آسانسور پنوماتیک یکی از انواع آسانسور است که اصل عملکرد آن بر اساس ایجاد خلا و مکش هوا است. با گذشت زمان انواع مختلفی از آسانسورهای پنوماتیک اختراع شده‌اند که در ادامه به معرفی آن‌ها خواهیم پرداخت و مشخصات فنی و مهم‌ترین ویژگی‌های آن‌ها را بررسی خواهیم کرد.
آسانسور پنوماتیک چیست؟
به آسانسور پنوماتیک، آسانسور وکیوم یا خلاء نیز می‌گویند، چرا که این آسانسور نرو محرکهی خود را از سیستم مکش هوا می‌گیرد. آسانسورهای پنوماتیک که معمولا برای ساختمان‌های 2 تا 4 طبقه مورد استفاده قرار می‌گیرند، از یک سیلندر مدور عمودی تشکیل شده‌اند که از جنس ورق‌های پلی کربنات است و یک کابین کواکسیال درون آن قرار دارد. و حرکت کابین درون سیلندر از طریق مکش و فشار هوا انجام می‌شود.
مشخصات فنی آسانسور پنوماتیک
آسانسورهای پنوماتیک معمولا سرعتی حدود 6 متر بر ثانیه دارند، که سرعتی نسبتا بالایی می‌باشد. میزان مصرف برق این آسانسورها حدود 24 ولت است که بسیار بهینه است. علاوه بر این خطر برق گرفتگی در این آسانسورها به خاطر نحوه سیم‌کشی آن بسیار پایین است و سرویس کاران و مسافران را خطری تهدید نمی‌کند.
سیستم برق کشی آسانسور پنوماتیک در تمامی قسمت‌های آن، برق تک فاز است که از تابلو فرمان تغذیه می‌شود. آسانسور پنوماتیک را می‌توان همان آسانسور شیشه ای دانست. این آسانسورها به موتورخانه نیازی ندارند و چاه یک متری برای آن‌ها کافی است. و برای ساختمان‌های 2 تا 4 طبقه مناسب هستند
عدم نیاز به موتورخانه و حفر چاه باعث شده است که بتوان این آسانسورها را در مدت زمان بسیار اندکی (ظرف 1 تا 3 روز) بتوان نصب کرد. از آن‌جا که این آسانسورها به فضایی حدود فقط یک متر مربع نیاز دارند، برای ساختمان‌هایی که فاقد آسانسور هستند یا با کمبود فضا برای نصب آسانسور مواجه هستند، گزینه‌ی بسیار مناسبی‌اند.
از دیگر ویژگی‌های آسانسور پنوماتیک که باعث محبوبیت آن شده است، این است که می‌توان آن را به اشکال هندسی مختلفی اجرا کرد. هم‌چنین برای قرارگیری درب آسانسورهای آن‌ها محدودیتی وجود ندارد و می‌توان آن‌ها را در هر جهتی نصب کرد. این امر به علاوه این که معمولا کابین و پیستون این آسانسورها شفاف است و نمایی از فضای بیرون را در اختیار فرد قرار می‌دهد، باعث شده که آسانسورهای پنوماتیک گزینه مناسبی برای مکان‌های تجاری مثل مراکز خرید، یا رستوران‌ها و هتل‌ها باشند.
از دیگر مشخصات آسانسورهای پنوماتیک می توان به این موارد اشاره کرد که هزینه سرویس و نگهداری آن‌ها بسیار کم است و این کار را می‌توان در فواصل زمانی طولانی‌تری نسبت به سایر آسانسورهایی مثل آسانسور کششی یا هیدرولیکی انجام داد. آسانسورهای پنوماتیک دوست‌دار محیط زیست هستند و از انرژی بسیار اندکی استفاده می‌کنند. به علاه این که آسانسورهای پنوماتیک برای پایین آمدن به برق احتیاجی ندارند و حتی در زمان قطعی برق خودشان به طبقه پایین برمی‌گردند.
نحوه کارکرد آسانسور پنوماتیک
همان طور که بالاتر اشاره کردیم، آسانسور پنوماتیک از یک سیلندر مدور عمودی تشکیل شده که عموما با ورق‌های پلی‌کربنات شفاف ساخته می‌شود که یک کابین کواکسیکال درون این سیلندر قرار می‌گیرد و با مکش هوا و ایجاد خلاء و از آن طرف ایجاد فشار هوا، کابین در این ستون به سمت بالا و پایین حرکت میکند.
به بیانی دیگر، حرکت رو به بالای آسانسور در اثر فشار هوا در قسمت بالا و پایین کابین در پیستون و هم‌چنین فشار رو به بالای هوا اتفاق می‌افتد. که خلاء لازم برای حرکت کابین آسانسور در پیستون را توربین‌های دمنده ایجاد می کنند. برای این که هوا به خوبی وکیوم شود و شرایط خلاء فراهم شود، دور تا دور پیستون به طور کامل مهر و موم شده باشد.
در مقابل، برای این که کابین آسانسور رو به پایین حرکت کند، دریچه‌های خروج هوا باز می‌شوند و فشار هوا را تنظیم می‌کنند و کابین پایین می‌آید و با رسیدن به تعادل از حرکت بازمی‌ایستد.
اجزای آسانسور پنوماتیک
قسمت اصلی آسانسور پنوماتیک شامل شفت آسانسور یا همان سیلندر آسانسور پنوماتیک است. سیلندر آسانسور را از ورق پلی کربنات می‌سازند که این ورق‌ها دارای مقاطع مدولار هستند و به راحتی روی هم سوار و فیکس می‌شوند. این شفت که معمولا به صورت یک استوانه لوله‌ای شفاف ساخته می‌شوند در بین یک سازه آلومینیومی قرار می‌گیرد.
سقف شفت آسانسور را از جنس فولاد می‌سازند و دریچه‌هالیی مخصوص برای تنظیم فشار هوا روی آن قرار می‌دهند. کابین آسانسورهای پنوماتیک بر روی یک ریل بالا و پایین می‌شوند، که خود این ریل بخشی از سازه‌ی آلومینیومی آسانسور است.
سیستم نیرو محرکهی این آسانسور که آن را به حرکت وامی‌دارد از یک سیستم مکش هوا تشکیل شده است. اجزای این سیستم مکش هوا عبارتند از پمپ وکیوم، توربین، سوپاپ، جعبه سیستم کنترل برد و … . برای انتقال هوا هم از دو لوله جداگانه استفاده می‌شود که از جنس پلی کربنات یا پی‌وی‌سی هستند.
نکات سرویس آسانسور پنوماتیک
سرویس و نگهداری آسانسورهای پنوماتیک هزینه کمتری نسبت به سایر آسانسورها، مثل آسانسور گیرلس دارد، و در یبازه‌های زمانی بلندتری انجام می‌شود. که همین موضوع یکی از مزایای آسانسورهای پنوماتیک حساب می‌شود. یکی از دلایلی که باعث می‌شود آسانسورهای پنوماتیک سرویس‌ها کم هزینه‌تری داشته باشند، این است که به روغن کاری نیازی ندارند.
سرویس این آسانسورها را می‌توان حتی در فواصل چهار-پنج ساله انجام داد. این در حالی است که اغلب آسانسورها به سرویس سالیانه نیاز دارند. البته توصیه می‌شود برای کاهش خطرات احتمالی، سرویس‌ها را در دوره‌های کوتاه‌تری انجام داد. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد نحوه سرویس و نگهداری آسانسورهای پنوماتیک می‌توانید با متخصصان این صنعت مشورت کنید.
جمع بندی
آسانسور پنوماتیک یکی از انواع آسانسور است که نیرو محرکهی آن را خلاء و فشار هوا تأمین میکند. شفت این آسانسورها به صورت یک سیلندر شفاف از جنس ورق پلی کربنات است که با کابین آسانسور درون آن قرار می‌گیرد. با بسته شدن درب‌های آسانسور، در این سیلندر شرایط خلاء ایجاد می‌شود و با ایجاد فشار هوا از پایین به سمت بالا، کابین به بالا حرکت میکند. برای پایین آمدن آسانسور هم دریچه‌های تنظیم فشار هوا باز می‌شوند و آسانسور به سمت پایین حرکت میکند.
آسانسورهای پنوماتیک در مقابل سایر آسانسورها مزایای متعددی دارند. اما برای ساختمان‌های با ارتفاع زیاد مناسب نیستند. این آسانسورها را می‌توان هر سه چهار سال یکبار سرویس کرد و از این رو هزینه سرویس و نگهداری آن‌ها کم است. انعطاف آسانسور پنوماتیک در طراحی شکل ظاهری آن و قابلیت ایجاد نمای 360 درجه با آن، باعث شده که این آسانسورها نیز همانند آسانسورهای پیچی در مراکز خرید، هتل‌ها و رستوران‌ها طرفدار داشته باشند.
