بیماری های آجر سفال اتفاقاتی مثل آلوئک و شوره زدن سفال هستند که هم از مقاومت آن می‌کاهند و هم ظاهر آجر را تحت تاثیر قرار می‌دهند. دیدن لکه‌های ناخوشایند، تغییر رنگ و پوسته پوسته شدن سطح آجر، کابوسی است که هر سازنده و ساکن خانه‌ای با نمای آجری را تهدید می‌کند. این اتفاقات، نشانه‌ای از ابتلای آجر به بیماری های مختلف است. آشنایی با انواع این بیماری‌ها، به ما کمک می‌کند تا با پیشگیری و اقدام به موقع، از بروز خسارات جدی و هزینه‌های بالای بازسازی جلوگیری کنیم.
آشنایی با انواع بیماری های آجر
بیماری های آجر سفال انواع مختلفی دارند که هر کدام با علائم و دلایل خاصی بروز پیدا می‌کنند. در ادامه به معرفی شایع‌ترین این بیماری ها می‌پردازیم:
آلوئک، لب‌پر شدن ناخوشایند آجر
آلوئک، یکی از بیماری های آجر سفال است که به پف‌کردگی و متلاشی‌شدن بخشی از آجر منجر می‌شود. دلیل اصلی این بیماری، وجود آهک در خاک رس مورد استفاده در ساخت آجر است. در اثر حرارت بالا در کوره، آهک زنده شده و باعث ایجاد فشار و ترک‌خوردگی در ساختار آجر می‌شود. نتیجه این فرآیند، پوسته‌پوسته شدن و تغییر شکل ظاهری آجر است.
سفیدک، رسوب آزار دهنده روی سطح آجر
سفیدک، یکی از رایج‌ترین بیماری های آجر سفال است که به صورت لکه‌های سفید رنگ و آزار‌دهنده روی سطح آجر ظاهر می‌شود. این بیماری انواع مختلفی دارد که هر کدام منشاء متفاوتی دارند.
سفیدک سولفاتی
این نوع سفیدک در اثر ترکیب آب با گچ موجود در ملات یا خود آجر به وجود می‌آید. تجزیه گچ در مجاورت رطوبت، منجر به آزاد شدن سولفات‌ها و تشکیل رسوب سفید رنگ روی سطح آجر می‌شود.
سفیدک کربناتی
علت اصلی این نوع سفیدک، ترکیب شدن دی اکسید کربن موجود در هوا با آهک یا سایر ترکیبات قلیایی در آجر است. این واکنش شیمیایی، منجر به تشکیل رسوب سفید رنگ کربنات کلسیم روی سطح آجر می‌گردد.
سفیدک کلروری
نفوذ آب حاوی کلر (آب شهری) یا استفاده از مصالح حاوی کلر در ساخت و ساز، می‌تواند باعث ایجاد سفیدک کلروری شود. این نوع سفیدک، به صورت لکه‌های سفید متمایز یا هاله‌ای سفید رنگ در اطراف آجر ظاهر می‌شود.
جلبک، سبز ناخواسته روی دیوار آجری
رشد جلبک روی سطح آجر، به ویژه در نماهای خارجی ساختمان، یکی دیگر از بیماری های شایع آجر سفال به شمار می‌رود. وجود رطوبت و نور خورشید، شرایط ایده‌آلی را برای رشد جلبک‌ها فراهم می‌کند. لکه‌های سبز رنگ ناشی از جلبک، علاوه بر ایجاد ظاهری ناخوشایند، می‌توانند به مرور زمان به ساختار آجر آسیب برسانند.
قارچ، لکه های سیاه، دشمن زیبایی آجر
نفوذ رطوبت و گرما به داخل آجر، شرایط مناسبی را برای رشد قارچ‌ها ایجاد می‌کند. قارچ‌ها به صورت لکه‌های سیاه یا قهوه‌ای رنگ روی سطح آجر ظاهر می‌شوند و علاوه بر برهم زدن زیبایی نما، می‌توانند باعث ایجاد بوی نامطبوع و حتی آسیب به سلامت ساکنین شوند.
عوامل ایجاد کننده بیماری های آجر سفال
حالا که با انواع بیماری های آجر سفال آشنا شدیم، بهتر است عوامل اصلی بروز این مشکلات را بررسی کنیم:
ناخالصی های موجود در خاک رس
استفاده از خاک رس نامرغوب و حاوی ناخالصی‌هایی نظیر آهک، نمک و سولفات‌ها، یکی از مهم‌ترین عوامل زمینه‌ساز برای ایجاد بیماری های مختلف در آجر سفال است. واکنش‌های شیمیایی ناشی از وجود این ناخالصی‌ها در مجاورت عوامل محیطی مانند رطوبت، باعث تخریب تدریجی ساختار آجر و بروز علائم بیماری می‌شود.
نفوذ آب و رطوبت
آجر، به طور ذاتی، قابلیت جذب آب را دارد. اما نفوذ بیش از حد آب و رطوبت به داخل آجر، می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری به‌دنبال داشته باشد. رطوبت انجماد و انبساط آجر را تحت تاثیر قرار داده و باعث ایجاد ترک‌خوردگی در آن می‌شود. همچنین، رطوبت محیط، بستر مناسبی برای رشد جلبک و قارچ فراهم می‌کند.
انتخاب نادرست ملات
انتخاب ملات نامناسب و ناسازگار با آجر، می‌تواند به بروز بیماری‌های مختلف در آجر منجر شود. برای مثال، استفاده از ملات‌های حاوی گچ یا دارای میزان بالای سیمان، به دلیل ناسازگاری با خاصیت انعطاف‌پذیری آجر، می‌تواند باعث ایجاد ترک‌خوردگی در آن شود.
راهکارهای پیشگیری از بیماری های آجر سفال
پیشگیری همیشه بهتر از درمان است! با رعایت نکات زیر می‌توانید تا حد زیادی از ابتلای آجر سفال به بیماری های مختلف پیشگیری کنید:
دقت در انتخاب آجر سفال
- توجه به کیفیت مواد اولیه آجر: در انتخاب آجر، به سراغ برندهای معتبر و تولیدکنندگانی بروید که از خاک رس مرغوب و عاری از ناخالصی در فرآیند تولید استفاده می‌کنند. شما می‌توانید برای خرید آجر سفال باکیفیت به سیوان لند مراجعه کنید.
- بررسی ظاهری آجر: آجرهای سالم، معمولا دارای سطحی صاف و یکدست و رنگ یکنواخت هستند. از خرید آجرهای ترک خورده، پوسته پوسته شده یا دارای لکه‌های مشکوک خودداری کنید.
عایق کاری مناسب برای مقابله با رطوبت
عایق کاری اصولی دیوارهای آجری، به ویژه در نماهای خارجی، از نفوذ بیش از حد رطوبت به داخل سفال جلوگیری می‌کند. استفاده از مواد عایق رطوبتی مناسب، سد دفاعی قدرتمندی در برابر این دشمن خاموش آجر سفال به شمار می‌رود.
استفاده از ملات مرغوب و سازگار با آجر
برای دیوارچینی با آجر سفال، از ملات‌های مخصوص و سازگار با این مصالح استفاده کنید. مشاوره با متخصصان و انتخاب ملات مناسب با توجه به نوع آجر و شرایط محیطی، تصمیمی کلیدی در حفظ سلامت و دوام آجر به شمار می‌رود.
روش های رفع بیماری های آجر سفال
دیدن نشانه‌های اولیه بیماری در سفال، نباید ناامیدتان کند. با اقدام به موقع و استفاده از روش‌های مناسب، می‌توان بیماری های آجر سفال را برطرف کرد. در ادامه به معرفی راهکارهایی برای رفع برخی از بیماری‌های شایع آجر سفال می‌پردازیم:
پاکسازی آجر از سفیدک
- روش‌های خانگی برای رفع سفیدک آجر سفال: برای لکه‌های سفیدک سطحی و خفیف، می‌توانید از محلول رقیق‌شده سرکه سفید یا اسید رقیق شده فسفریک برای پاکسازی استفاده کنید. البته قبل از استفاده از هر نوع ماده شوینده، حتما روی قسمت کوچکی از آجر آن را با کمک قلم تست کنید تا از عدم ایجاد آسیب جدی به سطح آجر مطمئن شوید. به خاطر داشته باشید که استفاده از برس‌های زبر و یا ساییدن شدید سفال می‌تواند باعث ایجاد خط و خش روی آن شود.
- کمک گرفتن از متخصصان برای رفع سفیدک شدید: در موارد ابتلا به سفیدک شدید و پوشش گسترده آن روی سطح آجر، بهتر است از کمک متخصصان استفاده کنید. شرکت‌های خدمات پاکسازی نما با استفاده از مواد شوینده قوی‌تر و روش‌های مناسب می‌توانند به پاکسازی سفیدک و بازگرداندن درخشش اولیه آجر کمک کنند.
از بین بردن جلبک و قارچ از روی آجر
برای رفع جلبک و قارچ‌های سطحی، می‌توانید از محلول‌های ضد قارچ رقیق‌شده یا ترکیبی از آب و مواد ضدعفونی‌کننده ملایم استفاده کنید. در صورت گستردگی و نفوذ عمیق جلبک و قارچ به داخل آجر سفال، استفاده از واترجت با فشار مناسب و مواد جلبک‌بر قوی‌تر تحت نظر متخصصان می‌تواند راه حل مناسبی باشد.
سخن پایانی
آجر، مصالحی با اصالت و دوام بالاست که می‌تواند روح و گرمای خاصی به ساختمان ببخشد. اما غفلت از بیماری های آجر سفال و عدم رعایت اصول پیشگیری، می‌تواند این زیبایی و استحکام را به خطر بیندازد. با شناخت انواع بیماری ها، عوامل ایجادکننده آنها و راهکارهای پیشگیری و درمان، می‌توانید از این عدوهای خاموش آجر جلوگیری کرده و طول عمر و زیبایی آن را حفظ کنید. به یاد داشته باشید که تشخیص دقیق علت بیماری و انتخاب روش درمانی مناسب، در بسیاری موارد نیازمند مشاوره با متخصصان حوزه عمران و مصالح ساختمانی است.
