سقف تیرچه بلوک از سیستم دال یک طرفه استفاده می‌کند و بارها را در یک جهت و در خلاف دیافراگم‌ها انتقال می‌دهد. تیرچه بلوک به علت سهولت اجرا به یکی از رایج‌ترین انواع روش‌های اجرای سقف در ایران تبدیل شده است. در این مقاله به بررسی کامل سقف تیرچه بلوک و نحوه اجرای آن خواهیم پرداخت.
سقف تیرچه بلوک
سقف تیرچه بلوک که به آن سقف تیرچه دال هم می‌گویند هم در ساختمانهای فلزی و هم در ساختمانهای بتنی مورد استفاده قرار میگیرد. تیرچه بلوک از سقف‌های دال یک طرفه به شمار می‌رود، به این معنا که بار را در یک راستا منتقل می‌کنند و نسبت طول به عرض سقف بزرگ تر یا مساوی 2 است. و در آن تیرچه‌ها با اتصالی مفصلی به تیرهای باربر وصل می‌شوند.
سقف تیرچه بلوک شامل تعداد تیرچه است که در کنار هم چیده می‌شوند و فضای بین آن‌ها با مصالحی مثل بلوک، فوم سقفی یا قالب‌های سقفی پر می‌شود و سپس بتن‌ریزی سقف صورت میگیرد. به طور کلی اجزای تشکیل دهنده تیرچه بلوک عبارتند از: تیرچه‌ها، بلوک سیمانی، سفالی یا یونولیت سقفی، میلگرد حرارتی، میلگرد افت، میلگرد منفی و بتن پوششی یا درجا.
در سقف تیرچه بلوک از تیرچه‌ها به عنوان تیر فرعی استفاده می‌شود؛ یونولیت‌ها نقش سازه‌ای ندارند و فقط به عنوان پرکننده استفاده می‌شود (چون یونولیت نسبت به بلوک مقرون به صرفه و سبک‌تر است، جای آن را در سقف تیرچه بلوکی گرفته). برای مهار نیروی کششی وارده بر این نوع سقف، در تیرچه‌ها از میلگرد استفاده می‌شود. که میلگردهای موجود در تیرچه در سه نوع میلگرد خرپا، میلگرد فوقانی و میلگرد تحتانی هستند.
اجزای سازنده سقف تیرچه بلوک
سقف تیرچه بلوک از چهار جزء اصلی تیرچه، بلوک، میلگرد حرارتی و بتن پوششی ساخته می‌شود. تیرچه‌ها متشکل از میلگرد کششی، میلگرد خرپایی، میلگرد عرضی و بتن پاشنه هستند؛ و فاصله محور به محور آن‌ها 70 سانتی‌متر است. بلوک‌ها می‌توانند بلوک سیمانی، سفالی و یا فوم سقفی باشند.
میلگردهای حرارتی هم به صورت شبکه‌ای به هم وصل می‌شوند و بر روی راس تیرچه‌ها گذاشته می‌شوند. بتن پوششی، بتن درجا یا بتن بالا در انتهای کار روی تیرچه و بلوک‌ها ریخته می‌شود، که ضخامت آن هم نباید بیشتر از 5 سانتی متر باشد.
انواع میلگرد به کار رفته در تیرچه بلوک
به طور کلی میلگردهایی که در تیرچه بلوک سقف به کار می‌روند را میتوان به سه دسته‌ی میلگرد خرپایی، میلگرد فوقانی و میلگرد تحتانی تقسیم کرد.
میلگرد خرپایی
میلگردهای خرپایی همان میلگردهای زیگزاگی هستند که که میلگردهای تحتانی چپ و راست تیرچه را به میلگردهای فوقانی وصل می‌کنند. میلگرد خرپایی وظیفه مهارکنندگی دارد و مقاومت کششی و فشاری آرماتور را افزایش می‌دهد. معمولا در سقف‌هایی که بار زیادی دارند، از خرپا استفاده می‌شود. ارتفاع خرپاها عموما 16 سانتی‌متر است.
میلگرد تحتانی
در تیرچه حداقل دو میلگرد در قسمت تحتانی مورد استفاده قرار میگیرد. قطر میلگردهای تحتانی یا کف پا بین 8 تا 16 میلی‌متر است. البته اگر ضخامت پاشنه‌ی بتنی تیرچه از 5.5 سانتی‌متر بیشتر شود، میتوان از میلگرد کششی با قطر 20 هم به عنوان میلگرد تحتانی استفاده کرد. در برخی موارد برای کم کردن هزینه‌ها و افزایش پیوستگی اجزای تیرچه، به جای میلگرد کششی از میلگرد آجدار استفاده می‌شود.
میلگرد فوقانی
میلگردهای فوقانی کمک می‌کنند که خرپا بتواند نیروی فشاری بالاتری را تحمل کند. قطر میلگردهایی که دربالای تیرچه استفاده می‌شوند بین 6 تا 12 میلی‌متر است. عوامل مختلفی بر تعیین قطر میلگرد بالایی تاثیر می‌گذارند، از جمله: فاصله جوش میلگردهای عرضی، ارتفاع خرپا، ضخامت بتن پوششی، نوع میلگرد و … .
سقف تیرچه بتنی در گذر زمان
در گذشته اکثر سقف‌هایی که در ایران اجرا می‌شد از نوع طاق ضربی بودند، که هنوز هم در ساختمانهای قدیمی میتوان آن‌ها را مشاهده کرد. اما بعدها مهندسان به این نتیجه رسیدند که سقف‌های طاق ضربی در برابر زلزله مقاومت خوبی ندارند و استفاده از آن‌ها منسوخ گردید و سقف تیرچه بلوک جایگزین آن‌ها شد.
در ابتدای کار در سقف‌های تیرچه بلوک، از بلوک‌های سیمانی استفاده می‌شد، که این بلوک‌ها سنگین بودند و وزن سقف را بالا می‌بردند. استفاده از بلوک‌های سفالی نیز به جای بلوک‌های سیمانی، هزینه‌بر بود. به همین خاطر بهترین جایگزین برای بلوک‌ها، فوم سقفی بود، که هم ابعاد بزرگی داشت و اجرای آن هم راحت بود و هم قیمت فوم سقفی مناسب بود.
فوم سقفی مورد استفاده در سقف تنها نقش پر کنندگی دارد و از نظر استحکام سازه یا تحمل بارهای داخلی یا خارجی تاثیری ندارد، بلکه وظیفه تحمل بارها به عهده تیرچه بوده و از همین رو نیز باید تیرچه از کیفیت مطلوبی برخوردار باشد. البته از آن‌جا که فوم‌ها تنها نقش پر کنندگی دارند، باید از دانسیته مناسبی نیز برخوردار باشند.
مزایا و معایب اجرای سقف تیرچه بلوک
برخی از مهم‌ترین مزایای اجرای سقف تیرچه بلوک عبارتند از:
- اجرای سقف‌های تیرچه بتنی نسبت به طاق ضربی راحت‌تر است و به همین دلیل هم در صورت استفاده از تیرچه، اجرای سقف با سرعت بالاتری انجام می‌پذیرد.
- از این سقف میتوان در ساختمانهای اسکلت بتنی، فلزی و ساختمانهای بنایی استفاده کرد.
- سقف تیرچه و فوم سبک است و در عین حال مقاومت خوبی در برابر نیروهای باد و زلزله دارد.
- هزینه اجرای سقف تیرچه بلوک مناسب است و شما می‌توانید قیمت تیرچه بتنی و سایر مصالح مورد نیاز برای اجرای آن را در سیوان لند مشاهده کنید.
- هزینه مصرف بتن در این سقف‌ها پایین است.
- تیرچه‌ها در کارخانه تولید می‌شوند و نیاز به ساخت آن‌ها در محل پروژه نیست. به همین خاطر به نیروی انسانی کمتری نیاز دارد.
- این سقف عایق خوبی در برابر صوت و حرارت است.
- مصرف فولاد در آن کم است، که این مورد نیز باعث کاهش هزینه‌هامیشود.
- چون سطح زیرین سقف تیرچه بلوک صاف است، ضخامت نازک کاری و به طبع آن بار مرده ساختمان کم می‌شود.
با اینکه اجرای سقف تیرچه بلوک مزایای متعددی دارد، اما خالی از معایب هم نیست. برخی از این معایب عبارتند از:
- با تیرچه بلوک نهایتا میتوان سقف با دهانه 8 متر اجرا کرد، که برای اجرای دهانه‌های 7 و 8 متری باید از تیرچه مضاعف یا دوبل استفاده کرد.
- این سقف‌ها در مقایسه با سقف دال بتنی و کامپوزیت صلبیت کمتری دارند.
- در جاهایی که سقف مثلثی و یا قوسی باشد، اجرای سقف تیرچه بلوک مشکل است.
- ممکن است پاشنه تیرچه بر اثر وارد آمدن ضربه بشکند.
انواع سقف تیرچه بلوک
سقف تیرچه بلوک را با توجه به نوع تیرچه آن میتوان به دو دسته تیرچه بتنی و تیرچه فولادی تقسیم کرد.
تیرچه بتنی
تیرچه بتنی رایج‌ترین نوع تیرچه در ایران است. این تیرچه با قالب فلزی موقت یا قالب سفالی دائم ساخته می‌شود. تیرچه بتنی را از بتن و آرماتور فولادی می‌سازند و به‌عنوان یک مصالح از پیش ساخته در سقف مورد استفاده قرار میگیرد. در تیرچه بتنی آرماتورها به یک میلگرد خرپایی وصل می‌شوند.
اگر بخواهیم از تیرچه بتنی برای سقف‌های غیر فلزی استفاده کنیم، چون مقاومت و استحکام سقف پایین است، بار مرده افزایش پیدا خواهد کرد. برای رفع این مشکل در قسمت کششی تیرچه از میلگرد استفاده می‌شود .
تیرچه کرومیت
تیرچه کرومیت یا تیرچه فلزی از یک تسمه ورقه‌ای با دو بال در بالا و پایین آن تشکیل شده است. سرعت کار با این تیرچه بالا است. طول این تیرچه حدود 6 متر و وزن آن نیز حدود 10 کیلوگرم است.
تیرچه صنعتی
به تیرچه خرپایی، مکانیزاسیون نیز می‌گویند. این تیرچه از خرپای فلز ساخته شده و میلگردهای برشی به کمک جوش به آرماتورهای بالایی و پایینی وصل شده‌اند. در تیرچه‌های صنعتی، بسته به طول و عرض آن‌ها، قیمت متفاوت خواهد بود.
تیرچه پیش تنیده
تیرچه‌های پیش تنیده مقاطع سپری دارند. در این تیرچه‌ها در ابتدای کار میلگردهای تحتانی به وسیله‌ی دستگاهی مخصوص کشیده می‌شوند و بعد از اینکه بتن ریخته شده روی آن‌ها به اندازه‌ی کافی محکم شد، میلگردها همان طور کشیده باقی خواهند ماند.
نکات اجرای سقف تیرچه بلوک
در اجرای سقف تیرچه بلوک نباید فاصله محوری دو تیرچهای که پشت سر یکدیگر کار می‌شوند، بیشتر از 70 سانتی‌متر باشد. عرض این تیرچه‌ها نیز نباید از 10 سانتی‌متر کمتر باشد. گذشته از آن، میزان ضخامت سقف تیرچه بلوک برای تیرهای یک سر گیردار باید یک بیست و ششم طول دهانه، و برای تیرهای با تکیه گاه ساده باید یک بیستم طول دهانه باشد.
جمع بندی
در این مقاله با سقف تیرچه بلوک و انواع تیرچهای مورداستفاده در این نوع سقف‌ها آشنا شدید. شما می‌توانید جهت خرید تیرچه، یونولیت سقفی و سایر مصالح مورد نیاز خود به سایت سیوان لند مراجعه کنید.
