تفاوت میلگرد حرارتی با میلگرد معمولی در مکان استفاده از آن‌ها و کاربردشان است. در واقع میلگردهای حرارتی دسته‌ای از همان میلگردهای معمولی هستند که ویژگی‌هایی خاص دارند. و کاربرد آن‌هاست که باعث تفاوت میلگرد حرارتی با میلگرد معمولی شده و باعث شده این نام به آن‌ها داده شود. برای اینکه فرق میلگرد حرارتی با میلگرد معمولی را بهتر متوجه شوید، در ادامه ابتدا به توضیح مختصری در مورد میلگرد حرارتی و کاربرد آن خواهیم پرداخت و سپس تفاوت‌های آن‌ها را بیان خواهیم کرد.
میلگرد حرارتی را به این دلیل به این اسم نامیده‌اند که اجرای آن در بتن باعث میشود که تنش‌های جمع شدگی و حرارت بتن گرفته شود. بتن در هنگام خشک شدن و با از دست دادن حرارت خود دچار انقباض میشود و اگر در آن میلگرد حرارتی به کار نرفته باشد، در نتیجه‌ی این انقباض دچار ترک خواهد شد.
بررسی تفاوت میلگرد حرارتی با میلگرد معمولی
برای این که میلگردی که به عنوان میلگرد حرارتی در بتن به کار رفته است کارایی مناسب را داشته باشد، باید دارای یک سری مشخصات باشد و از ضوابط خاصی پیروی کند. همین مشخصات منحصر به فرد نیز باعث تفاوت میلگرد حرارتی با میلگرد معمولی شده است.
به کلام ساده‌تر یعنی: درست است که میلگردهای حرارتی همان میلگردهای معمولی هستند، اما از انواع میلگرد نمی‌توان به عنوان میلگرد حرارتی استفاده کرد و حتما باید دارای مؤلفه‌های خاصی باشند. در ادامه به برخی از این تفاوت‌ها خواهیم پرداخت.
اولین فرق میلگرد حرارتی با میلگرد معمولی را می‌توان مربوط به مقدار کربن موجود در آن‌ها دانست. میلگردهای حرارتی نسبت به میلگردهای معمولی درصد کربن کمتری دارند. وجود درصد کمتر کربن باعث شده است تا خاصیت ترمومکانیکی میلگرد حرارتی افزایش پیدا کند و در نتیجه قابلیت ارتجاعی آن نیز بالا برود. همین امر نیز باعث میشود که میلگرد حرارتی، حرارت ناشی از هیدراتاسیون بتن را بهتر به خود جذب کنند و جلوی ترک خوردن آن را بگیرد.
از دیگر تفاوت‌های ناشی از درصد کربن کمتر میلگردهای حرارتی، می‌توان به قابلیت جوشکاری و اتصال اشاره کرد. وجود کربن اندک در میلگرد حرارتی باعث شده است که این میلگردها قابلیت جوشکاری و اتصال نداشته باشند و جوش‌های زده شده خیلی سریع بشکنند. برای اتصال میلگردهای حرارتی به هم می‌بایست یا از جوش سرد استفاده کرد یا آن‌ها را با مفتول به هم بست.
مورد بعد در تفاوت میلگرد حرارتی با میلگرد معمولی در قطر آن‌هاست. طبق نشریه 94 سازمان مدیریت، قطر میلگردهای حرارتی، در صورت استفاده از فولاد نرم باید حداقل 5 میلیمتر و در صورت استفاده از فولاد سخت یا نیمه سخت باید حداقل 4 میلیمتر باشد. متعاقبا نشریه 543 سازمان مدیریت اعلام کرده است که قطر میلگرد حرارتی باید حداقل 6 میلیمتر باشد. این در حالی است که عمده میلگردهای معمولی مورد استفاده در ساختمان دارای قطر 10 و 12 میلیمتر هستند.
مورد دیگر از تفاوت میلگرد حرارتی با میلگرد معمولی، گرید میلگرد است. از آن‌جا که میلگرد حرارتی وظیفه‌ی تحمل بار کششی سقف را به عهده ندارد، پس نیازی هم نیست که برای آن حتما از میلگرد آجدار استفاده شود. درنتیجه برای کاهش هزینه‌ها بهتر است که به منظور اجرای میلگرد حرارتی از میلگردهای گرید A1 که ساده هستند استفاده شود. این در حالی است که مابقی میلگردهای معمولی به کار رفته در ساختمان عمدتا آجدار و از گریدهای A2 و A3 هستند.
از جمله تفاوت‌های مهم دیگر میلگرد حرارتی و میلگرد معمولی، محل به کارگیری آن‌ها است. میلگردهای معمولی علاوه بر سقف و فونداسیون، در ستون‌ها و تیرهای بتنی نیز به کار می‌روند. اما میلگردهای حرارتی تنها در فونداسیون و سقف به کار می‌روند. از جمله انواع سقف‌هایی که در آن‌ها از میلگرد حرارتی استفاده میشود، میلگرد حرارتی در سقف تیرچه بلوک، سقف عرشه فولادی و سقف اسکلت بتنی است. از میلگرد حرارتی هم‌چنین در دیوار حائل هم می‌توان استفاده کرد.
آخرین و شاید مهم‌ترین دلیلی که باعث فرق میلگرد حرارتی با میلگرد معمولی شده است، نوع کاربرد آن‌هاست. کاربرد میلگرد حرارتی برای مقابله با اثرات ناشی از تغییرات دمایی در بتن است. این میلگردها تنش‌های ناشی از حرارت و جمع‌شوندگی بتن را خنثی می‌کنند و مانع از ایجاد ترک‌های عمیق و بزرگ بر روی بتن می‌شوند. در حالی که وظیفه اصلی میلگردهای معمولی تحمل بار کششی وارده بر ساختمان ناشی از عواملی مثل زلزله است.
نکات اجرای میلگرد حرارتی
به جز مواردی که در بالا در مورد انتخاب نوع مناسب میلگرد حرارتی و تفاوت میلگرد حرارتی با میلگرد معمولی توضیح داده شدند، یک سری نکات دیگر هم وجود دارد که در هنگام اجرای میلگرد حرارتی باید به آن‌ها دقت کرد. این نکات عبارتند از:
- سطح مقطع میلگرد حرارتی دال بالا در امتداد تیرچه باید حداقل 1.25 در هزار باشد و سطح مقطع میلگرد حرارتی دال بالایی عمود بر امتداد تیرچه باید حداقل 1.75 در هزار باشد.
- فاصله میلگردهای حرارتی از هم باید کمتر از 50 سانتی‌متر یا کمتر از 5 برابر ضخامت دال بتن باشد. که بر اساس نشریه 543 سازمان مدیریت حداکثر فاصله مجاز برای میلگرد حرارتی 25 سانتی‌متر در نظر گرفته شده است.
- وزن میلگرد حرارتی به کار رفته در هر متر مربع، اگر اسکلت فلزی با مهاربندی هم‌مرکز است باید بین 40 تا 70 کیلوگرم باشد؛ اگر اسکلت فلز با مهاربندی غیرمتمرکز است باید بین 50 تا 75 کیلوگرم باشد؛ اگر اسکلت بتنی با قاب خمشی و دیوار بتنی است باید بین 35 تا 60 کیلوگرم باشد؛ اگر بتنی با قاب خمشی ویژه است باید بین 45 تا 70 کیلوگرم باشد؛ اگر بتنی با قاب خمشی معمولی است باید 40 تا 55 کیلوگرم باشد؛ اگر اسکلت فولادی با قاب خمشی ویژ است باید 70 تا 120 کیلوگرم باشد و در نهایت اگر اسکلت فولادی با قاب خمشی معمولی است باید 70 تا 115 کیلوگرم باشد.
نتیجه گیری
در هر عضو از سازه میلگرد خاصی به منظوری خاص مورد استفاده قرار می‌گیرد. همان طور که برای مهار دیوار با میلگرد از میلگرد بستر یا وال پست استفاده می شود، برای افزایش مقاومت سقف در برابر جمع شدگی بتن از میلگرد حرارتی استفاده میشود.
با این که برای میلگرد حرارتی از همان میلگردهای معمولی استفاده میشود، اما این میلگردها باید ویژگی‌هایی خاص داشته باشند. تفاوت میلگرد حرارتی با میلگرد معمولی را می‌توان در میزان کربن به کار رفته در آن‌ها، گرید میلگرد، جوش‌پذیری، سایز میلگرد، محل به کارگیری و کاربرد آن‌ها خلاصه کرد.
