چاله آسانسور یا همان چاه آسانسور تونل عمودی‌ای هست که کابین، شاسی و دیگر قسمت‌های آسانسور درون آن قرار می‌گیرد و به عبارتی آسانسور در مسیر آن حرکت میکند. در این مقاله قصد داریم جزئیات مربوط به چاله آسانسور را به طور 100% بررسی کنیم و ضمن ارائه جدول ابعاد آسانسور، ضوابط آن را نیز مرور کنیم.
چاله آسانسور چیست؟
برای نصب آسانسور می‌بایست فضایی در نظر گرفته شود که آسانسور بتواند در بین طبقات حرکت کند. ابعاد این فضا باید به گونه‌ای باشد که کابین آسانسور و تجهیزات آن (با توجه به ظرفیت آسانسور) به راحتی در آن جا شوند و به عبارتی فضای کافی برای نصب آسانسور را داشته باشد. این فضا باید به گونه‌ای انتخاب شود که در حین این که برای قرارگیری آسانسور مناسب باشد، کمترین خرابی را نیز به همراه داشته باشد.
چاله آسانسور (چاه آسانسور/شفت آسانسور) تونلی عمودی است از پی (یا کف آخرین طبقه‌ای که آسانسور تا آن پایین می‌رود) تا سقف موتورخانه (یا سقف آخرین طبقه‌ای که آسانسور تا آن بالا می‌رود) که کابین آسانسور و متعلقات و تجهیزات آسانسور در آن قرار میگیرند.
چاهک آسانسور چیست؟ : تفاوت چاه و چاهک
در کنار چاه آسانسور، چاهک آسانسور را هم داریم. که تفاوت چاه و چاهک آسانسور در این است که چاه آسانسور قسمتی است که کابین آسانسور در آن حرکت میکند و چاهک آسانسور قسمتی در پایین چاه آسانسور است که تجهیزاتی مانند ضربه‌گیر، وزنه تعادل، پایه ریل راهنما و … در آن نصب میشوند و هم‌چنین فضایی است برای سرویس آسانسور. البته چاهک را می‌توان قسمتی از چاه آسانسور نیز دانست.
دیوار چاه آسانسور
فضای چاه آسانسور با با دیوارها، دیوارهای اضطراری و درب طبقات محصور است. و برای این که آسانسور بتواند با سهولت در مسیر چاه آسانسور حرکت کند، باید دیوارهای آن کاملا صاف و شاقول شده و عاری از هرگونه انحنا باشد. هم‌چنین در این چاه نباید به جز کابین آسانسور و متعلقات آن چیز دیگری، مانند تاسیسات ساختمان، نصب شود.
دیوار چاله آسانسور عموما با پوششی از پلاستر سیمان پوشیده شده و هیچگونه درز یا شکافی ندارد. اگر هم پوشش دیوار از گچ بود، باید روی آن را حتما رنگ کرد. این موارد در مورد دیوار چاهک آسانسور نیز، دقیقا مانند همان چاه آسانسور است.
ابعاد چاله آسانسور
برای مشخص کردن ابعاد چاله آسانسور باید چندین فاکتور، از جمله تعداد آسانسور و ابعاد آسانسور را تعیین کرد. به طور معمول می‌توان برای به دست آوردن ابعاد چاه آسانسور، ابعاد خود آسانسور را از هر طرف 20 سانتی‌متر بیشتر کرد و برای چاهک آسانسور نیز از هر طرف 30 سانتی‌متر. البته این مقادیر می‌تواند برای انواع آسانسور با سرعت‌های متفاوت، تغییر کند.
تعداد آسانسور
تعداد آسانسور مورد نیاز برای یک ساختمان را حجم ترافیک افراد در آن ساختمان مشخص میکند. علاوه بر آن، برای تعیین تعداد آسانسور باید به استاندارد آسانسور تعیین شده در ضوابط موجود در مبحث پانزدهم مقررات ملی ساختمان در مورد آسانسور نیز دقت کرد. برخی از بندهای این ضوابط در مورد تعداد آسانسور می‌گویند:
بند 15-2-1-2: در ساختمان‌های با طول مسیر قائم حرکت بیش از 7 متر از کف ورودی اصلی (معمولاً بیش از سه‌طبقه)، تعبیه آسانسور الزامی است.
بند 15-2-1-3: در ساختمان‌های 8 طبقه یا با طول مسیر حرکت 28 متر و بیشتر از کـف ورودی اصـلی، باید حداقل دو دستگاه آسانسور پیش‌بینی شود، حتی اگر از نظر محاسبات تعداد و ظرفیت، یک دستگاه آسانسور کفایت نماید.
بند 15-2-1-4: در کلیه ساختمان‌های با طول مسیر حرکت بیش از 21 متر از کف ورودی اصلی، حداقل یک دستگاه آسانسور مناسب حمل بیمار (برانکارد بر) باید تعبیه شود.
بند 15-2-1-5: در ساختمان‌هایی که وجود چند آسانسور الزامی است، باید حداقل یکی از آسانسورها قابلیـت حمـل صـندلی چرخ‌دار (ویلچر) را داشته باشد.
ابعاد آسانسور
ظرفیت آسانسور تعیین کننده ابعاد آسانسور است. در مبحث پانزدهم مقررات ملی ساختمان، حداقل و حداکثر کابین آسانسور در جدول‌های 15-2-2-1-الف (حداکثر مساحت کابین متناسب با ظرفیت) و 15-2-2-2-1-ب (حداقل مساحت کابین متناسب با تعداد نفرات) آمده‌اند. که شما می‌توانید در زیر این جداول را مشاهده کنید.
| حداکثر مساحت مفید کابین
(متر مربع) |
ظرفیت – جرم
(کیلوگرم) |
| 0.37 | 100 |
| 0.58 | 180 |
| 0.70 | 225 |
| 0.90 | 300 |
| 1.10 | 375 |
| 1.17 | 400 |
| 1.30 | 450 |
| 1.45 | 525 |
| 1.60 | 600 |
| 1.66 | 630 |
| 1.75 | 675 |
| 1.90 | 750 |
| 2.00 | 800 |
| 2.05 | 825 |
| 2.20 | 900 |
| 2.35 | 975 |
| 2.40 | 1000 |
| 2.50 | 1050 |
| 2.65 | 1125 |
| 2.80 | 1200 |
| 2.90 | 1250 |
| 2.95 | 1275 |
| 3.10 | 1350 |
| 3.25 | 1425 |
| 3.40 | 1500 |
| 3.56 | 1600 |
| 4.20 | 2000 |
| 5 | 2500 |
| حداقل مساحت قابل دسترسی کابین
(مترمربع) |
تعداد مسافران آسانسور
(نفر) |
| 0.28 | 1 |
| 0.49 | 2 |
| 0.60 | 3 |
| 0.79 | 4 |
| 0.98 | 5 |
| 1.17 | 6 |
| 1.31 | 7 |
| 1.45 | 8 |
| 1.59 | 9 |
| 1.73 | 10 |
| 1.87 | 11 |
| 2.01 | 12 |
| 2.15 | 13 |
| 2.29 | 14 |
| 2.43 | 15 |
| 2.57 | 16 |
| 2.71 | 17 |
| 2.85 | 18 |
| 2.99 | 19 |
| 3.13 | 20 |
آب بندی چاله آسانسور
آب بندی چاله آسانسور به این منظور است که از ورود آب به داخل چاه آسانسور جلوگیری شود، زیرا در صورت بروز چنین اتفاقی امکان آسیب دیدن دیوارها و تجهیزات الکتریکی وجود دارد و در نتیجه کارکرد آسانسور مختل می‌شود و تلفات و خسارات جانی و مالی به همراه دارد. یکی از روش‌های آب بندی چاله آسانسور استفاده از ایزوگام است.
ایزوگام یکی از قدیمی‌ترین روش‌های عایق کردن در برابر نفوذ آب است. این روش مقاومت دمایی و انعطاف پذیری بالایی دارد و در برابر شکنندگی و پوسیدگی نیز مقاوم است. اما از سوی دیگر باعث آلودگی زیست محیطی می‌شود و در صورت نشتی یا برو مشکل در یک قسمت آن، نیاز به برداشتن کل آن است.
روش دیگر آب بندی چاله آسانسور استفاده از مواد نفوذگر است. این مواد بر پایه‌ی سیمان هستند و شامل میکروذرات فعالند. در هنگام نفوذ رطوبت این ذرات به بتن نفوذ می‌کنند و با آهک و سیمان موجود در بتن واکنش می‌دهد که در نتیجه‌ی آن شبکه‌ای از کریستال‌ها به وجود می‌آید که خلل و فرج موجود در بتن را پر می‌کنند.
جمع بندی
چاله آسانسور یا چاه آسانسور فضایی است که آسانسور به طور عمودی در آن حرکت میکند و بین طبقات بالا و پایین می‌رود. ابعاد چاله آسانسور را باید بر اساس تعداد آسانسور که قرار است در شفت کار بگذارند و ابعاد (ظرفیت) آسانسور مشخص کرد. در آسانسورهای معمولی می‌توان با اضافه کردن 20 سانت به هر ضلع از ابعاد کابین، ابعاد چاله آسانسور را به دست آورد. چاله آسانسور می‌بایست در برابر نفوذ آب و رطوبت، آب بندی شود.
