در گذشتگان برای ساخت سازه‌های عظیم و برج‌ها از نیرو‌های انسانی و اهرم‌ها استفاده میشد، که همین باعث کاهش سرعت ساخت برج‌ها میشد. اما امروزه برای ساخت ساختمان‌ها از جرثقیلهای ساختمان سازی کمک می‌گیرند که مزایای بسیار زیادی دارد. در ادامه به بررسی انواع جرثقیل های ساختمان سازی می‌پردازیم.
جرثقیل های ساختمان سازی چه کاربردی دارد؟
جرثقیل ماشینی قدرتمند و سنگین است که برای بالا و پایین آوردن اجسام سنگین، ماشین آلات و غیره با کمک کابل و قرقره استفاده می‌شود. بیشتر در ساخت و سازهای سنگین و ساخت تجهیزات سنگین استفاده می شود. بدون کمک از جرثقیل های ساختمان سازی هیچ ساختمانی را نمی‌توان ساخت، به دلیل اینکه برای ساخت ساختمان نیاز به جابهجایی قطعات بزرگ و سنگین زیادی مانند تیرآهن، ژنراتور‌های برق، بتن ریزی و غیره کاربرد داریم.
انواع جرثقیل های ساختمان سازی
این ماشین‌های غول پیکر در انواع گوناگونی طراحی و ساخته می‌شود تا برای کاربردهای متنوعی بتوان از آن‌ها استفاده کرد. هرکدام از این جرثقیل‌ها با توجه به نوع طراحی که دارند در بخش‌های مختلفی از ساختمان سازی مورد استفاده قرار می‌گیرند. در ادامه به معرفی انواع جرثقیل های ساختمان سازی خواهیم پرداخت.
جرثقیل ساختمان سازی ثابت
جرثقیلهای استاتیک، دائم و یا نیمه دائمی هستند که روی زمین یا ساختمانی که به یک مسیر ثابت محدود شده، محکم می‌شود و از طریق آن می‌توان بارها را جا به جا کرد. جرثقیل های ساختمان سازی ثابت همانطور که از نام آن مشخص است، در یک مکان ثابت برروی زمین متصل می شوند. این جرثقیل های ساختمان سازی به دلیل ثابت بودن می‌تواند حداکثر توان خود را در جابهجایی قطعات ساختمان سازی و مصالح ساختمانی به کار گیرد.
دراین جرثقیل‌ها تنها امکان افزایش ارتفاع وجود دارد، این جرثقیل‌ها به دلیل ثابت بودن قابلیت بالابردن بار در اتفاع بیشتری را دارا هستند. اغلب در قراردادها بین پیمان‌کاران استفاده ازاین نوع جرثقیل‌ها قید شده است.
جرثقیل های ساختمان سازی سرچکشی
یکی از انواع جرثقیلهای ثابت، جرثقیل سرچکشی است، این نوع جرثقیل تشکیل شده از یک برج مهاربندی شده فولادی است. روی این برج فولادی یک کانتیلور دوگانه است که به صورت افقی می‌چرخد. قسمت جلویی این کانتیلور، واگن برقی لیفتینگ را حمل می‌کند. این نوع از جرثقیل‌ها معمولا ظرفیتی حدود 350 تن دارند، جالب است اگر بدانید که طراحی جرثقیلهای سرچکشی برای اولین بار در قرن نوزدهم در آلمان آغاز گردید.
از جمله مزایای این جرثقیل ساختمانی می‌توان به قابلیت اجسام سنگین وزن در ارتفاع زیاد و قابلیت نصب آن در سازه‌های مرتفع اشاره کرد.
جرثقیل های ساختمان سازی دروازهای
جرثقیلهای دروازهای به دو نوع تقسیم می‌شوند،نوع تک پل جرثقیل دروازهای معمولا حدود 10تن ظرفیت دارد و دهانه آن کمتر از 20متر است. نوع دوپل جرثقیل دروازهای برای ظرفیت‌های بالاتر از 5تن و دهانه‌های بیشتراز12متر کاربرد دارد. این جرثقیل می‌تواند در فضای باز بسیار کارآمد باشد و با سرعت امکان بارگیری و تخلیه بار را فراهم سازد.
از جمله مزایای این جرثقیل های ساختمان سازی می‌توان به جابهجایی مصالح و تجهیزات در سه جهت طولی، عرضی و ارتفاعی، کنترل عملکرد آن در فضای باز توسط واحد کنترل، مجهز به سنسور‌های ایمنی و تامین برق از طریق یک رول سیم نصب شده برروی پایه اشاره کرد
جرثقیل های ساختمان سازی تاورکرین
یکی از متداول‌ترین جرثقیلهای ساختمان سازی، جرثقیلهای تاورکرین است. معمولا در قسمت‌های برج سازی، راه‌سازی، سد سازی و هر پروژه عمرانی سازهای دیگری نیاز به جابهجایی و انتقال لوازم آلات و مصالح ساختمانی استفاده می‌شود. ساختار این نوع جرثقیل‌ها شامل پایه یا برج، یک بازو، اتاقک فرمان، وزنه برای حفظ پایداری و تعادل، قلاب، کابل و غیره می‌باشند.
از مزایای جرثقیل تاورکرین می‌توان به آسانی در بالا بردن مصالح و تجهیزات ساختمانی، امکان ساخت برج‌ها و ساختمانهای مرتفع، شعاع جابهجایی و چرخش بالا و امکان افزایش ارتفاع با استفاده از تجهزاتی که دارد، اشاره کرد. برای مطالعه بیشتر درباره قرارداد بتن ریزی میتوانید به مقاله آن مراجعه کنید.
انواع جرثقیل های ساختمان سازی تاورکرین
تاورکرین خود نصب شونده یا خود کششی
این نوع از تاور کرین، سرعت نصب سریعی دارد و نسبت به سایرمدل‌ها قابلیت و توانایی حمل بار را با سرعت بیشتری دارد.
تاور کرین کمک نصب شونده یا کمک کششی
منبع تغذیه انرژی این مدل تاور کرین ها، برق است. این دستگاه مانند مدل خود نصب شونده توانایی جابهجایی خودکار بار را ندارد و باید به وسیله سیستم حمل شونده مخصوص خود، حل‌ونقل صورت گیرد.
این نوع از تاورکرین‌ها برای جابهجایی اجسام بزرگ است به همین دلیل نسبتا جثه بزرگی هم دارد.
تاورکرین ثابت
این جرثقیل های ساختمان سازی یکی از نوع‌های معمولی این جرثقیل است، که بیشتر فقط قابلیت ارتفاع مصالح ساختمانی و تجهیزات را دارد.
تاورکرین متحرک
این جرثقیل ساختمانی، قابلیت‌های کمی بیشتری نسبت به نوع ثابت آن دارد. این نوع جرثقیل ساختمانی دارای بوم تلسکوپی هیدرولیکی متصل به پلتفرم آن است.
تاور کرین بالا رونده
این نوع جرثقیل ساختمانی قابلیت جابهجایی رد ارتفاع‌های بالای ساختمان را دارد به همین دلیل بیشتر در صنعت برج سازی برای ساخت برج و آسمان خراش‌ها استفاده می‌شود.
تاورکرین ریلی
همانطور که از نام آن پیدا است این نوع تاورکرین، روی ریل حرکت می‌کند و برای ساخت و تعمیر مسیرهای ریلی کاربرد دارد.
جرثقیل های ساختمان سازی سقفی
این جرثقیل ساختمان سازی بیشتر برای جابهجایی اجسام سنگین در سوله و کارخانه کاربرد دارد، این جرثقیل در سقف متصل می‌شود و با استفاده از ریلی که برای آن تعبیه شده جابه جا می‌شود. یک چرخ دستی و بالابر در امتداد پل حرکت می‌کنند تا پل‌ها را در یک مسیر مستطیلی بالا و پایین بیاورند.این نوع از جزثقیل های ساختمانی معمولا برای افزایش ایمنی و کارایی بیشتر در انبارها یا تاسیسات استفاده می‌شوند که محدودیت باری بین 0.25 تا 400 تن را دارد. از جمله مزایای آن می‌توان به توانایی در جابهجایی و جابهجایی سریع، امکان نصب در سازه‌هایی با ارتفاع زیاد، امکان نصب در سازه‌های با ارتفاع بالا و کاهش هزینه طراحی ساختمان سوله اشاره کرد.
انواع جرثقیل های ساختمان سازی متحرک
جرثقیلهای متحرک دارای یک بازوی کوچک هستند که معمولا به عنوان بوم مشبک یا تلسکوپی نیز شناخته می‌شوند. این بازوی کوچک را روی یک کامیون یا سازه‌ی متحرک دیگر که از طریق آج‌ها یا لاستیک‌ها حرکت می‌کنند، نصب می‌کنند که سبب سهولت در فرایند حمل بار خواهد شد. این بازوها می‌توانند تا 360 درجه بچرخند و بسته به نوع و اندازه‌ی جرثقیل‌ها، در طول‌های مختلفی می‌توانند گسترش یابند. پس این جرثقیل‌ها تنها به یک محیط محدود نمی‌شوند و می‌توانند بین محیط‌های دیگر نیز حرکت کنند.
جرثقیل های ساختمان سازی خزنده
نام دیگر این جرثقیل‌ها، جرثقیل مشبک می‌باشد که یکی از بزرگترین جرثقیلهای متحرک به شمار می‌روند. این نوع جرثقیلهای سنگین معمولا از آج‌های تانک مانند برای حرکت در محیط ساخت و ساز و در جریان کار استفاده می‌کنند و می‌توانند بیش از 2500 تن بار را بلند کنند. از آنجایی که این جرثقیل‌ها بارهای سنگین را میان جرثقیلهای متحرک حمل می‌کند، نیاز به مونتاژ بیشتری در محل دارد و با توجه به نوع استفاده از آن‌ها و حجم سنگینی بار این مونتاژها متفاوت خواهد بود مانند:
- اتصال زنجیرها
- مونتاژ بازوها
- اضافه کردن وزنه‌های تعادل
جرثقیلهای ساختمان سازی کامیونی
این نوع جرثقیل های ساختمان سازی، اصطلاحا جرثقیل سوار بر کامیون ( TMC ) نیز نامیده می‌شوند. جرثقیلهای کامیونی از انواع جرثقیل های ساختمان سازی متحرک هستند که با نصب بازویی بر روی تخت کامیون ساخته می‌شوند. بنابراین می‌توان گفت که این نوع جرثقیل‌ها یکی از پرکاربردترین نوع از این ماشین الات هستند. جرثقیلهای کامیونی نسبت به سایر جرثقیل‌ها کوچک تر بوده و برای بلند کردن بارهای سبک تر از آن استفاده می‌کنند. محدودیت ظرفیت بار آن‌ها حدود 45 تن است.
کاربردهای جرثقیلهای ساختمان سازی
- جابهجایی کانتینرها در اطراف کشتیها و مراکزحملونقل
- ساختمانهای تجاری و مسکونی مرتفع
- حمل بعضی ماشین آلات در ارتفاع زیاد
- مونتاژ محصولات بتن پیش ساخته
- انتقال اجسام سنگین در سوله و انبار
- جابهجایی کالاها در بنادر
- ساخت سد، پل و سیلو
- احداث و عملیات ریل گذاری
- و غیره
اجزای جرثقیل های ساختمان سازی
اگر بخواهیم اجزای تمامی جرثقیل های ساختمانی را به چند دسته تقسیم کنیم، می‌توان تقسیم بندی زیر را در نظر گرفت:
- پایه جرثقیل های ساختمانی، که برای پایداری و حفظ تعادل آن به قطعه بتنی سنگینی پیچ شده است.
- دکل به پایه وصل می‌شود و برای ارتفاع دادن به جرثقیل مورد استفاده می‌شود.
- قسمت متحرک جرثقیل های ساختمانی، این قسمت شامل موتور و چرخ دنده‌ها است که عامل چرخش جرثقیل است.
در قسمت بالایی، اجزای متحرک سه بخش وجود دارد:
- کابین اپراتور
- کانترجیب یا بازوی کوچک که عامل حفظ تعادل جرثقیل های ساختمانی است و قطعه سنگین بتنی در انتهای آن واقع شده است، همینطور موتور جرثقیل های ساختمانی و قطعات الکترونیکی بر روی آن نصب می‌شود.
- بازوی متحرک یا جیب، این قسمت وظیفه دارد که بار را حمل کند، بر روی آن یک ترولی است که اجسام را در امتداد بازو به حرکت در می آورد.
نکات ایمنی برای استفاده از جرثقیل های ساختمان سازی
- تجهیزات بالابر را قبل استفاده چک کنید.
- بازرسی از جرثقیل‌ها را در هر مرحله انجام دهید.
- چک کنید که قلاب جرثقیل درگیر مانعی نشده باشد.
- تعمیر و نکات مهم مربوط به نگهداری از جرثقیل‌ها را باید جدیی بگیرید.
- بار را تاب ندهید.
برای مطالعه مقاله ایمنی ساختمان می توانید به مقاله آن مراجعه کنید.
نتیجه گیری
با رشد و پیشرفت علم وتکنولوژی دستگاه و جرثقیل های ساختمان سازی به وجود آمد که کار باعث میشد خطرات جانی کمتر شود، درزمان صرفه جویی شود و همینطور هزینه ساخت‌وساز کاهش پیدا کند. در این مقاله به بررسی انواع جرثقیل های ساختمان سازی کردیم و درباره آن‌ها نکاتی را بیان کردیم.
