اسکوپ سنگ نما چیست؟ | انواع و روش های اجرای آن

سنگ، یکی از قدیمی ترین مصالحی است که در ساخت و سازها مورد استفاده قرار می‌گرفته. سنگ‌های طبیعی به دلیل زیبایی ظاهری و هزینه‌ی نگهداری پایینی که دارند، از رایج ترین نمونه‌ها برای اجرای نما به شمار می‌روند. اما اجرای نمای سنگی، قوانین و ظوابط خود را دارد و در صورتی که در زمان ارجرا در نظر گرفته نشود می‌تواند خسارت‌های جانی و مالی بدی را در پی داشته باشد. امروزه با استفاده از ابزارآلات مخصوص به این کار، از ریزش‌های احتمالی نما جلوگیری می‌کنند. این عملیات اسکوپ سنگ نما نام دارد که در ادامه به بررسی آن خواهیم پرداخت.

اسکوپ سنگ نما چیست؟

نماهای سنگی از بخش‌های مختلفی تشکیل شده که یکی از این بخش‌ها مهار یا اسکوپ نام دارد. در این مورد، پوشش نما را به پشت بند متصل می‌کنند. اما اگر بخواهید بدانید که اسکوپ  سنگنما برای چیست؟ باید بگوییم که از آن برای پایداری بیشتر در زمان زلزله و اطمینان از عدم سقوط سنگ‌هایی که در تراز قائم قرار دارند، استفاده می‌کنند. در این عملیات، سنگ را به کمک ابزارهای فلزی و ضد زنگ به نام اسکوپ سنگ نما به دیوار متصل می‌کنند. در اکثر موارد نیز این اسکوپ‌ها را به میلگردها درون دیوار متصل می‌کنند تا ایمنی کار را بالا ببرند.

علاوه بر سنگ، از اسکوپ‌ها برای سرامیک نیز استفاده می‌کنند، با این تفاوت که اسکوپ‌های سرامیکی کوچک تر است. برای اتصال آن‌ها نیز ابتدا به وسیله‌ی ابزار تیز و برنده پشت سرامیک را خراش داده و با استفاده از چسب، اسکوپ‌ها را به سرامیک می‌چسبانند. پس از خشک شدم چسب‌ها، سرامیک آماده‌ی کار است.

نحوه اسکوپ کردن سنگ نما

مهار کردن یا اسکوپ سنگ نما به دو روش پیش ساخته و اسکوپ سنگ نما با مفتول یا سیم انجام می‌شود که در ادامه هریک از آن‌ها را مورد بررسی قرار داده‌ایم.

مهارهای پیش ساخته

همانطور که از نام این نوع اسکوپ‌ها مشخص است، در این روش از قطعات پیش ساخته برای مهار انواع سنگ نمای ساختمان استفاده می‌شود. این نوع اسکوپ‌ها خودشان به چند دسته تقسیم می‌شوند که در ادامه آن‌ها را شرح خواهیم داد.

اسکوپ سنگ نما با سیم

در این روش به منظور مهار کردن سنگ‌های قائم نما، از مفتول‌های گالوانیزه استفاده می‌کنند که در شیارهای ایجاد شده در پشت یا بغل سنگ نما ایجاد شده‌اند. براساس نشریه‌ی 714، قطر اسکوپ‌های سیمی در نمای خارجی 4 میلی متر و در نماهای داخلی 2 میلی متر است. متاسفانه در برخی ساختمان‌ها، سازندگان از مفتول‌های معمولی به جای گالوانیزه استفاده می‌کنند که به دلیل خوردگی در این مفتول‌ها، احتمال ریزش سنگ نما نیز وجود خواهد داشت.

جزییات اسکوپ سیمی

یکی از نکاتی که در این روش باید به آن دقت کنید این است که شیارهای ایجاد شده با زاویه‌ی حدودا 45 درجه که طول آن به میزانی است که حداقل میلی متر تا سطح سنگ نما فاصله داشته باشد.

اسکوپ نما به روش دو پایه

در این روش، از قطعات فلزی که از جنس گالوانیزه بوده و به شکل خاصی آماده می‌شوند، استتفاده می‌کنند و توسط چسب دو جزئی یا چسب سنگ، آن‌ها را به پشت سرامیک یا سنگ می‌چسبانند. این اسکوپ‌ها پس از محک شدن و اجرای قطعات سنگ و سرامیک، با ملات پشت نما درگیر می‌شوند. اما از آنجایی که این قطعات اسکوپ تنها با چسب سنگ نما چسبیده‌اند و چسب می‌تواند در اثر تغییرات جوی از پشت سنگ نما جدا شود، استفاده از این مهار کننده برای قطعات سنگی توصیه نمی‌شود.

اسکوپ نما به روش سه پایه

روش اجرای این اسکوپ‌ها نیز همانند اسکوپ‌های دو پایه است و همچنان استفاده از این اسکوپ‌ها برای مهار سنگ نما توصیه نمی‌شود.

اسکوپ سنگ نما به روش لقمه گذاری

در این روش که جهت مهار سنگ نما در نماهای مهار شده یا نماهای خشک اجرا می‌شود، هریک از سنگ‌های نما جهت تحمل بارهای ثقلی ( وزن نما ) و جانبی، به صورت مستقیم به دیوار پشتیبان متصل می‌شوند. بار ثقلی هرکدام از سنگ نماها به وسیله‌ی دو تکیه گاه به دیوار پشت بند، منتقل می‌شود که این تکیه گاه‌ها شامل لقمه‌های پشتیبان هستند.

اسکوپ سنگ نما به روش پروانه‌ای

این اسکوپ نیز یکی دیگر از انواع اسکوپ سنگ نما پیش ساخته است که با توجه به اجرای آن، کارفرماها و پیمانکاران تمایل زیادی به استفاده از آن در پروژه‌های خود دارند.

روش اجرای اسکوپ نما پروانه‌ای

برای نصب این نوع قطعات اسکوپ سنگ نما باید ابتدا شیارهایی با زاویه‌ی حدودا 45 درجه در پشت سنگ ایجاد کرد و سپس شیارها را تمیز کرده و کمی چسب سنگ درون آن ریخته شود. در این مرحله نوبت به این می‌رسد که اسکوپ‌ها را درون شیارها قرار دهید. نکته‌ی قابل توجه اینجاست که متاسفانه برخی از پیمانکاران و سازندگان، اعتقادی به استفاده از چسب سنگ ندارند و اسکوپ‌ها را بدون چسب اجرا می‌کنند.

اما با توجه به ضخامت کم سنگ‌های نما و عمق کم شیارهای ایجاد شده، استفاده از چسب برای اجرا و نصب اسکوپ‌ها لازم و ضروری می‌باشد.

اسکوپ سنگ نما به روش z

این اسکوپ نیز مانند اسکوپ پروانه‌ای در دسته‌ی اسکوپ‌های پیش ساخته قرار می‌گیرد و با توجه به شاخک‌های آن، در قطعات سنگ‌های کوچک تر و با ملات خوری کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. روش اجرای آن نیز دقیقا مانند اسکوپ پروانه‌ای است.

اسکوپ دندان موشی

در قطعات سنگ‌های کوچک تر که امکان اجرای اسکوپ برای آن‌ها به صورت طولی وجود ندارد، می‌توان از این روش برای مهار سنگ‌های نما استفاده کرد. از این روش اغلب در اجرای نماهای رومی استفاده می‌کنند.

اسکوپ سنگ نما به روش چسباندن قطعه سنگ مستطیلی به پشت سنگ نما

در این روش قطعه‌ای از سنگ نمای ساختمان را توسط چسب سنگ به پشت سنگ‌های قائم نما چسبانده و اجرا می‌کنند. اما همانطور که گفته شد، چسب سنگ در اثر انبساط و انقباض هوا، خاصیت چسبندگی خود را از دست داده و سبب سقوط سنگ نما خواهد شد. پس بهتر است که از چسب سنگ به عنوان اتصال اصلی اسکوپ به سنگ نماها استفاده نشود.

اسکوپ سنگ نما به روش پیچ و رولپلاک

متاسفانه موضوع مها سنگ نما از طرف پیمانکاران و سازندگان ساختمان جدی گرفته نشده و در برخی موارد دیده می‌شود که از اسکوپ کردن به بهانه‌های مختلف مانند گرفتن دستمزد کمتر، زمان بر بودن و اینکه سنگ به دلیل متخلخل بودن نیاز به اسکوپ ندارد و … خودداری می‌کنند. ساختمان‌هایی اینچنینی نباید پایان کار دریافت کنند تا زمانی که از مهار سنگ نما بعد از نصب اطمینان حاصل شود. یکی از راهکارهایی که در نشریه‌ی 714 برای اسکوپ بعد از نصب سنگ دیده شده، مهار سطحی یا همان پیچ و رولپلاک است.

این مهارها به صورت پیچی بوده و کاربرد اصلی آن‌ها به عنوان تقویت کننده‌ی سنگ‌هایی است که مهار آن‌ها آسیب دیده و یا در کل نمای اجرا شده فاقد مهار می‌باشد. در این حالت روی سنگ نما حفره‌هایی را ایجاد می‌کنند که توسط پیچ باز شونده ( پیچ و رولپلاک ) به دیوار پشتیبان مهار می‌شوند. این کار روی انواع سنگ نما اعم از سنگ نما تراورتن، قابل اجرا است.

اسکوپ سیمی عرضی

براساس نشریه‌ی 714، هر 0.2 متر مربع از سنگ نما بایستی مهار شود. پس فاصله‌ی شیارهای ایجاد شده جهت اجرای اسکوپ باید این مورد را ارضا کند. به عنوان مثال در سنگ‌هایی با عرض 40 سانتی متر، هر 60 سانت یک بار باید سنگ را مهار کرد. در برخی موارد برای تامین این نظر می‌توان سنگ‌های نما را به صورت عرضی اسکوپ کرد.

چرا از اسکوپ نما استفاده می‌کنند؟

براساس نشریه‌ی 714، می‌توان ضرورت اسکوپ سنگ نماهای ساختمان را به این صورت بیان کرد که: سنگ نماهای چسبانده شده در برابر نیروهای خارج از صفحه، ضعیف بوده و به منظور تحمل بارهای جانبی مانند زلزله و باد که منجر به خارج شدن سنگ از دیوار نما و پرتاب شدن آن به سمت خارج از صفحه می‌شود، باید اسکوپ مناسب به کار گرفه شود.

در سیستم نماهای چسبانده شده ( veneer wall ) نقش ملات یا ماده‌ی چسبانده، تحمل کردن بارهای ثقلی و نقش اسکوپ نیز به عنوان نگهدارنده می‌باشد و نقش باربری نخواهد داشت.

کلام پایانی

به طور کلی اجرای سنگ نما به محافظت نیاز دارد تا منجر به خسارت‌های مالی و جانی نشود. اسکوپ سنگ نما یکی از روش‌هایی است که می‌توان از افتادن سنگ در اثر عوامل گوناگون همچون زلزله، باد و … جلوگیری کرد. متاسفانه برخی پیمانکاران و سازندگان این مورد را در نظر نمی‌گیرند و همین سبب می‌شود تا ایمنی ساختمان کاهش یابد. در واقع آن‌ها قصد دارند تا با وجود پرداخت هزینه‌ای برای قیمت سنگ نما ساختمان و هزینه‌های اجرایی آن، هزینه‌ی اضافی دیگری را به کارفرما تحمیل نکنند اما نمی‌دانند که اسکوپ کردن سنگ نما لازم و ضروری اس و هزینه‌ی اضافی محسوب نمی‌شود.