مضرات روان کننده بتن در واقع عواقبی است که در اثر رعایت نکردن اصول و استانداردهای استفاده از این محصول به وجود می‌آید. که در برخی از موارد حتی ممکن است هزینه‌های مالی به دنبال داشته باشد. کیفیت و چگونگی ملاتهای سیمانی و درصد پمپ پذیری آن‌ها، یک نکته‌ی قابل تامل است که همواره متصدیان و مجریان این صنعت، به دنبال راهکاری برای آن بوده‌اند. شاید در برخی موارد یکی از دلایل استفاده از آب بیشتر در میزان اختلاط رسیدن به درجه‌ی بهینه و کارآمد از روانی ملات باشد.
حال ممکن است کاهش توان مقاومتی ملاتهای سیمانی و کیفیت آن‌ها در نتیجهی استفاده‌ی نامناسب از آب باشد. برای حل این مشکل می‌توان از روان کننده‌هایی مثل فوق روان کننده پلی کربوکسیلات استفاده کرد. اما در برخی شرایط ممکن است این متریال مضراتی داشته باشند. در ادامه به مضرات روان کننده بتن خواهیم پرداخت.
روان کننده‌ی بتن محصولی مضر یا مفید؟
قبل از دانستن فواید و مضرات روان کننده بتن، بهتر است بدانید که روان کننده بتن چیست و چه قابلیت‌هایی دارد؟ روان کننده‌ی بتن در راستای افزایش کیفیت ملاتهای سیمانی و بالا بردن درجه‌ی روان بودن بهینه‌ی ملات، بدون اضافه کردن آب مورد استفاده قرار می‌گیرد. در واقع وظیفه‌ی این افزودنی، کاهش میزان آب ملاتهای سیمانی در جریان پروسهی اختلاط بتن میباشد. روان کننده‌ها کارکردی چند وجهی دارند و سبب کم شدن آب موجود در اختلاط ملات سیمانی، محافظت از کیفیت و کارایی ملات سیمانی و به تعویق انداختن زمان گیرش بتن خواهند شد.
براساس تعاریف ارائه شده توسط استاندارد ملی در مورد این افزودنی، روان کننده‌ی بتن را ترکیبی می‌دانند که مقدار آب اختلاط ملاتهای سیمانی را کم کرده و بدون هیچگونه تغییری در درجه‌ی روانی آن و بدون دخالت در مقدار آب اختلاط، درجه‌ی روانی ملاتهای سیمانی را به صورت قابل ملاحظه‌ای بالا می‌برد.
انواع مضرات روان کننده بتن
هرگاه استفاده از افزودنی‌های بتن از حد استاندارد و اصولی فراتر رود، در واقع با مضرات این محصولات مواجه خواهیم شد. حال اگر مقدار استفاده از روان کننده‌های بتن در ملاتهای سیمانی بیش از حد مجاز باشد، شاهد آب انداختن ملات، جدایی و پراکندگی ریزدانه‌های سیمان از ملات خواهیم بود. در صورت بروز این مشکل، سیمان پس از گیرش نهایی با معضلات ظاهری مانند ایجاد درز و شکاف در سطح سیمان و همچنین متخلخل شدن و کرمو شدن سطح مورد نظر مواجه خواهد شد. درواقع با رعایت پارامترهایی مشخص می‌توان به درجه‌ی روانی بهینه در ملات رسید.
این پارامترها عبارتند از: اسلامپ اولیه، درجه‌ی روان کنندگی مورد نظر و … . در صورت توجه نکردن به این اصول و استفاده‌ی بی‌رویه از این افزودنی، مضرات روان کننده بتن ظاهر خواهند شد و با نتایج نامناسبی روبه‌رو خواهیم شد. در ادامه به بررسی برخی از مضرات روان کننده بتن خواهیم پرداخت.
هوازایی یکی از مضرات روان کننده بتن
در برخی موارد به وجود آمدن حباب در ملاتهای سیمانی در نتیجهی افت کششی سطحی آب اختلاط خواهد بود. درصد هوایی که این افزودنی بتن وارد ملات می‌کنند، معمولا بین 2 تا 6 درصد درحال نوسان میباشد. هوازایی یکی از مضرات روان کننده بتن است که با استفاده از ابر روان کننده‌ها به‌جای روان کننده معمولی، می‌توان آن را مرتفع کرد. در واقع با بالا بردن درجه‌ی روانی ملاتهای سیمانی، حباب‌هایی به صورت طبیعی در جریان عملیات اختلاط ایجاد می‌شوند که با بهره‌گیری از ابر روان کننده‌ها، این امکان به‌وجود می‌آید که در حین جا به جایی و پروسهی ملات‌ریزی، هوای محبوس آزاد گردد.
آب انداختگی و مضرات روان کننده بتن
به طور کلی نمی‌توان گفت که همه‌ی روان کننده‌ها سبب آب انداختگی در ملاتهای سیمانی می‌شوند. به عنوان نمونه، اگر در ساخت روان کننده بتن از نمک‌های اسید هیدروکسی کربوکسیلیک استفاده شود، مقدار آب انداختگی بیشتر خواهد بود و یکی از مضرات روان کننده بتن به شمار می‌رود. این درحالی است که سایر ترکیبات اصلاح شده وبه‌کاررفته در آن، در پروسهی آب انداختگی ملات تاثیری ندارند.
البته تنها دلیل به وجود آمدن این مشکل استفاده از روان کننده‌ها نیست، بلکه مشکل در سنگدانه‌ها و دانه‌بندی آن‌ها نیز می‌تواند باعث بروز آب انداختگی شود. برای حل این مشکل می‌توان دانه‌بندی سنگدانه‌ها را اصلاح کرد و میزان ریزدانه‌ها را افزایش داد.
آیا کاهش اسلامپ بتن از مضرات روان کننده بتن است؟
پروسهی افت و کاهش روانی بتن که نشان دهندهی کم شدن روانی آن در گذشت زمان است، در ملاتهای سیمانی حاوی کاهندهی آب رخ میدهد. ملاتهای سیمانی که در ترکیب خود فوق روان کننده‌ها را دارند، در مقایسه با بتن‌هایی که حاوی روان کننده هستند، اسلامپ یکسانی داشته و کاهش بیشتری دارند. در واقع شاید برخی از افراد تصور کنند که این مسئله از مضرات روان کننده بتن میباشد، اما باید بگوییم که اینگونه نیست.
یکی از راه‌های جلوگیری از کاهش اسلامپ بتن، استفاده از روان کننده‌ها به این صورت است که بخشی از آن را در زمان تولید ملات اضافه کرده و بخش دیگر آن را در زمان ملات‌ریزی و در محل اضافه کرد.
مزایا و معایب روان کننده بتن
این محصولات نیز مانند هر محصول دیگری دارای مزایا و معایبی میباشد که مضرات روان کننده بتن را در مطالب بالا به طور کامل بررسی کردیم. حال می‌خواهیم مزایا و معایب آن را به صورت خلاصه به شما ارائه دهیم.
مزایا
- افزایش مقاومت و استمرار بتن در برابر نفوذ آب
- کاهش نسبت آب به سیمان و بهبود مکانیکی بتن
- افزایش رقیق شدن بتن و شکل پذیری آسان آن
- افزایش کارایی در مکان‌هایی دور از دسترس
- کاهش حرارت هیدراتاسیون در بتن
- کاهش جمع شدگی در سیمان و افزایش مقاومت در بتن
- کاهش ناپیوستگی خمیر سیمان و نفوذناپذیری سیمان
- استفاده‌ی راحت و آسان از آن در عملیات بتن ریزی
- افزایش اسلامپ بدون تغییر میزان آب مصرفی
- افزایش مقاومت فشاری بتن
معایب
به طور کلی استفاده‌ی بیش از حد از روان کننده‌های بتن سبب افزایش آب انداختگی، جداشدگی سنگدانه‌ها و کندگیری خواهد شد. آب انداختن بتن به تنهایی سبب واپاشی ساختار بتن می‌شود. علاوه بر این، استفاده‌ی نادرست از این افزودنی‌ها سبب ایجاد حباب هوا در بتن شده که مقاومت و کیفیت بتن را کاهش خواهد داد. دیر گیر شدن بتن نیز می‌تواند تاثیرات منفی در روند بتن ریزی داشته باشد.
از آن‌جایی که مقدار مصرف روان کننده در بتن، نسبت به سیمان مصرفی در اختلاط تعیین می‌شود، پس لازم است که ماشین آلات تولید بتن از حساسیت کافی برای پیمانه کردن آب، سیمان، سنگدانه‌ها و مواد افزودنی برخوردار باشند. در غیر این صورت در هر نوبت، مقادیر متفاوتی از این متریال وارد مخلوط شده و نتایج متفاوتی را ایجاد خواهند کرد.
کلام پایانی
به طور کلی استفاده از روان کننده‌ها در بتن می‌تواند سبب بهبود بسیاری از رفتارهای بتن شود اما باید توجه داشت که در صورت مصرف بی‌رویه، شاهد بروز مضرات روان کننده بتن خواهیم بود. از آن جایی که روان کننده‌ها نقش غیر قابل انکاری در زمینه‌ی اجرا و دوام بتن و سازه‌های بتنی دارند، پس دانستن میزان مصرف روان کننده در بتن، بسیار مهم و حائز اهمیت است.
