورت بگیرد. در این مقاله ضوابط استاندارد و حداقل مساحت راه پله و آسانسور و انواع نحوه جانمایی راه پله و آسانسور را بررسی خواهیم کرد.ضوابط راه پله و آسانسور مبحث گسترده‌ای در پیوست پانزدهم قانون مقررات ملی ساختمان است که از طراحی پلان آسانسور تا استاندارد آسانسور در زمان نصب و بعد نصب را در برمی‌گیرد.
پلان راه پله و آسانسور
در طراحی پلان راه پله و آسانسور می‌توانیم جای آن‌ها را در 1.کناره‌ی نما، 2. انتهای نما و 3.میانه‌ی نما قرار دهیم.
پلان راه پله و آسانسور در کناره‌ی بنا
اگر قرار باشد آسانسور در پلان در کناره‌ی بنا طراحی شود، در صورتی که بخواهیم حداکثر فضا را برای پارکینگ در نظر بگیریم، امکان طراحی یکسان واحدها در طبقات بالا وجود نخواهد داشت. و در چنین پلان‌هایی برای این که بتون حداکثر فضا را به پارکینگ اختصاص داد، می‌بایست درب پارکینگ در عرض بنا طراحی شود.
پلان راه پله و آسانسور در انتهای بنا
در صورتی که در طراحی پلان راه پله و آسانسور، آن‌ها را در گوشه‌ای در انتهای بنا و به دور از درب ورودی قرار دهیم، پارکینگ را می‌توان به بهترین نحو ممکن طراحی کرد، اما طراحی واحدهای طبقات سخت می‌شود و شبیه به هم نخواهند بود. در طراحی راه پله و آسانسور در انتهای بنا، در ب طبقات آسانسور هر کدام می‌تواند در سمت متفاوتی باز شود و ابعاد پاگرد پله در هر طبقه می‌تواند متفاوت باشد.
پلان راه پله و آسانسور در میانه‌ی بنا
اگر در طراحی پلان راه پله و آسانسور در میانه‌ی بنا قرار داده شوند، تعداد پارکینگ‌هایی که می‌توان داشت کاهش می‌یابد، اما از سوی دیگر واحدا به صورت یکسان و مناسب نورگیری خواهند داشت.
حداقل مساحت راه پله و آسانسور
برای طراحی پلان راه پله و آسانسور باید حداقل مساحت راه پله و آسانسور بر اساس استانداردها و ضوابط موجود در پیوست دوم مقررات ملی ساختمان را بدانیم. ابعاد استاندارد راه پله و آسانسور برای زمین‌هایی که حداقل 200 متر هستند، به شرح زیر است:
استاندارد راه پله
- حداقل ابعاد داخل به داخل باکس راه پله، عرض 240 سانتیمتر و طول 450 سانتیمتر است.
- در نقشه‌های فاز یک که نازک کاری ندارند، باکس داخل راه پله باید مساوی یا بزرگ‌تر از این ابعاد باشد.
- طول راه پله با توجه به ارتفاع طبقه بزرگ‌تر می‌شود.
- در صورت افزایش طول راه پله باید تعداد پله‌ها افزایش یابد.
- در زمین‌های کوچک‌تر از 200 متر با حداکثر 5 سقف و 50 نفر ساکن، حداقل ابعاد مفید و تمام شده‌ی راه پله عرض 200 و طول 410 سانتیمتر می‌باشد.
استاندارد آسانسور
- حداقل ابعاد داخل به داخل باکس داخلی آسانسور 160 در 200 سانتیمتر است.
- ابعاد درب آسانسور 80 سانتیمتر است.
- ابعاد لابی آسانسور 150 در 150 سانتیمتر است.
- کابین آسانسور به خاطر استقرار وزنه آسانسور، نبشی کشی و دیگر تجهیزات در چاه آسانسور، از ابعاد چاه آن کوچک‌تر در نظر گرفته می‌شود.
- در زمین‌های کوچک‌تر از 200 متر باکس آسانسور را می‌توان طول 160 در عرض 140 سانتیمتر در نظر گرفت.
نکات تکمیلی حداقل مساحت راه پله و آسانسور
- در زمین‌های بیش از 200 متر، در صورتی که تعداد واحدهای هر طبقه حداکثر 4 واحد باشد، یک واحد راه پله و آسانسور کافی است. اما اگر تعداد واحدهای هر طبقه بیش از 4 واحد باشد، حداقل دو واحد راه پله و آسانسور نیاز است.
- در زمین‌های بیش از 200 متر، ارتفاع پله 17 و عرض کف آن 30 سانتیمتر است و دیوار دورتادور باکس راه پله و آسانسور 20 سانتیمتر است.
- در زمین‌های مساوی و کمتر از 200 متر، ارتفاع پله تا حداکثر 18 سانتیمتر قابل قبول است.
- در زمین‌های مساوی و کمتر از 200 متر با بر 6 متری، الزامی به تأمین لابی ندارند.
ابعاد آسانسور در پلان
تعیین ابعاد آسانسور در پلان از اهمیت بالایی برخوردار است. برای تعیین این ابعاد باید در وهله اول به نوع کاربری ساختمانی که قرار است آسانسور در آن نصب شود (مسکونی یا تجاری) توجه شود. زیرا در ساختمانهای تجاری که میزان رفت و آمد در آن‌ها بیشتر است، ابعاد آسانسور باید بزرگ‌تر و البته طبق استاندارد ضوابط راه پله و آسانسور، در نظر گرفته شود.
ابعاد آسانسور در پلان ساختمان مسکونی
آسانسور در پلان ساختمان مسکونی کوچک‌تر از پلان ساختمان تجاری است. به طور معمول ابعاد آسانسور در پلان ساختمان مسکونی 1 متر عمق در 90 سانتیمتر عرض است. که ابعاد عمق آسانسور در ساختمان تجاری معمولا 2 برابر می‌شود. ابعاد آسانسور در پلان ساختمان مسکونی می‌تواند 100 عمق در 90 عرض، 100 در 95، 150 در 91 و 130 در 100 سانتیمتر نیز باشد. هم‌چنین در کف پایین‌ترین نقطه توقف خود، فضایی 30 سانتی‌متری داشته باشد
ابعاد آسانسور در پلان ساختمان تجاری
ابعاد آسانسور در پلان ساختمان تجاری به خاطر تردد بیشتر، بزرگ‌تر از آسانسور ساختمان مسکونی در نظر گرفته می‌شود. و برای آن حداقل عمق را 120 سانتیمتر و حداقل عرض را 172 یا 230 سانتیمتر می‌گیرند. اگر از ساختمان تجاری استفاده پزشکی می‌شود، باید ابعاد آسانسور در پلان آن طوری باشد که برای برانکارد و ویلچر مناسب باشد.
نکات اضافی ضوابط راه پله و آسانسور
به جز تمامی مواردی که در بالا ذکر گردیدند، به این نکات از ضوابط راه پله و آسانسور نیز باید دقت شود:
- مهندس طراح تعداد آسانسور، ظرفیت نوع و محل قرارگیری آن را مشخص می‌کند.
- در ساختمانهایی که از کف ورودی اصلی بیش از 7 متر ارتفاع دارند، تعبیه‌ی آسانسور الزامی است.
- در ساختمانهایی که نیاز به اجرای آسانسور دارند، باید ضوابط و استانداردهای لازم برای معلولین جسمی و حرکتی رعایت شوند.
- در ساختمانهای 8 طبقه یا به طور کلی ساختمانهایی که ارتفاع آن‌ها از کف ورودی 28 متر یا بیشتر است، باید دو دستگاه آسانسور تعبیه شود.
- در تمامی ساختمانهایی که ارتفاع آن‌ها از کف ورودی بیش از 21 متر است، باید حداقل 1 آسانسور برانکاردبر تعبیه شود.
- در تمامی ساختمانهای که نیاز به آسانسور دارند، باید حداقل یکی از آسانسورها ویلچربر باشد.
- حداکثر فاصله از ورودی ساختمان تا درب آسانسور باید 40 متر باشد.
- اگر تعداد آسانسورها تا 3 عدد بود، می‌توان آن‌ها را در چاه مشترک قرار داد. برای 4 دستگاه آسانسور باید حداقل دو چاه جداگانه داشت.
کلام آخر
در طراحی پلان آسانسور باید نکات مختلفی را مد نظر قرار داد. مورد اول تعیین کاربری ساختمان و ابعاد آسانسور مورد نیاز برای آن ساختمان با توجه به متراژ زمین، تعداد طبقات و تعداد واحدها است. که ابعاد آسانسور براساس فاکتورهای ذکر شده، در ضوابط راه پله و آسانسور مشخص شده است. و ابعاد و نوع آسانسور نیز مسلما بر قیمت آسانسور تأثیرگذار هستند. در این مقاله سعی کردیم تمامی ضوابط راه پله و آسانسور برای طراحی پلان را بررسی کنیم.
ممنون از مطالب ارائه شده . عالی بود . موفق و موید باشید .
ممنون از شما.
درود
در ساختمان اداری که در هر طبقه چند واحد وجود دارد ؛ چند باک پله و آسانسور لازم است ؟