مشکلات صادرات کاشی و سرامیک | موانع و راهکارهای ورود به بازارهای جهانی

در سال‌های اخیر، مشکلات صادرات کاشی و سرامیک به دلایل مختلفی از جمله تحریم‌ها و مسائل معاملاتی با کشورهای خارجی، روند صادرات این محصولات را با چالش‌های زیادی مواجه کرده است؛ در صورتی که ایران به عنوان یکی از بازیگران مهم در عرصه تولید کاشی و سرامیک در سطح منطقه و جهان شناخته می‌شود. وجود ظرفیت تولید قابل توجه در این صنعت، فرصت‌های ارزشمندی را برای توسعه صادرات و کسب سهم بیشتر در بازارهای بین‌المللی فراهم آورده است که دستیابی به این اهداف مستلزم شناخت دقیق و غلبه بر مشکلات صادرات کاشی و سرامیک از ایران است.

از همین رو نیز سیوان لند به عنوان دستیار شما برای خرید کاشی و سرامیک صادراتی، در این مقاله تصمیم گرفته تا مشکلات موجود در صادرات کاشی و سرامیک را مورد بررسی قرار دهد و راه‌حل‌هایی را برای آن‌ها به شما ارائه دهد. هم‌چنین شما می‌توانید برای خرید بهترین کاشی و سرامیک صادراتی یا دریافت مشاوره در این زمینه بر روی تصویر زیر بزنید و اطلاعات تماس خود را در صفجه‌ای که باز می‌شود وارد کنید تا کارشناسان ما با شما تماس بگیرند.

مشکلات صادرات کاشی و سرامیک ایران

صنعت کاشی و سرامیک ایران در حال حاضر جایگاه قابل توجهی در تولید جهانی دارد. بر اساس آمارها، ایران در میان هفتمین تا نهمین تولیدکنندگان بزرگ کاشی و سرامیک در جهان قرار دارد و در منطقه خاورمیانه، رتبه نخست را به خود اختصاص داده است . این حجم بالای تولید نشان از پتانسیل عظیم کشور در تامین نیازهای داخلی و همچنین بازارهای خارجی دارد.

با این وجود، سهم ایران از صادرات جهانی کاشی و سرامیک با وجود این رتبه تولید، تنها حدود 6 درصد است و در میان صادرکنندگان جهانی، در جایگاه پنجم قرار می‌گیرد. این اختلاف معنادار بین رتبه تولید و سهم صادرات، بیانگر وجود موانع و مشکلات صادرات کاشی و سرامیک است که نیازمند بررسی دقیق و ارائه راهکارهای موثر می‌باشد.

صنعت کاشی و سرامیک ایران از نقاط قوت متعددی برخوردار است که می‌تواند زمینه را برای توسعه صادرات فراهم کند. دسترسی به منابع غنی و متنوع مواد اولیه در داخل کشور، یکی از مهم‌ترین این مزایا است. به طوری که بیش از 95 درصد از مواد اولیه مورد نیاز این صنعت از منابع داخلی تامین می‌شود.

علاوه بر این، صنعت ایران در زمینه تجهیزات و فناوری تولید کاشی و سرامیک با کیفیت نیز پیشرفت‌های چشمگیری داشته و از نظر فناوری تولید کاشی‌های پیشرفته و زیبا، فاصله چندانی با کشورهای پیشرو مانند ایتالیا و اسپانیا ندارد. هزینه نسبتا پایین تولید در ایران نیز به دلیل قیمت پایین سوخت، هزینه مناسب حمل و نقل داخلی و نیروی انسانی، یک مزیت رقابتی مهم محسوب می‌شود.

همچنین، ذوق و هنر ایرانی در طراحی و تولید کاشی و سرامیک، به این محصولات هویتی منحصر به فرد بخشیده است. پویایی و انعطاف‌پذیری این صنعت در تولید محصولات متنوع و مطابق با سلیقه‌های مختلف نیز از دیگر نقاط قوت آن به شمار می‌رود. در کنار این نقاط قوت، صنعت صادرات کاشی و سرامیک ایران با نقاط ضعفی نیز مواجه است که به عنوان مشکلات صادرات کاشی و سرامیک شناخته می‌شوند که در زیر آن‌ها را مرور می‌کنیم:

1. عدم استفاده کارامد از روش‌های بازاریابی بی‌المللی کاشی و سرامیک

یکی از مهم‌ترین مشکلات صادرات کاشی و سرامیک در ایران، عملکرد نامطلوب در زمینه بازاریابی بین‌المللی و عدم معرفی موثر محصولات به خریداران خارجی است. صادرکنندگان ایرانی به اندازه کافی از روش‌های بازاریابی مدرن و تحقیقات بازار استفاده نمی‌کنند و در نتیجه، در جذب مشتریان بین‌المللی موفقیت چندانی کسب نکرده‌اند.

ضعف در برندسازی و عدم ایجاد برندهای قوی و شناخته شده در بازارهای صادراتی نیز از دیگر موانع توسعه صادرات است. نبود یک سیستم بازاریابی منسجم، زیرساخت‌های صادراتی کارآمد و کانال‌های توزیع بین‌المللی قوی نیز از جمله چالش‌های ساختاری در این حوزه محسوب می‌شود.

2. مشکلات مربوط به قیمت‌گذاری کاشی و سرامیک

از دیگر مشکلات صادرات کاشی و سرامیک از ایران، مسئله قیمت‌گذاری فروش است. تعیین قیمت رقابتی و در عین حال سودآور برای محصولات صادراتی، همواره یک چالش برای تولیدکنندگان ایرانی بوده است. عوامل متعددی بر قیمت‌گذاری صادرات تاثیر می‌گذارند که از جمله آن‌ها می‌توان به وزن کل محموله، نوع و برند کاشی و سرامیک، کشور مقصد، کیفیت محصول و حجم تقاضای مشتری اشاره کرد. پیچیدگی این عوامل و نوسانات آن‌ها در بازارهای مختلف، کار قیمت‌گذاری را برای صادرکنندگان دشوار می‌سازد.

علاوه بر این، عدم نظارت کافی بر فرآیند قیمت‌گذاری می‌تواند منجر به افزایش بی‌رویه قیمت‌ها و در نتیجه کاهش توان رقابتی محصولات ایرانی در بازارهای جهانی شود. متاسفانه، به دلیل رکود حاکم بر بازار داخلی و محدودیت‌های دسترسی به بازارهای صادراتی، برخی تولیدکنندگان ایرانی برای فروش محصولات خود به رقابت ناسالم قیمتی روی آورده و کالاهای با ارزش خود را با قیمت‌های پایین، عمدتا به واسطه‌های داخلی و خارجی در کشورهای همسایه، عرضه می‌کنند. این امر نه تنها سودآوری تولیدکنندگان را کاهش می‌دهد، بلکه به برند و ارزش محصولات ایرانی در بلندمدت آسیب می‌رساند.  

3. تعرفه‌های گمرکی صادرات کاشی و سرامیک

تعرفه‌های گمرکی نیز یکی دیگر از مشکلات صادرات کاشی و سرامیک از ایران به شمار می‌رود. در بسیاری از موارد، تعرفه صادرات کاشی و سرامیک می‌تواند برای صادرکنندگان دردسرساز باشد و میزان آن بسته به وزن محموله، مدل و برند محصول ممکن است تغییر کند. افزایش تعرفه‌های گمرکی به طور مستقیم باعث افزایش هزینه‌های صادرات شده و در نتیجه، قابلیت رقابت محصولات ایرانی در بازارهای بین‌المللی را کاهش می‌دهد.

نکته قابل توجه این است که قوانین گمرکی به دلیل تحریم‌های بین‌المللی ممکن است به صورت ماهانه دچار تغییرات جزئی شوند. در برخی موارد، تعرفه‌های گمرکی اعمال شده بر صادرات کاشی و سرامیک ایران به قدری بالا است (مانند تعرفه 40 درصدی که در برخی گزارش‌ها به آن اشاره شده است) که عملا صادرات را برای تولیدکنندگان فاقد صرفه اقتصادی می‌سازد و منجر به کاهش شدید توان صادراتی آن‌ها می‌شود. این موانع تعرفه‌ای، صادرکنندگان ایرانی را در مقایسه با رقبای خود در سایر کشورها در موقعیت نامساعدی قرار می‌دهد.  

4. مشکلات حمل‌ونقل کاشی و سرامیک صادراتی

مسائل لجستیکی و حمل‌ونقل نیز از جمله مهم‌ترین مشکلات صادرات کاشی و سرامیک از ایران محسوب می‌شوند. عدم وجود زیرساخت‌های مناسب برای حمل‌ونقل بین‌المللی و مشکلات مربوط به ترابری کالاها به کشورهای دیگر، موانع جدی را بر سر راه صادرکنندگان ایجاد کرده است. هزینه‌های بالای حمل‌ونقل و محدودیت‌های موجود در این بخش نیز فرآیند صادرات کاشی و سرامیک را با مشکلات عدیده‌ای مواجه کرده است. به عنوان مثال، برخی از مرزهای جاده‌ای کشور، به ویژه مرزهای مشترک با عراق، با کمبود امکانات زیرساختی و لجستیکی مواجه هستند که این امر فرآیند حمل‌ونقل را کند و پرهزینه می‌کند.

تحریم‌های اقتصادی و مالی اعمال شده بر ایران نیز محدودیت‌هایی را برای حمل و نقل دریایی و صادرات ایجاد کرده و منجر به افزایش هزینه‌ها، کاهش دسترسی به بازارهای خارجی و ایجاد محدودیت‌های بانکی و بیمه‌ای برای صادرکنندگان شده است. همچنین، برخی از بنادر ایران از زیرساخت‌های کافی و مدرن برخوردار نیستند و نوسانات عمده در عمق آب و محدودیت‌های کانال‌های ناوبری می‌تواند تاثیر منفی بر روند حمل و نقل دریایی داشته باشد.

مسائل امنیتی در مناطق دریایی و مشکلات مربوط به امور بیمه و ریسک نیز از دیگر چالش‌های پیش روی صادرکنندگان کاشی و سرامیک به شمار می‌روند. در نهایت، قوانین و مقررات ناظر بر حمل و نقل بین‌المللی در ایران غالبا دست و پا گیر بوده و با نیازهای روز کشور همخوانی ندارد که این امر نیز به مشکلات لجستیکی دامن می‌زند.  

5. تامین مواد اولیه با کیفیت و قیمت مناسب

تامین مواد اولیه با کیفیت و قیمت مناسب را می‌توان از جمله مشکلات صادرات کاشی و سرامیک دانست که به طور غیرمستقیم بر آن تاثیر می‌گذارد. افزایش قیمت مواد اولیه و کاهش دسترسی به منابع با کیفیت باعث شده تا تولیدکنندگان با چالش‌هایی در تولید محصولات باکیفیت و با قیمت رقابتی مواجه شوند. تأمین برخی از مواد اولیه مورد استفاده در این صنعت، مانند خاک رس، مواد معدنی و رنگدانه‌ها، تحت تأثیر نوسانات بازار داخلی و بین‌المللی قرار دارد.

وابستگی به بازارهای متغیر برای تامین مواد اولیه، ریسک افزایش هزینه‌های تولید و در نتیجه کاهش حاشیه سود صادرکنندگان را به همراه دارد. با این حال، با تمرکز و سرمایه‌گذاری در زمینه فرآوری مواد اولیه در داخل کشور، می‌توان از وابستگی به واردات، خروج ارز و تاخیر در تامین مواد جلوگیری کرده و به ثبات بیشتری در تولید دست یافت.  

6. مشکلات مربوط به نوسانات نرخ ارز

نوسانات نرخ ارز نیز یکی از عوامل مهم در بروز مشکلات صادرات کاشی و سرامیک از ایران است. افزایش ناگهانی قیمت دلار و دیگر ارزهای خارجی باعث افزایش هزینه‌های واردات مواد اولیه و تجهیزات تولید شده و در نتیجه، قیمت نهایی محصولات نیز افزایش می‌یابد. هم‌چنین، نوسانات غیرقابل پیش‌بینی نرخ ارز، برنامه‌ریزی بلندمدت برای صادرات و تعیین قیمت‌های ثابت برای مشتریان خارجی را دشوار می‌سازد و ریسک معاملات بین‌المللی را افزایش می‌دهد.  

7. موانع دولتی در صادرات کاشی و سرامیک

علاوه بر موارد فوق، مقررات دولتی و فرآیندهای اداری نیز می‌توانند به عنوان مشکلات صادرات کاشی و سرامیک مطرح شوند. برای صادرات کاشی و سرامیک از ایران، تولیدکنندگان نیاز به اخذ مجوزهای متعدد از وزارت صنعت، معدن و تجارت و سایر نهادهای قانونی دارند. سخت و زمان‌بر بودن مراحل اخذ این مجوزها می‌تواند فرآیند صادرات را طولانی و پیچیده کند. همچنین، صادرکنندگان باید ثابت کنند که میزان تولید آن‌ها بیش از نیاز داخلی است تا مجوز صادرات دریافت کنند.

صدور بی‌رویه مجوز برای احداث کارخانجات جدید تولید کاشی و سرامیک بدون انجام بررسی‌های تحلیلی دقیق نیز منجر به مازاد تولید و در نتیجه، افت صادرات می‌شود. علاوه بر این، عدم وجود سازمان‌های قوی و هماهنگ در بخش معادن برای مدیریت و توسعه این حوزه نیز به عنوان یک ضعف ساختاری در صنعت مطرح است. این مقررات و فرآیندهای اداری پیچیده، بوروکراسی زائد و عدم هماهنگی بین دستگاه‌های دولتی می‌توانند موانع جدی بر سر راه توسعه صادرات کاشی و سرامیک ایجاد کنند.  

راه‌حل‌های رفع مشکلات صادرات کاشی و سرامیک

بازاریابی و برندسازی نقش حیاتی در موفقیت صادرات کاشی و سرامیک ایفا می‌کنند، اما متاسفانه این حوزه یکی از نقاط ضعف عمده صادرکنندگان ایرانی به شمار می‌رود. صنعت کاشی و سرامیک ایران با وجود پیشرفت‌های چشمگیر در تولید، در زمینه بازاریابی و صادرات عملکرد مطلوبی نداشته است. صادرکنندگان ایرانی فاقد مهارت‌های بازاریابی جامع و توانایی لازم برای معرفی موثر محصولات خود به خریداران بزرگ در کشورهای دیگر هستند. مقایسه با کشور ترکیه نشان می‌دهد که ایران با وجود دو برابر سرمایه‌گذاری در صنعت سرامیک، در صادرات از این کشور عقب مانده است، زیرا به اندازه کافی از تحقیقات بازار و ابزارهای بازاریابی مدرن استفاده نمی‌کند.

عدم توجه به نیازهای خاص بازارهای صادراتی، حتی در مسائل ساده‌ای مانند بسته‌بندی مناسب و بارگیری صحیح، به اعتبار محصولات ایرانی نزد خریداران خارجی آسیب زده است. برندسازی ضعیف کاشی و سرامیک ایرانی نیز اغلب منجر به نارضایتی مشتریان شده است. بسیاری از کارخانجات ایرانی تنها بر فروش محصولات خود تمرکز داشته‌اند و از اهمیت برندسازی و ایجاد یک هویت قوی برای محصولات خود در بازارهای بین‌المللی غافل مانده‌اند.

این ضعف در برندسازی باعث شده است که برخی واحدهای تجاری در کشورهای همسایه با ثبت برندهای تجاری به نام خود، کاشی و سرامیک را از تولیدکنندگان ایرانی سفارش داده و تحت نام برند خود به فروش برسانند که در صورت عدم موفقیت این برندها، تصویر “ساخت ایران” نیز مخدوش خواهد شد.

در مقابل، یک صادرکننده حرفه‌ای به معرفی صحیح محصولات، بسته‌بندی عالی، توجه به نیازها و خواسته‌های مشتریان و حتی گوش دادن به شکایات آن‌ها اهمیت می‌دهد. غفلت از ابزارهای نوین بازاریابی و برندسازی می‌تواند صادرکنندگان ایرانی را در بازارهای محدود فعلی خود نیز با مشکل مواجه کرده و فرصت‌های ورود به بازارهای جذاب‌تر را از آن‌ها بگیرد. در کشورهای پیشرو در این صنعت، شرکت‌ها دارای سیستم‌های بازاریابی، فروش و کانال‌های توزیع مشترک هستند که به آن‌ها کمک کرده است تا بازارهای سودده بین‌المللی را به دست آورند.  

 بررسی تجربه کشورهای موفق در صادرات کاشی و سرامیک می‌تواند درس‌های ارزشمندی برای صادرکنندگان ایرانی به همراه داشته باشد. ایتالیا به عنوان یکی از برترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان جهان، بر کیفیت بالا، طراحی نوآورانه و سرمایه‌گذاری مداوم در تحقیق و توسعه تمرکز دارد و عمدتا بازارهای اروپا و آمریکا را به دلیل ارزش بالای محصولات خود هدف قرار می‌دهد. اسپانیا نیز با تخصص در طراحی‌های جذاب و رنگارنگ و تولید محصولاتی با مقاومت بالا در برابر لکه و خراش و همچنین ضد آب بودن، توانسته جایگاه ویژه‌ای در بازار جهانی کسب کند.

چین با تولید انبوه و دامنه وسیع محصولات، اگرچه اخیرا با کاهش صادرات مواجه بوده است، اما همچنان یکی از بزرگترین صادرکنندگان جهان به شمار می‌رود و در حال تغییر استراتژی خود در بازار کشورهایی مانند پاکستان با سرمایه‌گذاری مستقیم و تولید محلی است. هند نیز با رشد قابل توجه در بازار کاشی و سرامیک و تمرکز بر تولید محصولات با کیفیت بالا و افزایش مقاصد صادراتی، به یک رقیب جدی برای ایران تبدیل شده است و در تولید کاشی‌های هنری با طرح‌های مشابه ایران، بازار خوبی دارد.

از این تجربیات می‌توان درس‌های کلیدی زیر را آموخت: اولویت قرار دادن کیفیت و طراحی در تولید، سرمایه‌گذاری مداوم در تحقیق و توسعه، تنوع بخشیدن به محصولات و هدف‌گذاری بازارهای مختلف، ایجاد حضور مستقیم در بازارهای هدف، توسعه استراتژی‌های بازاریابی قوی و استفاده از ابزارهای مدرن، توجه به نیازها و سلیقه‌های خاص هر بازار و ایجاد و تقویت برندهای معتبر در سطح بین‌المللی.  

برای ارتقای صادرات کاشی و سرامیک ایران، اتخاذ راهکارهای عملی و واقع‌بینانه ضروری است. در زمینه استراتژی‌های قیمت‌گذاری، انجام تحقیقات دقیق بازار برای تعیین قیمت‌های رقابتی در بازارهای هدف، شفاف‌سازی عوامل موثر بر قیمت‌گذاری برای مشتریان خارجی، ارائه تخفیف برای سفارش‌های عمده، مدیریت هزینه‌های تولید و تشکیل کنسرسیوم‌های صادراتی برای مذاکره بهتر در مورد قیمت‌ها و هزینه‌های حمل‌ونقل می‌تواند موثر باشد. و در حوزه تحقیقات بازار، انجام تحقیقات جامع برای شناسایی بازارهای هدف با پتانسیل بالا، بررسی دقیق نیازها، سلیقه‌ها و استانداردهای کیفیت در هر بازار، شناخت رقبا و استفاده از ابزارهای بازاریابی دیجیتال برای یافتن مشتریان جدید ضروری است

نتیجه‌گیری

صنعت صادرات کاشی و سرامیک ایران با مجموعه‌ای از چالش‌ها روبرو است که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به مشکلات صادرات کاشی و سرامیک در زمینه قیمت‌گذاری، تعرفه‌های گمرکی، مسائل پیچیده لجستیکی و حمل‌ونقل، ضعف در بازاریابی و برندسازی در سطح بین‌المللی و برخی موانع ناشی از مقررات دولتی اشاره کرد. با وجود این موانع، صنعت کاشی و سرامیک ایران از ظرفیت و پتانسیل بالایی برای توسعه صادرات و کسب جایگاه شایسته‌تر در بازارهای جهانی برخوردار است.

تحقق این امر مستلزم توجه جدی به رفع مشکلات صادرات کاشی و سرامیک از طریق اجرای راهکارهای عملی و کارآمد در زمینه‌های بهبود کیفیت و نوآوری محصولات، توسعه استراتژی‌های بازاریابی و برندسازی موثر، کاهش هزینه‌های تولید و حمل‌ونقل، تسهیل فرآیندهای صادراتی با حمایت دولت و هدف‌گذاری هوشمندانه بازارهای جدید و متنوع است. با اتخاذ رویکردی جامع و هماهنگ، می‌توان موانع موجود را از میان برداشت و مسیر را برای رشد و شکوفایی صادرات کاشی و سرامیک ایران هموار ساخت.