یکی از تمهیداتی که افراد دست اندر کار ساخت باید بچینند، محاسبه هزینه‌های ساخت با توجه به قیمت میلگرد امروز و هم‌چنین قیمت دیگر مصالح است. برای این کار لازم است محاسبه سرانگشتی میلگرد فونداسیون را انجام داد. که بعد از آن هم با محاسبه وزن میلگرد مورد نیاز و دانستن تعداد میلگرد فونداسیون مورد نیاز میتوان هزینه حدودی میلگرد را به دست آورد.
نحوه محاسبه سرانگشتی میلگرد فونداسیون
روش معمول برای محاسبه سرانگشتی میلگرد فونداسیون به این نحو است که برای یک ساختمان مسکونی معمولی، تقریبا به ازای هر مترمربع زیربنا به 9 کیلوگرم میلگرد فونداسیون نیاز خواهد بود. یعنی برای ساختمانی با 200 متر زیربنا 1800 کیلوگرم میلگرد فونداسیون نیاز خواهد بود.
نحوه محاسبه دقیق‌تر میلگرد فونداسیون
نکته‌ی اولی که در محاسبه میلگرد فونداسیون باید در نظر بگیرید این است که در حالت کلی میلگردهای فونداسیون را میتوان به سه دسته تقسیم کرد: میلگردهای طولی فونداسیون، میلگردهای عرضی فونداسیون و میلگردهای تقویتی فونداسیون. بعد از دانستن نوع میلگردها میتوان مقدار میلگرد از هر نوع را محاسبه کرد.
نحوه محاسبه میلگرد طولی فونداسیون
میلگردهایی که در طول محور فونداسیون کارگذاشته می‌شوند، میلگردهای طولی نامیده می‌شوند. این میلگردها معمولا در دو ردیف در بالا و پایین فونداسیون جایگذاری می‌شوند. میلگردهای بستر مثالی از میلگردهای طولی فونداسیون هستند. برای محاسبه وزن میلگرد فونداسیون باید ابتدا طول آرماتور را به دست آوریم. سپس طول به دست آمده را در تعداد میلگرد ضرب شود. سپس با داشتن وزن واحد طول میلگرد (موجود در جدول اشتال) و ضرب آن در عدد به دست آمده، میتوان وزن کل میلگردها را به دست آورد.
برای به دست آوردن طول آرماتور به دو پارامتر نیاز داریم: کاور (پوشش) و خم میلگرد. کاور یا پوشش میلگرد مقدار فاصله میلگرد از سطح بتن برای جلوگیری از زنگ‌زدگی و خوردگی است. و خم میلگرد نیز میزان خم ایجاد شده در دو سر میلگرد برای گیرایی بیشتر آن گفته میشود.
طول میلگرد طولی= طول محور + (طول خم ×2) – (طول کاور×2)
برای به دست آوردن تعداد میلگردهای طولی فونداسیون مورد نیاز برای ساختمان نیز کافی است طول به‌دست آمده‌ی میلگردها را بر فاصله میلگردها تقسیم کرد.
نحوه محاسبه میلگرد عرضی فونداسیون
نحوه محاسبه میلگردهای عرضی نیز درست شبیه میلگردهای طولی است که با محاسبه کردن طول میلگردهای عرضی و تقسیم آن بر فواصل میلگردها، میتوان تعداد میلگردهای عرضی را به دست آورد. و با ضرب کردن طول میلگردهای عرضی در وزن واحد طول آن‌ها میتوان وزن کل میلگردهای عرضی را محاسبه کرد.
تنها تفاوت محاسبه میلگردهای عرضی با طولی این است که هنگام محاسبه‌ی طول میلگردهای عرضی، در فرمول به جای طول محور از عرض محور استفاده می‌کنیم.
طول میلگرد عرضی = عرض محور + (طول خم ×2) -(طول کاور×2)
نحوه محاسبه میلگرد تقویتی فونداسیون
میلگردهای تقویتی به افزایش مقاومت کششی بتن کمک می‌کنند. برای محاسبه وزن میلگردهای تقویتی مورد نیاز، با داشتن طول آن، کافی است تعداد میلگردهای تقویتی را ضرب در طول میلگرد تقویتی و سپس ضرب در وزن واحد طول کنیم.
وزن میلگرد تقویتی فونداسیون = طول یک عدد میلگرد فونداسیون × تعداد × وزن واحد طول
موارد مهم هنگام محاسبه میلگرد فونداسیون
برای محاسبه میلگرد فونداسیون باید نکاتی را مد نظر داشت، که عبارتند از:
- فونداسیون ساختمان باید بر روی خاک باربر و مقاوم طبیعی اجرا شده باشد.
- عمق استقرار فونداسیون باید از عمق یخبندان پایین‌تر باشد.
- کمترین مقدار ارتفاع فونداسیون سطحی باید 50 سانتی‌متر باشد.
- در محاسبات میلگرد فونداسیون، قطر میلگرد 10 میلی‌متر در نظر گرفته شده است.
- فاصله میلگردها کمتر از 35 و بیشتر از 10 سانتی‌متر است.
محاسبات سرانگشتی کلی برای ساختمان
- برای ساختمان‌های بتن آرمه، در هر متر مربع بین 40 تا 53 کیلوگرم آرماتور نیاز است
- به ازای هر متر مربع زیربنا بین 8 تا 12 کیلوگرم میلگرد نیاز است
- برای ستون‌ها به ازای هر متر مربع زیربنا بین 12 تا 18 کیلوگرم میلگرد نیاز است
- برای ساختمان‌های بتنی طول تیرچه‌ها بین 1.3 تا 1.7 برابر به نسبت سقف است
- به ازای هر متر تیرچه بین 7 تا 10 کیلوگرم تیرچه احتیاج است
- به ازای هر متر مربع زیربنا به حدود 1.2 کیلوگرم میلگرد حرارتی یک طرفه احتیاج است
- به ازای هر متر مربع زیربنا به حدود 2.5 کیلوگرم میلگرد حرارتی دو طرفه احتیاج است
- به ازای هر متر مربع زیربنا 1 تا 1.2 کیلوگرم میلگرد ممان منفی (سر تیرچه) احتیاج است
- برای تیرچه به ازای هر متر مربع زیربنا 6 تا 8 کیلوگرم میلگرد احتیاج است
- برای ساختمان‌های بتنی که سقف دال دو طرفه دارند، به ازای هر متر مربع زیربنا بین 60 تا 85 کیلوگرم میلگرد احتیاج است
- برای ساختمان‌های فلزی، به ازای هر متر مربع زیربنا بین 80 تا 120 کیلوگرم آهن آلات احتیاج است
- در ساختمان‌ها بتنی، به ازای هر 1 تن میلگرد، 8 کیلوگرم سیم آرماتور بندی و به ازای هر 100 متر مربع زیربنا، 10 کیلوگرم سیم قالب بندی نیاز است
- برای هر متر مربع سقف تیرچه بلوک که ضخامت 30 سانتی متری دارد، حدود 50 کیلوگرم سیمان نیاز است
محاسبه مساحت و تعداد میلگردها
تا به اینجا فهمیدیم که میلگرد مورد نیاز برای فونداسیون ساختمان یک طبقه را چگونه محاسبه کنیم. حال می‌خواهیم به مبحث میلگرد مورد استفاده در ساختمان دو طبقه بپردازیم. برای این کار ابتدا باید عمق فونداسیون و حداقل عرض نوارها را با استفاده از فرمول‌های زیر به دست آورد:
حداقل عمق فونداسیون = (تعداد طبقات × 10) + 20 سانتی‌متر
حداقل عرض نوارها = (تعداد طبقات × 20) + 20 تا 40 سانتی‌متر
سپس با در دست داشتن این دو مقدار و ضرب کردن آن‌ها در عدد 0.0025 میتوان حداقل مساحت سطح میلگرد را محاسبه کرد.
حداقل مساحت میلگرد = حداقل عمق فونداسیون × حداقل عرض نوارها × 0.0025
در نهایت نیز با کمک حداقل مساحت میلگردها، تعداد آن‌ها را محاسبه می‌کنیم.
تعداد میلگردها = حداقل مساحت میلگرد × πr.r
محاسبه وزن میلگرد سقف
بر حسب نوع سقف، وزن میلگردهای به کار رفته در آن متفاوت است. برای سقف دال بتنی توپر به ازای هر متر مربع بین 10 تا 16 کیلوگرم میلگرد، برای سقف کامپوزیت به ازای هر متر مربع بین 8 تا 10 کیلوگرم میلگرد و برای سقف تیرچه بلوک به ازای هر متر مربع بین 5 تا 7 کیلوگرم میلگرد نیاز است.
محاسبه وزن میلگرد ستون
در مورد ستون نیز بر حسب نوع اسکلت و سقف، مقدار میلگرد مورد نیاز متفاوت است. برای سقف‌های دال بتنی تو پر به ازای هر متر مربع ستون بین 60 تا 80 کیلوگرم میلگرد و برای ستون اسکلت بتن، به ازای هر متر مربع بین 12 تا 18 کیلوگرم میلگرد نیاز است.
محاسبه کل میلگرد مورد نیاز ساختمان
حال که نحوه محاسبه میلگردهای مورد نیاز بخش‌های مختلف ساختمان را یاد گرفتیم، می‌توانیم به راحتی کل میلگرد مصرفی ساختمان را نیز حساب کنیم. وزن کل میلگرد مورد نیاز ساختمان عبارت است از:
وزن کل میلگرد ساختمان = (وزن میلگرد سقف + وزن میلگرد اسکلت) × مساحت + وزن میلگرد فونداسیون
کلام آخر
محاسبه سرانگشتی میلگرد فونداسیون کمک می‌کند تا بتوانیم هزینه‌های تقریبی میلگرد را از پیش تعیین کنیم و بدانیم لازم است به چه میزان میلگرد خریداری شود. که تقریبا به ازای هر متر مربع زیربنا به 9 کیلوگرم میلگرد فونداسیون احتیاج است.
