گیج میلگرد یا شابلون میلگرد یکی از وسایل تشخیص سایز میلگرد و از ابزارهای کار مهندسان ساخت و ساز است. گیج میلگرد به مهندسان کمک می‌کند تا به راحتی قطر میلگرد را اندازه بگیرند.
میلگرد جزو مقاطع فولادی بسیار مهم در صنعت ساخت و ساز است. تفاوت در سایز و نوع و متراژ میلگرد باعث شده است که میلگردها کاربردهای گوناگونی داشته باشند. برای این که بتوانیم هر میلگرد را در جای درست خود به کار بگیریم، باید سایز آن میلگرد را بدانیم. چرا که میلگردها با سایزهای متفاوت قدرت باربر و استحکام متفاوتی دارند و استفاده از میلگرد با سایز اشتباه می‌تواند منجر به کاهش مقاومت سازه و یا افزایش وزن آن در یک بخش شود.
برای اندازه‌گیری سایز میلگرد روش‌های گوناگونی وجود دارد. که یکی از این روش‌ها استفاده از گیج میلگرد (شابلون میلگرد است). از دیگر روش‌هایی که برای تشخیص سایز میلگرد به کار می‌رود میتوان اندازه گیری چشمی سطح مقطع میلگرد، استفاده از کولیس، استفاده از ریسمان و استفاده از آچار فرانسه را نام برد. که از میان روش‌های نام برده، استفاده از گیج اندازه گیری میلگرد، راحت‌ترین و بی‌دردسرترین روش است.
گیج یا شابلون میلگرد چیست؟
همانطور که اشاره کردیم دانستن سایز میلگرد از اهمیت بالایی برخوردار میباشد. به طور معمول بر روی هر بندیل میلگرد کارتی وجود دارد که اطلاعات میلگردهای آن بندیل، از جمله سایز آن‌ها، بر رویش درج شده است. اما در صورتی که آن کارت در دسترس نباشد و یا به هر دلیل دیگری سایز میلگرد را ندانیم، از گیج میلگرد یا همان شابلون میلگرد یا استفاده می‌کنیم.
در واقع گیج کردن میلگرد به همان معنای اندازه‌گیری سایز میلگرد است. شابلون اندازه گیری میلگرد، از وسایلی است که برای اندازه‌گیری قطر (سایز) میلگرد به کار می‌رود. شابلون‌ها در جنس‌های مختلفی مثل ورق‌های نازک کولر وجود دارند. شابلون‌ها را حتی میتوان در خانه و با استفاده از ورق‌های طلقی ساخت. عموما به آن دسته از شابلون‌ها که از جنس فولاد هستند، گیج اندازه گیری میلگرد میگویند.
اندازه گیری قطر میلگرد با شابلون
شابلون اندازه گیری سایز میلگرد یک فرورفتگی مثلثی شکل دارد که داخل آن از 12 تا 28 درجه بندی شده است. به این معنا که میتوان با این شابلون میلگردهایی با قطر 12 تا 28 را اندازه گیری کرد. برای استفاده از شابلون کافی است که میلگرد را داخل شابلون قرار دهیم و هرجا که میلگرد در شابلون گیر کرد و بیشتر داخل نرفت، همان عدد می‌شود اندازه قطر میلگرد.
برخی از شابلون‌ها ضلع کناریشان نیز مانند خط کش مدرج است. از این گیج‌ها میتوان برای اندازه‌گیری فاصله آرماتورهای تیر و ستون هم استفاده کرد. به این ترتیب که گیج میلگرد را همانند خط کشی میان دو میلگرد می‌گذاریم و فاصله آن‌ها را اندازه می‌گیریم. هم‌چنین با این نوع شابلون میلگرد میتوان در المان‌هایی که بتن آرمه‌ای هستن، کاور بتنی را اندازه‌گیری کرد.
مزایای استفاده از گیج میلگرد
از جمله مزایای استفاده از میلگرد برای اندازه گیری سایز میلگرد میتوان موارد زیر را بر شمرد:
- گیج میلگرد وسیله‌ای بسیار کوچک است که میتوان به راحتی آن را در جیب گذاشت و همیشه همراه داشت.
- گیج از جنس فولادی است و به راحتی زنگ نمی‌زند و خراب نمی شود
- دقت اندازه‌گیری آن بسیار بالاست
- به راحتی در فروگاه‌ها پیدا می‌شود
اهمیت اندازه گیری سایز میلگرد
میلگردها از مقاطع رایج به خصوص در سازه‌های بتنی هستند. میلگردها به افزایش مقاومت ساختمان و به خصوص مقاومت کششی آن کمک می‌کنند. به همین خاطر نیز مهم است که در جاهای لازم، از میلگرد با سایز مناسب استفاده شود. در نتیجه استفاده از شابلون میلگرد، برای اندازه گیری سایز میلگرد از اهمیت بالایی برخوردار است. گیج کردن میلگرد هم‌چنین از این نظر اهمیت دارد که میتوان از درست بودن سایز میلگرد ارسال شده توسط کارخانه اطمینان حاصل پیدا کرد.
از آن جا که قیمت میلگرد با کاهش سایز آن کاسته می شود، می‌توانیم با اندازه گیری سایز میلگرد با استفاده از شابلون مطمئن شویم که کارخانه میلگرد سایز کوچکتری نسبت به آن چیزی که سفارش داده بودیم، برایمان نفرستاده باشد.
در نتیجه یکی از مواردی اهمیت اندازه گیری سایز میلگرد با گیج این است که از سایز میلگرد فرستاده شده توسط کارخانه مطمئن شویم. از دیگر دلایل آن میتوان به این مورد اشاره کرد که در برخی اوقات لازم است که آرماتورهای استفاده شده در سازه اندازه‌گیری شوند. مثلا مهندس سازه بخواهد برای حصول اطمینان از درست بودن سایز میلگرد به کار رفته در المانی مانند ستون، قطر آن را اندازه بگیرد.
میلگردها در انواع مختلفی تولید می‌شوند، مثل میلگرد ساده، میلگرد آجدار، میلگرد گالوانیزه، میلگرد اپوکسی و … که سطح هر کدام از آن‌ها با دیگری متفاوت است و همین امر بر قطر آن‌ها نیز تاثیر می‌گذارد. برای اندازه گیری قطر هر کدام از آن‌ها میتوان از شابلون میلگرد استفاده کرد. اما با توجه به محدودیت میلگرد، که تنها سایزهای 12 تا 28 را می‌تواند اندازه بگیرد، برای اندازه گیری میلگردها با سایزهایی دیگر باید از سایر روش‌ها استفاده کنیم. برای اندازه گیری قطر بعد از گیج میلگرد، بهترین و دقیق‌ترین روش استفاده از کولیس است.
سایر روش های تشخیص سایز میلگرد در کارگاه
اگر گیج اندازه گیری میلگرد در دسترس نبود، و یا جوابگوی سایز میلگرد در دست ما نبود، می‌توانیم برای تشخیص سایز میلگرد در کارگاه از روش‌های دیگر که در زیر مختصرا توضیح داده شده‌اند استفاده کرد.
استفاده از کولیس: کولیس یکی از ابزارهای بسیار دقیق تشخیص سایز میلگرد در کارگاه است. از کولیس میتوان برای اندازه گیری پارامترهای دیگری همچون عمق و طول داخلی و خارجی استفاده کرد.
استفاده از آچار فرانسه: برای اندازه گیری قطر میلگرد با آچار فرانسه بهتر است از آچار فرانسه‌های مندرج استفاده کرد، که اندازه‌ها روی خودشان نوشته شده است.
استفاده از ریسمان: ریسمان معمولا جزو لوازم موجود در تمام کارگاه‌هاست. اگر موارد دیگر در دسترس نبود میتوان ریسمانی دور میلگرد پیچید و اندازه میلگرد را اندازه زد و سپس آن را با خط کش اندازه گرفت.
کلام آخر
گیج میلگرد یا شابلون میلگرد از وسایلی است که برای اندازه گیری قطر میلگرد مورد استفاده قرار می‌گیرد. شابلون اندازه گیری میلگرد وسیله کوچک و قابل حملی است که یک فرورفتگی مثلثی شکل دارد و با قرار دادن میلگرد در این فرورفتگی میتوان قطر آن را اندازه گرفت. گیج میلگرد معمولا از سایز 12 تا 28 را اندازه می‌گیرد. برای اندازه گیری میلگرد با قطرهای دیگر میتوان از سایر روش‌ها استفاده کرد.
