با پیشرفت تکنولوژی در سال‌های اخیر، انواع موتور آسانسور تولید و روانه‌ی بازار شد. این قطعه نقش مهمی در آسانسورها دارد و یکی از مهم ترین فاکتورهای تعیین کننده‌ی قیمت آسانسورها می‌باشد. آسانسورها نیز مانند هر دستگاه دیگری برای حرکت به بخشی برای تامین انرژی نیاز دارد. در نخسین سال‌های کشف این دستگاه برای تامین انرژی آن از نیروی انسانی استفاده می‌کردند. اما با کشف جریان الکتریکی و به وجود آمدن انواع موتور آسانسور، کارها بسیار ساده تر شدند. در ادامه انواع موتور آسانسور را به شما معرفی خواهیم کرد.
انواع موتور آسانسور
همانطور که گفته شد، تامین کننده‌ی نیروی محرکه‌ی آسانسور موتور الکتریکی است. موتورهای آسانسور به چند دسته تقسیم می‌شوند. به عنوان مثال در آسانسورهای هیدرولیکی، از موتورهای هیدرولیکی استفاده میشود. به طور کلی انواع موتور آسانسور در دو دسته‌ی موتورهای گیرلس و موتورهای گیربکسی تولید می‌شوند. ساختار کلی این دو موتور تقریبا شبیه به هم است و عمده‌ی تفاوت آن‌ها در نحوه‌ی عملکرد و توان آن‌ها است.
در موتورهای گیرلس نیروی محرکه از طریق اتصال مستقیم روتور به قرقره‌ی کششی منتقل میشود و در موتورهای گیربکس دار، برای انتقال نیروی محرکه، از فلکه‌ی هرزگرد استفاده میشود. هم اکنون نوع دیگری از وتورهای آسانسور به نام موتورهای مغناطیسی طراحی شده‌اند که هنوز به کاربری و استفاده‌ی عمومی نرسیده‌اند.
موتور گیربکسی آسانسور
در این نوع از انواع موتور آسانسور، نیروی محرکه توسط یک قرقره‌ی کششی و چرخ دنده به کابین آسانسور جهت بالا یا پایین رفتن منتقل میشود. در این نوع موتورها، گیربکس یا همان چرخ دنده، واسط بین موتور و کابین می‌باشد که انعطاف پذیری لازم را به وجود می‌آورد. وجود چرخ دنده‌ها سبب افزایش قدرت این موتورها خواهد شد. برق ورودی به موتور گیربکسی سبب چرخش روتور شده و چرخش روتور نیز سبب به چرخش در آمدن گیربکس متصل به روتور خواهد شد. گیربکس در این موتورها به وسیله‌ی یک میله به روتور متصل شده است.
با چرخش گیربکس، چرخ دنده‌ها به حرکت در می‌آیند و با چرخش چرخنده‌های متصل به گیربکس، فلکه‌یگیربکس شروع به چرخیدن می‌کند و سیم بکسل را هم جهت با چرخش موتور به حرکت در می‌آورد. در کل حرکت این مجموعه سبب جا به جایی کابین و همچنین وزنه‌ی تعادل آسانسور میشود. از ویژگی‌های این موتورها می‌توان به قدرت بالا، بازدهی ۸۵٪ و ارزان بودن نسبت به سایر انواع موتور آسانسور اشاره کرد. این موتورها خود به دو دسته‌ی تک سرعته و دو سرعته تقسیم بندی می‌شوند.
موتور گیربکس تک سرعته ( VVF )
در این نوع موتورها، دور موتور ثابت بوده و کابین با سرعت ثابت حرکت می‌کند. در زمان نزدیک شدن کابین به تراز طبقه، یک شتاب منفی از طریق ترمز در آن ایجاد میشود. با کاهش سرعت، کابین در نهایت تراز طبقه متوقف خواهد شد. در این سیستم، دور موتور توسط یک مدار الکتریکی کنترل میشود و سرعت را در بازه‌ی زمانی کوتاهی به آرامی از صفر به حداکثر و بالعکس می‌رساند.
با استفاده از تغییر ولتاژ و فرکانس موتور، سرعت موتور به صورت پیوسته تغییر کرده و تکانه‌های ناشی از تغییر سرعت به حداقل خواهد رسید. در این سیستم تکانه‌های شتاب اولیه‌ی اسانسور و ترمز آن برای مسافر محسوس است.
موتور گیربکس دو سرعته
از آن جهت به این نوع از انواع موتور آسانسور دو سرعته گفته میشود که دو سیم پیچ و دو سرعت برای حرکت دارد. در ابتدای شروع حرکت این موتور، از دور تند استفاده میشود. برای محدود کردن جریان این موتورها از یک مقاومت سری استفاده می‌کنند که کاهش تدریجی میدان این مقاومت، سبب شتاب گیری آرام آسانسور خواهد شد. در نزدیکی تراز طبقه، موتور با سیم پیچ دور کند کار می‌کند و سیم پیچ دور تند از مدار خارج خواهد شد. با نزدیک شدن به تراز طبقه مدنظر، سرعت کم کم کاهش می‌یابد.
در آخر با قطع شدن برق و به وسیله‌ی ترمز، کابین در تراز طبقه متوقف خواهد شد. به منظور کاهش تکانه‌های شتاب اولیه و ثانویه و همچنین ضربه‌های توقف، از یک چرخ فلزی به نام فلایویل که به موتور متصل میشود استفاده می‌کنند. تکانه‌ها و ضربه‌های این موتور نسبت به موتور تک سرعته خفیف تر است. علاوه بر این در سیستم آسانسور مجهز به موتورهای گیربکسی دو سرعته، قابلیت دستیابی به سرعت‌های بالاتر نیز وجود دارد.
قطعات و تجهیزات موتور آسانسور گیربکسی
- فن
- فنرها
- هسته
- روغن
- ماردون
- بلبرینگ
- فلایویل
- سیم پیچ
- کاسه ترمز
- فلکه کشش
- شفت موتور
- مگنت ترمز
- پوسته موتور
- کفشک ترمز و لنت‌ها
موتور گیرلس ( بدون گیربکس )
این نوع از انواع موتور آسانسور، گیربکس یا همان جعبه دنده ندارد و تغییر دور در ساختار داخلی موتور انجام می‌گیرد. در این موتورها میله متصل به روتور موتور، به صورت مستقیم به فلکه متصل است. چرخش روتور سبب حرکت کردن فلکه خواهد شد. حرکت فلکه، حرکت چپ گرد یا راست گرد سیم بکسل را به دنبال خواهد داشت. در نتیجه موتورهای گیرلس علاوه بر کاهش انرژی می‌توانند سریعا سرعت را تغییر دهند. این نوع موتورها با کاهش زمان حرکت بین دو توقف، مناسب ترین گزینه برای آسانسورهایی هستند که نیاز به سرعت بالا یا برخورد با ترافیک سنگین دارند.
مزایای موتورهای گیرلس
- کار در فرکانس و ولتاژ متغییر
- سرعت بالا
- بازدهی ۹۰٪
- صرفه جویی در انرژی
- عدم نیاز به روغن کاری در بازدیدهای دوره‌ای
- کم صدا و لرزش
- حجم کم
- نصب سریع و آسان
- عملکرد بهتر در ماکن‌های پر ترافیک
- سازگاری با محیط زیست
- کیفیت بالای سواری
- شتاب گیری آرام
قطعات و تجهیزات موتور گیرلس
- فلانژ
- ترمز
- براکت
- یاتاقان
- انکودر
- شفت
- فلکه کششی
- روتور به همراه مگنت
- جعبه ترمینال بدنه موتور
- محافظ خروج سیستم سیم بکسل‌ها
- ورقه استاتور به همراه سیم پیچی
موتور آسانسور هیدرولیکی
موتورهای هیدرولیکی یکی دیگر از انوع موتور آسانسور است که به دلیل تامین تمام نیروهای محرکه‌ی کابین از طریق آسانسور، به موتوری پر قدرت تر از موتورهای کششی نیاز دارد. این موتورها بهترین نیروی محرکه برای آسانسورهای هیدرولیکی هستند، زیرا با استفاده از فشار روغن و نیروی پاسکال کار می‌کنند. در این نوع سیستم زمانی که فشار روغن یا مایع هیدرولیک در زیر کابین آسانسور بیشتر از وزن کابین آسانسور میشود، کابین به صورت عمودی به سمت بالا حرکت خواهد کرد.
اما در صورتی که این عمل برعکس صورت گیرد، یعنی فشار روغن کمتر از وزن کابین شود، کابین به سمت پایین حرکت خواهد کرد. این نوع از انواع موتور آسانسور را می‌توان به دو دسته‌ی موتور هیدرولیکی مغروق در روغن و موتور هیدرولیکی خشک تقسیم کرد.
موتور هیدرولیکی مغروق در روغن
این نوع از انواع موتور آسانسور، سراسر با روغن و مایع هیدرولیکی پوشیده شده است و در واقع در پاوریونیت آسانسور قرار می‌گیرد. این موتورها کاملا بی صدا هستند و می‌توانند حرکتی نرم و آرام را برای کابین به ارمغان بیاورند. علاوه بر این، مصرف انرژی موتورهای مغروق در روغن بسیار کم است، بنابراین از لحاظ هزینه‌ای بسیار مقرون به صرفه هستند. به دلیل اسنکه این موتورها کاملا در روغن هیدرولیک قرار می‌گیرند، می‌توانند دماهای بالا و فشارهای زیاد را تحمل کنند. بنابراین می‌توان از این موتورها در آسانسورهای خودروبرها نیز استفاده کرد.
موتور هیدرولیکی خشک یا خارج از روغن
از دیگر انواع موتور آسانسور می‌توان به این موتورها اشاره کرد که در کنار محفظه‌ی روغن هیدرولیک قرار گرفته و در داخل آن قرار نمی‌گیرد. بنابراین نسبت به نوع قبلی، می‌تواند فشار کمتری را تحمل کند، زیرا فشار بالا و وزن سنگین بارها می‌تواند دما را افزایش داده و سبب سوختن موتور شود. از موتور هیدرولیکی خشک یا هوا خنک، معمولا در بالابرهای هیدرولیکی استفاده میشود.
کلام پایانی
در زمان خرید موتور آسانسور به ارتفاع ساختمان خود توجه داشته باشید. برای مسافت‌های طولانی باید از موتوری استفاده کنید که قدرت بالاتری داشته باشد. به هرحال باید نکات زیادی را مدنظر داشته باشید تا بتوانید انتخاب درستی داشته باشید. سیوان لند در این مقاله انواع موتور آسانسور و ویژگی‌های هریک از آن‌ها را شرح داد تا به طور کامل با آن‌ها آشنا شوید.
