سیستم برق آسانسورها یا به صورت تک فاز است و یا سه فاز. پس وقتی از آسانسور تک فاز صحبت می‌کنیم، منظورمان آسانسورهایی است که با برق تک فاز کار میکنند. از ویژگی‌هالی آسانسور تک فاز این است که حتی در هنگام قطعی برق هم کار میکنند. این آسانسورها از آن‌جا که با برق تک فاز کار میکنند برای انواع آسانسور خانگی، مثل آسانسور پیچی، مناسب هستند. در ادامه‌ی مقاله به توضیح بیشتر در مورد این آسانسورها خواهیم پرداخت.
آسانسور تک فاز چیست؟
آسانسور تک فاز را می‌توان نسل جدیدی از آسانسورها دانست که به جای برق سه فاز با برق تک فاز کار میکنند. این آسانسورها می‌توانند با همان برق معمولی ساختمان کار کنند و برای ساختمان‌های مسکونی مناسب هستند. اما در سایت‌های صنعتی استفاده از این آسانسورها کمتر است.
استفاده از برق تک فاز در این آسانسورها، آن‌ها را قادر ساخته است که حتی در هنگام قطعی برق از کار نیفتند و از حرکت نایستند. علاوه بر آن استفاده از برق تک فاز تا حد زیادی باعث کاهش مصرف برق میشود. به صورتی که میزان استفاده برق در آن‌ها تنها به اندازه یک سشوار رسیده است. آسانسور تک فاز می‌تواند تا 200 بار بدون استفاده از برق استارت بزند. یعنی حتی اگر برق هم قطع باشد، این آسانسورها قادر به کار کردن هستند.
یکی دیگر از قابلیت‌هایی که آسانسورهای تک فاز دارند، فناوری حرکت سبز است. براساس این فناوری، آسانسور تک فاز می‌تواند برنامه‌ریزی شود تا در زمان اوج مصرف، برق کمتری مصرف کند. در زمان اوج مصرف، کنتورهای برق، برق مصرفی را به صورت پلکانی حساب میکنند، اما با استفاده از این فناوری، در زمان‌های اوج مصرف به جای اینکه آسانسور تک فاز از برق استفاده کند، از برق ذخیره شده در باتری خود استفاده میکند.
مزایای آسانسور تک فاز
برخی از مزایای آسانسور تک فاز را می‌توان به صورت زیر خلاصه کرد:
- آسانسورهای تک فاز می‌توانند حتی در هنگام قطعی برق نیز با استفاده از باتری خود کار کنند
- موتور آسانسور تک فاز هم گردش به راست را دارد و هم گردش به چپ
- آسانسورهای تک فاز قابلیت استفاده از انرژی خورشیدی دارند
- حرکت این آسانسورها نرم و روان و بدون سر و صدا است
- از آسانسورهای تک فاز برای حمل بار تا یک تن می‌توان استفاده کرد
- ایمنی آسانسورهای تک فاز بالا است
در کنار مزایای عنوان شده، آسانسورهای تک فاز چند عیب هم دارند که می توان از میان آن‌ها به قیمت بالای قطعات آسانسور تک فاز، هزینه زیاد سرویس و نگهداری و اتلاف فضا اشاره کرد.
تفاوت آسانسور تک فاز و سه فاز
از آن‌جا که ساختمان‌های مسکونی دارای برق سه فاز نیستند، استفاده از آسانسور سه فاز در آن‌ها در قدم اول نیازمند تامین برق سه فاز بود. آسانسورهای سه فاز در کل دارای چهار سیم هستند که سه سیم از آن‌ها فاز و یک سیم نول است. 3 سیم فاز 380 ولت هستند اما دارای اختلاف پتانسیل هستند. اما آسانسورهای تک فاز تنها یک سیم فاز و یک سیم نول دارند. که سیم فاز آن 220 ولت است.
از دلایلی که از ابتدا از آسانسور سه فاز استفاده می‌شد، این بود که برای اینکه موتور هم به سمت راست بچرخد و هم به سمت چپ، نیاز بود که موتور آن‌ها سه فاز باشد. اما امروزه موتورهای تک فاز نیز قابلیت چرخش به هر دو سمت چپ و راست را دارند. البته روی دادن چنین اتفاقی سخت و پیچیده است و باید برای تامین نیروی اولیه حرکت، از روتر استفاده کرد. اگر از روتر استفاده نشود، موتور کار نمی‌کند و تنها در سر جای خود درجا می‌زند.
از دیگر مواردی که آسانسور تک فاز و سه فاز در آن با هم تفاوت دارند، کنتاکتور آن‌هاست. با این که کنتاکتور هر دو نوع آسانسور از نظر عملکرد یکسان هستند، اما کنتاکتوری که در آسانسورهای تک فاز استفاده میشود، تنها یک تیغه دارند. تفاوت بعدی آسانسور تک فاز و سه فاز را می‌توان در نوع کنتور آن‌ها دانست.
از کار افتادن آسانسور تک فاز
آسانسور تک فاز ممکن است به دلایل متعددی از کار بیفتد. در حالت کلی دلایل از کار افتادن این آسانسور را می‌توان در دو دسته قرار داد. دسته اول قطع ریان برق ورودی و دسته‌ی دوم استفاده نادرست از آسانسور است.
قطع جریان برق ورودی
- یک فاز یا دوفاز شدن
- قطع کامل جریان برق
- نوسان زیاد برق ورودی
استفاده نادرست از آسانسور
- سوار شدن بیش از ظرفیت کابین
- مانع شدن در بسته شدن درب‌ها
- استفاده از کلید اضطراری در زمان حرکت آسانسور
آسانسور تک فاز گیرلس
از ویژگی‌های که استفاده از موتور گیرلس در آسانسور تک فاز به ارمغان می آورد، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عملکرد موتورهای گیرلس به نحوی است که ترکیب آن با برق تک فاز حرکتی روان ایجاد میکند
- ترمز مکانیکی آسانسور تک فاز گیرلس نرم و آهسته است
- گشتاور موتور گیرلس تک فاز بالا است
- از آن می‌توان برای آسنسورهایی با ظرفیت 6، 8 و 12 نفر استفاده کرد
- سرعت این آسانسورها تا 5.2 متر بر ثانیه است
نتیجه گیری
آسانسور تک فاز به آن دسته از آسانسورهایی اطلاق میشود که با برق تک فاز کار میکنند. از همین رو این آسانسورها گزینه بسیار مناسبی برای آسانسور مناطق مسکونی هستند، خواه آسانسور حمل بار باشد یا نفربر. استفاده از برق تک فاز باعث شده است که مصرف انرژی الکتریکی این آسانسورها تا حد نسبتا زیادی کاسته شود و هم‌چنین از دیگر مزایای آسانسور تک فاز این است که از آن‌ها هنگام قطعی برق هم می‌توان استفاده کرد و قابلیت استارت زدن تا 200 بار را هم دارند.
