به غربال کردن و تفکیک دانههای شن و ماسه بر اساس اندازه، سرند شن و ماسه می‌گویند. این کار را در کارخانه‌های شن و ماسه با دستگاه‌هایی به همین نام (سرند) انجام می‌دهند. در این مقاله به توضیح سرند شن و ماسه و معرفی انواع دستگاه سرند شن و ماسه خواهیم پرداخت.
سرند شن و ماسه چیست؟
سرند شن و ماسه دستگاهی است که در کارخانه‌های شن و ماسه از آن برای غربال شن و ماسه استفاده می‌شود. سرندها به طور کلی غربالی با توری سیمی هستند که از آن‌ها برای بیختن شن و ماسه یا چیزهای دیگر استفاده می‌شود. به دستگاه سرند، خاکبیز، غربال و یا غربیل هم می‌گویند. بسته به اینکه چه چیزی را قرار است با دستگاه سرند غربال کنند، انواع مختلفی از دستگاه سرند وجود دارد که اندازه شبکه‌های توری آن‌ها با هم متفاوت است.
از سرند شن و ماسه برای جداسازی مواد زائد و ناخالصی‌ها از شن و ماسه است و آن‌ها را بر اساس اندازه تفکیک میکنند. برای این کار معمولا دستگاه‌های سرند و شن و ماسه چند طبقه دارند که بر اساس سایز توری فلزی هر طبقه، دانههای شن و ماسه در همان اندازه‌ها جداسازی میشوند. از همین رو هم می‌توان دستگاه‌های سرند را در ابعاد، انواع و حجم‌های مختلف با تناژهای خروجی متنوع تولید کرد.
به طور کلی دستگاه‌های سرند قابلیت دانه بندی و تفکیک مواد صنعتی و معدنی از اندازه 350 میکرون تا 350 میلی‌متر را دارند و با توجه به استفاده‌ای که قرار است از آن‌ها بشود، در تعداد طبقات مختلفی تولید میشوند. این طبقات روی سر همدیگر تعبیه میشوند به طوری که توری‌های گشادتر در بالا و هرچه پایین می‌آییم، اندازه شبکه‌های توری‌ها کوچک‌تر می‌شود.
برای سرند شن و ماسه، با توجه به ظرفیت دستگاه سرند، حجم مشخصی از شن و ماسه روی طبقه اول آن ریخته و صفحه‌های سرند بعد از قرار گیری روی دستگاه سرند گردان، با حرکت لرزشی، نوسانی یا ترکیبی از لرزشی و نوسانی به حرکت در می‌آیند. با شروع به حرکت صفحات، دانههای شن و ماسه غربال شده و در هر طبقه دانههای کوچک‌تر از اندازه شبکه توری به روی صفحه طبقه پایین‌تر ریخته شده و دانههای درشت روی همان صفحه باقی می‌ماند.
اهمیت سرند شن و ماسه
شن و ماسه دارای اندازه‌های مختلفی هستند. و به طور کلی به سنگدانه‌های بین 2 تا 60 میلی‌متر، شن و به سنگدانه‌های بین 0.06 تا 2 میلی‌متر، ماسه می‌گویند. خود شن‌ها را می‌توان بر اساس شکل و اندازهشان به شن ریز، شن نخودی، شن بادامی، شن سوزنی و شن پولکی دسته بندی کرد.
ماسه‌ها را نیز بر اساس اندازه آن‌ها به ماسه درشت (بین 1 تا 2 میلی‌متر)، ماسه متوسط( بین 0.5 تا 1 میلی‌متر)، ماسه ریز (بین 0.2 تا 0.5 میلی‌متر) و ماسه خیلی ریز (بین 0.02 تا 0.2 میلی‌متر) تقسیم بندی میکنند. علت دانه بندی شن و ماسه هم این است که هر کدام از شن و ماسه، بر اساس اندازه‌ای که دارند، کاربردشان هم متفاوت است.
سرند شن و ماسه نیز به همین منظور مورد استفاده قرار می‌گیرد. در کارخانه‌های تولید یا فرآوری شن و ماسه، سنگدانه‌های طبیعی استخراج شده یا شکسته شده در کارخانه را وارد دستگاه سرند میکنند تا غربال شده و بر اساس اندازه از هم تفکیک شوند.
انواع سرند صنعتی
سرندهای صنعتی انواع مختلفی دارند که طبیعتا کاربرد هرکدام نیز متفاوت است و طول و عرض توری‌های آن‌ها نیز با هم فرق می‌کند. انواع سرند صنعتی عبارت است از:
سرند ارتعاشی یا ویبره‌ای
سرندهای ارتعاشی یا ویبره‌ای از جنس فولاد مستحکم هستند و ساختمانی مستحکم و مقاوم دارند. از سرند ارتعاشی برای جداسازی موادی با دانههای به اندازه 500 میکرون تا 350 میلی‌متر استفاده می‌شود. توری‌های سرند ویبره‌ای را می توان با استفاده از کرپی به راحتی نصب یا تعویض کرد.
سرند گریزلی
سرند گریزلی را از فولاد ضد سایش می‌سازند تا در برابر ساییده شدن استحکام بالا داشته باشند. صفحات سرند گریزلی به شکل ذوزنقه‌ای است و از آن‌ها برای غربال کردن مواد با دانههای بزرگ‌تر از سرند ارتعاشی استفاده می‌شود.
سرند شاتونی
سرند شاتونی که به آن سرند رفت و برگشتی هم می‌گویند، مانند همان الک‌های دستی هستند که با حرکت رفت و برگشتی باعث جداسازی مواد میشوند. از سرند شاتونی عموما برای کارخانه‌های کوچک و متوسط استفاده می‌شود.
جمع بندی
سرند شن و ماسه فرایندی است که در طی آن شن و ماسه بر روی دستگاه‌های سرند ریخته شده تا هم مواد اضافی مخلوط با آن‌ها گرفته شود و هم از نظر اندازه از هم تفکیک شوند. این کار با دستگاه‌های سرند انجام می‌شود که دستگاه‌هایی هستند متشکل از چند صفحه پوشیده شده با توری فلزی، که این صفحات بر اساس اندازه شبکه‌های توریشان، از بزرگ به کوچک روی سر یکدیگر چیده شده‌اند. و با شروع به کار دستگاه سرند، صفحات آن شروع به حرکت لرزشی، دورانی، رفت و برگشتی یا ترکیبی از آن‌ها میکنند و دانههای شن و ماسه الک میشوند.
