حداکثر دهانه سقف وافل با توجه به نوع یک طرفه یا دو طرفه بودن قالب سقف وافل مشخص می‌شود. از آن جایی که عملکرد قالب‌ها باهم فرق می‌کند، هر کدام در شرایط متفاوتی قابل اجرا خواهند بود. در این مقاله توضیحات کاملی راجع به حداکثر سقف دهانه وافل در طول طراحی سقف وافل و اجرای سقف وافل خواهیم گفت.
اهمیت حداکثر دهانه سقف وافل در طراحی سازه
حداکثر دهانه سقف وافل، حدی است که می‌توان گفت به سه فاکتور مهم در سازه بستگی دارد. این سه فاکتور که شامل ایمنی سازه، هزینه و زیبایی پلان می‌باشد برای مهندسان و پیمانکاران و حتی خریداران حائز اهمیت است. اینکه بتوانیم سازه‌ی خود را طوری طراحی کنیم که در دهانههای بلند جواب‌گو باشد یا با حذف ستون‌های اضافه در هزینه‌های ساختمان صرفه‌جویی کرد، امری مهم در ساختمان‌سازی به شمار می‌رود.
اهمیت حداکثر دهانه سقف وافل در اجرای سازه
اجرای سقف وافل در زیبایی پلان معماری بسیار تاثیرگذار است. به طورمثال برای کسانی که می‌خواهند در آپارتمان ساکن شوند، قطعاً وجود ستون‌های اضافی در میان پذیرایی یا پارکینگ بسیار ناخوشایند است. همچنین برای ساخت بیمارستان‌ها، سالن‌های کنفرانس، مکان‌های زیارتی و تالارها وجود ستون‌های بسیار دست و پاگیر خواهد شد. بنابراین بیشتر مهندسان به دنبال راهکاری برای کاهش وزن مرده و افزایش سختی سقف این سازه‌ها هستند.
چرا حداکثر دهانه سقف وافل از دیگر سقف‌ها بیشتر است؟
سقف از مهم‌ترین المان‌های اصلی تشکیل دهنده سازه و سیستم باربر می‌باشد. استفاده از سقف وافل برای دهانههای بزرگ به معنای حذف ستون است و حذف ستون به معنای کاهش هزینه تمام شده سازه خواهد بود. می‌دانید که هر سقفی برای دهانههای بزرگ قابل اجرا نیست. به طور مثال تیرچه بلوک نمی‌تواند برای دهانه بیش از 7 متر اجرا شود. اما وافل در سازه‌هایی با دهانههای بزرگ تا 16 متر قابل اجرا خواهد بود.
سقفهای مناسب برای دهانه بلند معمولا سقفهای پیش تنیده (سیستم کابلی) و سقفهای دال مجوف (شامل یوبوت و کوبیاکس و وافل) است. ضمن محاسبات سقف وافل در می‌یابیم که وافل به دلیل هزینه اجرایی کم‌تر نسبت به سایر سقف‌ها، برای طراحان و مهندسان دلخواه‌تر است.
دهانه سقفهای مجوف (سقف یوبوت، سقف کوبیاکس و سقف بابل دک):
برای ایجاد یک دهانه بلند پارامترهای مختلفی از جمله هندسه سقف، جزئیات مقاطع، نوع بتن مصرفی و عیار آن تاثیرگذار هستند. در سقف کوبیاکس با قرار دادن بلوک‌های دایروی کوبیاکس سعی شده است که بتن اضافی در نواحی که برش سنگینی وجود ندارد، وزن سقف را کاهش دهند. درنتیجه با ایجاد یک سری مقاطع I شکل، استحکام مناسبی برای کنترل خیز و ارتعاش تشکیل می‌یابد. در سقفهای یوبوت و بابل دک نیز از همین اصل استفاده می‌شود.
اما با توجه به وزن بالا و قالبهای ماندگار سقف مجوف، مانند کوبیاکس در قیاس با سقف وافل دوطرفه، پیشنهاد می‌شود حداکثر دهانه سقف یا دال‌های مجوف تا 12 متر اجرا گردند. وجود تیرهایی با ضخامتی بیشتر از سقف نیز در این دهانه‌ها الزامی می‌باشد. ماکزیمم دهانه انواع دال‌ها را در جدول زیر برای شما قرار داده‌ایم.
| نوع دال | حداکثر دهانه |
| تیرچه بلوک | 7 متر |
| تیرچه بلوک با تیرچه دوبل | 8 متر |
| تیرچه بلوک با تیرچه پیش تنیده | 12 متر |
| پیش تنیده | نامحدود |
| کوبیاکس | 18 متر |
| یوبوت | 20 متر |
| وافل | 18 متر |
| طاق ضربی | به دلیل عملکرد لرزه‌ای پایین مناسب نیست. |
| عرشه فولادی | 12 متر |
| کامپوزیت | 20 تا 32 برابر ضخامت دال |
| کرومیت | 12.5 متر |
حداکثر دهانه سقف وافل یک طرفه
سقف وافل یک طرفه، به صورت مدولار و در طول‌‌های مختلف قابل استفاده است. سقف وافل یک طرفه به دلیل عملکردی یک طرفه، در دهانههای کوتاه استفاده می‌شود. حداکثر دهانه سقف وافل یک طرفه 8 و نهایتا 9 متر توصیه می گردد. ممکن است این سقف را با نام گرین وافل یا مهانیت نیز شنیده باشید؛ که در ساخت سقف بتنی کارایی دارد و به دلیل انتقال بار در یک جهت همانند سیستم تیرچه بلوک عمل می‌کند.
خصوصیات قالب وافل یک طرفه
ابعاد قالب وافل تعیین کننده حداکثر دهانه سقف وافل می‌باشند. قالب وافل یک طرفه به صورت مونتاژی تولید می‌شود. این قالب‌ها عموما در آکس‌های 60 سانتی‌متر با ارتفاع 25 سانتی‌متری تولید می‌شوند.
برای مثال اگر یک قالب 2.5 متری لازم داشته باشیم، در این صورت باید از 4 قالب 50 سانتی‌متری در وسط، 2 قالب 10 سانتی‌متری برای کناره‌های کار و 2 قالب 15 سانتی‌متری در ابتدا و انتهای قالب، استفاده کنیم. با قرار دادن قالبهای مختلف در کنار هم می‌توان به طول دلخواه رسید. همچنین، با استفاده از ابعاد قالبهای وافل یک طرفه، می‌توان طول تیرچه‌ها را تعیین کرد؛ که البته این مورد بستگی به طول دهانه دارد.
حداکثر دهانه سقف وافل دو طرفه
حداکثر دهانه سقف وافل دو طرفه از لحاظ فنی 12 تا 14 متر قابل تعریف است که به‌صورت دال دوطرفه عمل می‌کنند. در شرایط خاص با نظر مهندس ناظر و طراح این سقف‌ها در دهانههای 15 و نهایتا 16 متر نیز قابل اجراست. در دهانههای بلندتر از 13 متر باید هزینه نهایی پروژه مورد بررسی قرار گیرد. سقف وافل دوطرفه به قالبهای قابلمه‌ای نیز معروف هستند. از مهم‌ترین عواملی که می‌توان این سقف‌ها را در دهانههای بلند اجرا کرد، استحکام بیشتر وافل دو طرفه نسبت به خم شدن است. به‌همین دلیل در دهانههای بلند تیرها دچار خیز نمی شوند.
خصوصیات قالب وافل دو طرفه
آکس به آکس قالبهای سقف وافل دو طرفه (60 ،80 ،86 ،90) می‌باشد. پرکاربردترین آن، آکس به آکس 80 در ارتفاع 28 است که در پروژه‌های مختلف پیشنهاد می‌شود. نمایی که سقف از روی زمین ارائه می‌کند مربعی و زیباست که این اشکال منظم امکان نورپردازی را فراهم می‌کند.
سخن پایانی
در گذشته چون پیمانکاران هنگام قالب بندی با مشکلات زیادی مواجه بودند از این رو، اجرای سقف وافل آن‌چنان مورد استقبال قرار نگرفت. بعدها با تغییر قالب‌بندی و روی کارآمدن قالب وافل که اجرایی راحت و کم هزینه دارد، سقف وافل مورد توجه قرار گرفت. رفته رفته با پیشرفت علم و تکنولوژی و همچنین با گردهمایی مهندسان، نخبگان و مجریان متخصص، همواره شاهد اجرای سازه هایی مستحکم با این نوع سیستم هستیم.
