مقاوم سازی دیوار سفالی یکی از اقدامات مهم در هنگام ساخت و ساز است که جلوی تخریب دیوار در اثر عواملی همچون زلزله را می‌گیرد یا خسارات آن را به حداقل می‌رساند. در این مقاله قصد داریم ضمن بررسی لزوم مقاوم سازی دیوار سفالی، راه‌های انجام این کار را با هم مرور کنیم.
چرا مقاوم سازی دیوار سفالی؟
پیش از شروع مبحث مقاوم سازی دیوار سفالی، بگذارید ابتدا کمی در مورد انواع دیوار صحبت کنیم. در گذشته انواع دیوارها تنها به دو دسته دیوارهای حمال و تیغه‌های جداکننده تقسیم می‌شدند و این دیوارها را با آجر معمولی، آجر فشاری یا خشت می‌ساختند. و برای چسباندن این آجرها به هم، از کاهگل یا ملات استفاده می‌شد.
اما با پیشرفت صنعت ساختمان‌سازی، انواع دیوارها نیز کمی دچار تحول شدند و مفاهیم جدید در این میان به وجود آمد. که به عنوان مثال دیوار برشی، که تنش‌های برشی ساختمان را کنترل می‌کند، و یا دیوارهای تیغه‌بندی و نما، که جداکننده بخش داخل و خارجی ساختمان هستند، را می‌توان نام برد.
طراحی و اجرای هر کدام از این دیوارها، چه سازه‌ای باشند و چه غیرسازه‌ای، از اهمیت بالایی برخوردار است و هرگونه خطا در طراحی و اجرای دیوارها می‌تواند منجر به آسیب به آن‌ها و ساختمان شود. در اینجاست که موضوع مقاوم سازی دیوار مورد توجه قرار می‌گیرد.
دیوار سفالی و آسیب‌های آن
از آجر سفال معمولا برای ساخت دیوارهای جداکننده و پیرامونی استفاده می کنند. دیوارهای سفالی عمدتا به شکل تیغه داخلی و دیوار نما هستند و مشکلاتی که معمولا برای این دیوارها پیش می‌آید، این است که یا دچار ترک‌خوردگی روی سطح کار می‌شوند، یا ملات ماسه سیمان روی دیوار دچار خوردگی می‌شود یا مشکل کمانش خارج از صفحه دیوار رخ می‌دهد.
عوامل متعددی می توانند باعث چنین آسیب‌هایی شوند؛ از جمله: اجرای ناصحیح دیوار و عدم چسبندگی کافی ملات و آجرهای سفال، استفاده از ملات نامرغوب برای دیوارچینی و نداشتن مقاومت کافی در برابر تنش‌هاب فشاری، برشی و خمشی. که برای جلوگیری از این آسیب‌ها باید به مقاوم سازی دیوار سفالی پرداخت.
خطرات برای دیوارهای سفالی
دیوارهای سفالی می‌توانند در معرض خطرات مختلفی قرار بگیرند که بر استحکام و دوام آن‌ها تأثیر می‌گذارد. درک این تهدیدات به شما کمک می‌کند تا اهمیت مقاوم‌سازی دیوارهای سفالی را درک کنید.
- زلزله: ایران کشوری زلزله خیز است و دیوارهای ساخته شده با آجر سفالی در برابر نیروهای لرزه‌ای آسیب‌پذیر هستند. زمین لرزه‌های شدید می‌توانند باعث ترک‌خوردگی، ریزش و حتی فرو ریختن دیوارها شوند.
- نشست و مشکلات فونداسیون: با گذشت زمان، سستی خاک زیر ساختمان می‌تواند منجر به نشست شود. نشست باعث ایجاد ترک و شکاف در دیوارها می‌شود و در صورت عدم رسیدگی، می‌تواند به مشکلات جدی سازه‌ای منجر شود.
- فرسودگی و ترک: عوامل محیطی مانند باد، باران و نور خورشید می‌توانند به مرور زمان باعث فرسودگی و تخریب دیوارهای سفالی شوند. ترک‌های کوچک می‌توانند به مرور زمان گسترش یابند و بر استحکام دیوار تأثیر بگذارند.
مزایای مقاوم سازی دیوار سفالی
تقویت دیوارهای سفالی با استفاده از روش‌های مناسب، فواید متعددی را به همراه دارد که نه تنها امنیت سازه را افزایش می‌دهد، بلکه عمر مفید آن را نیز بالا می‌برد.
افزایش ایمنی: مهم‌ترین دلیل برای مقاوم سازی دیوار سفالی، ارتقاء سطح ایمنی ساکنین ساختمان است. دیوارهای مقاوم‌سازی‌شده، در برابر نیروهای ناشی از زلزله و سایر بلایای طبیعی مقاومت بیشتری نشان می‌دهند و خطر ریزش و آسیب‌دیدگی را به حداقل می‌رسانند.
بهبود یکپارچگی سازه‌ای: دیوارها جزء جدایی‌ناپذیر از اسکلت اصلی ساختمان هستند و نقش مهمی در انتقال بار به طبقات پایین‌تر و در نهایت به فونداسیون ایفا می‌کنند. مقاوم‌سازی دیوارها، به ویژه دیوارهای باربر، باعث تقویت یکپارچگی سازه و افزایش ظرفیت باربری آن می‌شود.
دوام بالاتر: همانطور که گفته شد، دیوارهای سفالی در معرض عوامل محیطی مختلفی قرار دارند که به مرور زمان منجر به فرسودگی و کاهش استحکام آن‌ها می‌شود. با استفاده از روش‌های مقاوم‌سازی مناسب، می‌توان از تخریب تدریجی دیوارها جلوگیری کرد و طول عمر مفید آن‌ها را به میزان قابل توجهی افزایش داد.
علاوه بر این مزایا، مقاوم سازی دیوار سفالی می‌تواند منجر به کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری در درازمدت شود. با برطرف کردن آسیب‌های اولیه و تقویت دیوارها، از بروز مشکلات جدیتر و هزینه‌های بالای تعمیر در آینده جلوگیری می‌شود.
روش‌های مقاوم سازی دیوار سفالی
خوشبختانه، روش‌های مختلفی برای مقاوم سازی دیوار سفالی وجود دارد که هر کدام با توجه به نوع و شدت آسیب و همچنین شرایط و بودجه پروژه قابل اجرا هستند. برای مثال اگر دیوار شما در مرحله اجرا قرار دارد، می‌توان با کاشت عمودی میلگرد در میان سفال‌ها دیوار را در برابر بارهای کششی مقاوم سازی کرد.
اما اگر بعد از اجرا متوجه شدید که نیاز به مقاوم سازی دیوار سفالی است، می توان از روش‌های دیگری مثل الیاف FRP یا پلاستر بتنی روی سطح دیوار استفاده کرد. در ادامه به معرفی برخی از متداول‌ترین روش‌های مقاوم سازی دیوار سفالی می‌پردازیم:
استفاده از روکش بتنی
یکی از روش‌های رایج برای مقاوم سازی دیوارهای سفالی، استفاده از روکش بتنی است. این روش به دو صورت قابل اجرا می‌باشد:
- شاتکریت: در این روش، با استفاده از دستگاه مخصوص، لایه نازکی از بتن (حدود یک سانتی‌متر) با فشار بر روی سطح دیوار پاشیده می‌شود. شاتکریت روشی سریع و کم هزینه است که برای افزایش مقاومت دیوار در برابر نیروهای برشی و ترک‌خوردگی مناسب می‌باشد.
- پوشاندن با بتن مسلح: در این روش، دیوار با یک لایه ضخیم‌تر از بتن (حداقل 5 سانتی‌متر) پوشانده می‌شود. برای افزایش استحکام این لایه، از میلگرد نیز در داخل بتن استفاده می‌شود. این روش برای دیوارهای باربر و یا دیوارهایی که نیاز به تقویت قابل توجهی دارند مناسب است.
تقویت با الیاف FRP
الیاف پلیمری تقویت شده (Fiber-Reinforced Polymer) یا به اختصار FRP، یکی از مواد نوین و کارآمد در زمینه مقاوم سازی سازه‌ها به شمار می‌روند. این الیاف دارای وزن کم، استحکام بالا و مقاومت خوبی در برابر خوردگی هستند. در مقاوم سازی دیوار سفالی، از ورقه‌های نازک FRP همراه با رزین اپوکسی استفاده می‌شود.
انواع الیاف FRP
الیاف‌های FRP بر اساس نوع الیاف به کار رفته در آن‌ها، دسته‌بندی می‌شوند. رایج‌ترین انواع الیاف FRP برای مقاوم سازی دیوارهای سفالی عبارتند از:
- الیاف کربن (CFRP): این نوع الیاف دارای بالاترین استحکام در بین الیاف‌های FRP هستند و برای دیوارهای باربر و یا دیوارهایی که نیاز به تقویت بسیار زیاد دارند، مناسب می‌باشند.
- الیاف شیشه (GFRP): الیاف شیشه از نظر اقتصادی مقرون به صرفه‌تر از الیاف کربن است و مقاومت خوبی در برابر کشش و فشار دارد. از این نوع الیاف برای دیوارهای غیرباربر و یا دیوارهایی با آسیب‌دیدگی متوسط استفاده می‌شود.
- الیاف آرامید (AFRP): این نوع الیاف در برابر حرارت بالا مقاومت خوبی از خود نشان می‌دهند و برای دیوارهایی که در معرض خطر آتش‌سوزی قرار دارند، مناسب هستند.
فرایند اجرای تقویت با الیاف FRP
تقویت دیوارهای سفالی با الیاف FRP فرآیندی نسبتاً ساده و کم دردسر است. مراحل کلی اجرای این روش به شرح زیر است:
- آماده سازی سطح دیوار: در ابتدا، سطح دیوار باید از هرگونه آلودگی، گرد و غبار و یا مواد سست پاک شود. ممکن است برای ایجاد سطحی زبر و ناهموار، از روش‌هایی مانند سندبلاست استفاده شود تا چسبندگی بهتر رزین اپوکسی به دیوار فراهم گردد.
- اجرای لایه رزین اپوکسی: رزین اپوکسی بر روی سطح آماده شده دیوار مالیده می‌شود.
- نصب الیاف FRP: ورقه‌های الیاف بر روی رزین اپوکسی مرطوب قرار داده می‌شوند. در صورت نیاز به چند لایه الیاف، این فرایند تکرار می‌شود.
- پوشاندن لایه نهایی: پس از خشک شدن کامل رزین و الیاف، ممکن است از یک لایه رزین اپوکسی دیگر برای پوشاندن و محافظت نهایی استفاده شود.
مزایای استفاده از الیاف FRP برای مقاوم سازی دیوارهای سفالی عبارتند از:
- وزن کم و عدم ایجاد بار اضافی بر روی دیوار
- استحکام بالا و افزایش ظرفیت باربری دیوار
- مقاومت خوب در برابر خوردگی و عوامل محیطی
- اجرای نسبتاً سریع و آسان
کاشت میلگرد
استفاده از میلگرد، یکی از روش‌های سنتی و در عین حال موثر برای مقاوم سازی دیوار سفالی است. در این روش، با ایجاد سوراخ‌هایی در دیوار، میلگردهای فولادی در داخل آن‌ها قرار داده می‌شوند. سپس سوراخ‌ها با استفاده از ملات یا رزین اپوکسی پر می‌شوند.
انتخاب میلگرد
انتخاب نوع و سایز میلگرد بر اساس میزان آسیب دیدگی دیوار و نیروهای وارده بر آن صورت می‌گیرد. میلگردهای سایز 8، 10 و 12 میلی‌متر از رایج‌ترین سایزهای مورد استفاده در مقاوم سازی دیوار سفالی هستند.
نحوه کاشت میلگرد
فرایند کاشت میلگرد شامل مراحل زیر است:
- علامت‌گذاری و سوراخ‌کاری: بر اساس نقشه‌های مهندسی، محل دقیق سوراخ‌ها بر روی دیوار علامت‌گذاری می‌شود. سپس با استفاده از دستگاه دریل، سوراخ‌هایی با قطر کمی بزرگتر از قطر میلگرد در دیوار ایجاد می‌گردد.
- تمیز کردن سوراخ‌ها: گرد و غبار ناشی از سوراخ‌کاری باید به طور کامل از داخل سوراخ‌ها پاک شود.
- تزریق رزین یا ملات: رزین اپوکسی یا ملات مخصوص، درون سوراخ‌ها تزریق می‌شود.
- قرار دادن میلگرد: میلگردهای بریده شده با طول مناسب، درون سوراخ‌های پر‌شده با رزین یا ملات قرار داده می‌شوند.
- سخت‌شدن رزین یا ملات: پس از گذشت زمان لازم برای خشک‌شدن و سفت‌شدن رزین یا ملات، فرایند کاشت میلگرد تکمیل می‌شود.
استفاده از ورق‌های فولادی
ورق‌های فولادی یکی دیگر از روش‌های موثر برای مقاوم سازی دیوار سفالی به شمار می‌روند. این روش در دو حالت قابل اجرا است:
- صفحات فولادی: در این روش، ورق‌های فولادی با ضخامت مناسب بر روی سطح خارجی دیوار با استفاده از پیچ و مهره یا جوشکاری متصل می‌شوند. این روش برای دیوارهایی که نیاز به تقویت قابل توجه در برابر نیروهای برشی دارند، مناسب است.
- توری فولادی: توری‌‌های فولادی با چشمه‌های مختلف بر روی سطح دیوار نصب می‌شوند. سپس روی توری فولادی، با استفاده از شاتکریت یا روش‌های دیگر، پوششی از بتن ایجاد می‌گردد. این روش برای دیوارهای ترک خورده و یا دیوارهایی با آسیب دیدگی سطحی مناسب است.
مزایای استفاده از ورق های فولادی برای مقاوم سازی دیوارهای سفالی عبارتند از:
- افزایش قابل توجه مقاومت دیوار در برابر نیروهای برشی و کششی
- سرعت اجرای نسبتاً بالا
- دوام و ماندگاری بالا در برابر عوامل محیطی
در جدول زیر می‌توانید خلاصه‌ای از روش‌های مقاوم سازی دیوار سفالی و مزایا و معایب آن‌ها را مشاهده کنید:
| روش مقاوم سازی | ویژگی‌ها |
| مقاوم سازی دیوار سفالی با بتن |
|
| مقاوم سازی دیوار سفالی با فولاد |
|
| مقاوم ساز دیوار سفالی با الیاف FRP |
|
| مقاوم سازی دیوار سفالی با میلگرد |
|
انتخاب روش مناسب برای مقاوم سازی دیوار سفالی
انتخاب بهترین روش برای مقاوم سازی دیوار سفالی به عوامل مختلفی بستگی دارد. در نظر گرفتن این عوامل به شما کمک می‌کند تا روشی را انتخاب کنید که ضمن رفع مشکل موجود، از لحاظ اقتصادی نیز مقرون به صرفه باشد. برخی از مهم‌ترین عوامل موثر در انتخاب روش مقاوم سازی عبارتند از:
- شدت آسیب: میزان و نوع ترک‌خوردگی، ریزش و سایر آسیب‌های دیوار، اولین عامل تعیین‌کننده در انتخاب روش مقاوم سازی است. برای آسیب‌های جزئی، ممکن است از روش‌های ساده‌تری مانند الیاف FRP استفاده شود، در حالی که برای آسیب‌های جدیتر، نیاز به روش‌های مقاوم‌سازی قوی‌تری مانند استفاده از ورق‌های فولادی وجود دارد.
- محدودیت‌های بودجه: هزینه‌های مربوط به مقاوم سازی دیوار سفالی بسته به روش انتخابی، وسعت کار و متریال مورد نیاز، متغیر است. در صورتی که محدودیت بودجه وجود دارد، باید روش‌هایی را انتخاب کرد که از نظر اقتصادی مقرون به‌صرفه‌تر باشند.
- نیازهای سازه‌ای: نوع ساختمان، کاربری فضاهای داخلی و نیروهای وارده بر دیوارها، عوامل دیگری هستند که باید در انتخاب روش مقاوم سازی در نظر گرفته شوند. برای مثال، دیوارهای باربر نیاز به مقاوم سازی بیشتری نسبت به دیوارهای غیرباربر دارند.
صدای دیوار سفالی
صدای دیوار سفالی، مشکلی است که بسیاری از ساکنین ساختمان‌های قدیمی‌تر با آن مواجه می‌شوند. این صداها نه تنها آزاردهنده هستند، بلکه می‌توانند نشانه‌ای از مشکلات ساختاری جدی نیز باشند و در مواردی نیز نشان‌دهنده نیاز به مقاوم سازی دیوار سفالی باشند.
دلایل ایجاد صدای دیوار سفالی
- انبساط و انقباض حرارتی: تغییرات دمایی باعث می‌شود مصالح ساختمانی منبسط و منقبض شوند. این حرکت‌ها، به ویژه در دیوارهای سفالی که انعطاف‌پذیری کمتری دارند، می‌تواند باعث ایجاد صداهای ترک‌خوردگی و ساییدگی شود.
- حرکت رطوبت: نفوذ رطوبت به داخل دیوار و تبخیر آن باعث ایجاد تنش در ساختار دیوار شده و می‌تواند صداهای مختلفی تولید کند.
- نشست ساختمان: نشست ساختمان، به ویژه در ساختمان‌های تازه ساخت، می‌تواند باعث ایجاد ترک‌ها و در نتیجه صداهای مختلفی در دیوارها شود.
- مشکلات ساختاری: ترک‌های عمیق، شل شدن ملات، وجود حفره‌ها و سایر مشکلات ساختاری می‌توانند باعث ایجاد صداهای توخالی و ساییدگی در دیوار شوند.
- عوامل خارجی: صداهای ناشی از تردد افراد، ضربه زدن به دیوار، تغییر فشار هوا و عوامل مشابه نیز می‌توانند باعث ایجاد صدا در دیوار سفالی شوند.
راهکارهای کاهش و رفع صدای دیوار سفالی
- عایق‌کاری حرارتی و رطوبتی: استفاده از عایق‌های حرارتی و رطوبتی مناسب مانند پشم سنگ، پشم شیشه یا فوم‌های عایق، می‌تواند از تغییرات دمایی و نفوذ رطوبت به داخل دیوار جلوگیری کرده و در نتیجه صداهای ناشی از این عوامل را کاهش دهد.
- مقاوم سازی دیوار سفالی: ترمیم ترک‌ها، پر کردن حفره‌ها و تقویت ملات با استفاده از مواد مناسب، می‌تواند استحکام دیوار را افزایش داده و از ایجاد صداهای ناشی از مشکلات ساختاری جلوگیری کند.
- استفاده از مصالح عایق صوت: استفاده از مصالح عایق صوت مانند پشم سنگ یا پشم شیشه می‌تواند به جذب صدا و کاهش انتقال آن کمک کند.
- ایجاد لایه‌های جداکننده: ایجاد یک لایه جداکننده بین دیوار سفالی و دیوار مجاور، مانند دیوار خشک یا لایه‌های عایق صوتی، می‌تواند به کاهش انتقال صدا کمک کند.
- استفاده از مواد آب‌بند: استفاده از مواد آب‌بند برای جلوگیری از نفوذ رطوبت به داخل دیوار، می‌تواند به کاهش صداهای ناشی از حرکت رطوبت کمک کند.
نتیجه گیری
دیوارهای سفالی علیرغم مزایای متعدد، در برابر عوامل مخرب محیطی آسیب پذیر هستند. خوشبختانه، روش‌های مختلفی برای مقاوم سازی این دیوارها وجود دارد که می‌تواند امنیت، دوام و استحکام سازه را به میزان قابل توجهی افزایش دهد. برای انتخاب بهترین روش مقاوم سازی، توصیه می‌شود با مهندسین سازه و متخصصان امر مشورت نمایید تا با توجه به شرایط خاص ساختمان شما، مناسب‌ترین راه حل در اختیار شما قرار گیرد. شما می‌توانید برای خرید یا اطلاع از قیمت آجر سفال با زدن بر روی تصویر زیر به فروشگاه سیوان لند مراجعه کنید.
