به خیساندن آجرها در آب پیش از دیوارچینی، زنجاب کردن آجر میگویند. در ادامه ضمن ارائه تعریف کامل‌تری از زنجاب کردن آجر، فواید و دلیل انجام این کار و نحوه زنجاب کردن را بررسی خواهیم کرد.
آجر از قدیمی‌ترین و پرمصرف‌ترین مصالح ساختمانی است. اگر دقت کرده باشید دیوارهای آجری ساختمان‌های قدیمی به این راحتی‌ها و با وسایلی مانند پتک تخریب نمی‌شوند و برای تخریب آن‌ها باید از تجهیزات برقی استفاده کرد. دلیل این امر نیز این است که در قدیم آجرها را زنجاب می‌کردند.
زنجاب کردن آجر چیست؟
زنجاب کردن در لغت به معنای اشباع شده با آب و آجر زنجاب شده آجری است که در آب خیسانده شده است. پختن آجرها در کوره باعث می‌شود که آب موجود در آجرها کاملا گرفته شود. برای همین نیاز است که این آب از دست رفته را به نحوی به آجر برگرداند. به همین منظور هم از زنجاب کردن آجر استفاده می‌شود.
برای زنجاب کردن آجر، پیش از شروع انواع چیدمان آجر، آجرها را به مدت 45 دقیقه در آب می‌خیسانند و سپس اقدام به آجرچینی می‌کنند. زنجاب کردن رطوبت مورد نیاز آجرها را تامین می‌کند. این کار باعث می‌شود در هنگام آجرچینی، آجرها رطوبت ملات را از درون آن نکشند و ملات حداکثر قدرت چسبندگی خود را حفظ کند. همین امر هم باعث می‌شود که مقاومت دیوار آجری بسیار بالا باشد و به همین راحتی‌ها در هم نشکند.
ضرورت زنجاب کردن آجر
همان طور که اشاره کردیم، آجر در هنگام پخته شدن رطوبت خود را از دست می‌دهد و از آن‌جایی که آجر ذاتا متخلخل است، تمایل به جذب آب دارد. اگر آجر را بدون زنجاب کردن در دیوارچینی استفاده کنیم، آب موجود در ملات را به خود جذب می‌کند و باعث کاهش نسبت آب به ملات می‌شود؛ کاهش میزان آب در ملات هم باعث می‌شود که فرایند هیدراتاسیون سیمان به خوبی صورت نگیرد و قدرت چسبندگی ملات کم و در نهایت استحکام دیوار کاهش یابد.
از دیگر فوایدی که زنجاب کردن آجر دارد این است که غوطه ور کردن آن در آب باعث از بین رفتن کثیفی‌ها و آلودگی‌هایی مثل گرد و غبار و ماسه و نمک آجر می‌شود. این موضوع هم به چسبندگی بهتر آجر و ملات کمک می‌کند و هم از شوره زدن آتی آجر جلوگیری می‌کند.
زنجاب کردن آجر هم‌چنین می‌تواند از آلوئک آجر جلوگیری کند. آلوئک، یکی از بیماری های آجر و به معنای لب پر شدن آجر به دلیل وجود ناخالصی (مثل آهک) در خاک آجر است. بهترین روش برای جلوگیری از آلوئک آجر، زنجاب کردن و خیساندن آن در آب است.
نحوه زنجاب کردن آجر
در زنجاب کردن آجر هم آبی که استفاده می‌کنیم اهمیت دارد و هم ظرفی که در آن آجرها را خیس می‌کنیم. آبی که برای زنجاب کردن آجر استفاده می‌کنیم باید کاملا تمیز و فاقد املاح معدنی و سولفاتی باشد. برای زنجاب کردن نباید تنها به آب پاشیدن روی آجر اکتفا کرد. بلکه باید آجرها را به طور کامل در ظرف‌های پلاستیکی یا استانبولی یا هر ظرف تمیز مناسب دیگری به مدت کافی خیس کرد.
برای زنجاب کردن، آجرها باید کامل در آب قرار بگیرند و برای مدت زمان معینی به صورت ثابت و بدون تکان خوردن در آن ظرفی که برای آن‌ها در نظر گرفته شده است بمانند. در زنجاب کردن آجر باید به طور کامل سیراب شود تا توانایی جذب یک قطره‌ی دیگر آب را هم نداشته باشد.
مدت زمان زنجاب کردن آجر
آجرها باید آنقدر خیس بخورند که دیگر توانایی جذب یک قطره آب هم نداشته باشند. نظر برخی از افراد این است که برای زنجاب کردن آجر 45 دقیقه تا 1 ساعت زمان کافی است و برخی دیگر میگویند آجرها را باید 12 ساعت در آب گذاشت. نکته‌ای که وجود دارد این است که آجرهایی که تخلخل بیشتر دارند، زودتر سیراب می‌شوند و آجرهایی که تخلخل آن‌ها کمتر است، زمان بیشتری برای سیراب شدن نیاز دارند.
برای این که بدانید آجرهای شما به چه مقدار زمانی برای زنجاب شدن نیاز دارند می‌توانید برای نمونه چند تا آن‌ها را خیس کنید و بعد از گذشت مدت زمانی آن‌ها را بشکنید تا ببینید چقدر آب جذب کرده‌اند. البته مدت زمان مورد نیاز برای زنجاب کردن به شرایط آب و هوایی هم بستگی دارد.
آجرها نه باید بیش از حد در آب بمانند و نه کمتر از حد نیاز. کمتر ماندن آجرها در آب باعث می‌شود که به خوبی سیراب نشوند و باز هم آب ملات را به خود جذب کنند و بیش از حد ماندن آجرها در آب نیز باعث می‌شود که بافت آجر دچار مشکل شود و آن حالت خشکی که برای دیوار چینی و اجرای آجر نما نیاز است را نداشته باشند.
نحوه‌ی کارکرد زنجاب کردن
بنا بر تحقیقاتی که انجام شده است، زنجاب کردن می‌تواند مقاومت ضربه‌ای آجر را تا حدود 70 برابر افزایش دهد. اما زنجاب کردن به چه صورت باعث افزایش مقاومت ضربه‌ای می‌شود؟ زنجاب کردن به دو طریق باعث افزایش چسبندگی ملات و آجر و افزایش استحکام آن‌ها می‌شود:
- با زنجاب کردن آجر دیگر خشک نیست که آب موجود در ملات را به خود جذب کند و با خشک شدن سریع ملات مانع خاصیت چسبندگی آن شود.
- آبی که در ملات سیمانی و آجر وجود دارد، طی واکنش شیمیایی هیدراتاسیون، باعث یکپارچه شدن بافت دیوار خواهد شد.
جمع بندی
آجر از مصالح ساختمانی است که از زمان‌های بسیار قدیم در صنعت ساخت و ساز مورد استفاده بوده است. امروزه از آجرها برای دیوار چینی، اجرای نما، هره چینی و غیره استفاده می‌کنند. از روش‌هایی که در قدیم برای افزایش استحکام آجرها استفاده می‌کردند، زنجاب کردن آجر بوده است.
در زنجاب کردن آجرها را پیش از دیوار چینی به طور کامل در آب قرار می‌دهند تا آجر آب را به خود جذب کرده و سیراب شود. این کار باعث می‌شود که آجرها آب موجود در ملات سیمانی را به خود جذب نکنند و چسبندگی و استحکام آن را کاهش ندهند.
شما می‌توانید برای اطلاع از قیمت انواع آجر و خرید آجر به صورت آنلاین به وبسایت سیوان لند مراجعه کرده و سفارش خود را ثبت کنید.
