بنا به تحلیل سید محمد فتاح جهرمی، مدیرعامل سیوان‌لند، در حالی که بازار مسکن از مدت‌ها پیش درگیر رکودی مزمن بوده، تحولات اخیر، از ناآرامی‌های سیاسی گرفته تا تنش‌های منطقه‌ای، بار دیگر تمرکز جمعیتی، آسیب‌پذیری زیرساختی و نبود آمادگی مقابله با بحران در کلان‌شهر تهران را در مرکز توجه قرار داده‌اند؛ شرایطی که نه‌تنها بر روند معاملات و تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاران اثر می‌گذارد، بلکه آینده زیستی این شهر را با پرسش‌های جدی مواجه کرده است.
تهران؛ شهر تمرکز، شهر تردید
تهران به‌عنوان قطب اصلی تصمیم‌سازی کشور، همواره بار سنگین تمرکز نهادهای سیاسی، نظامی، اقتصادی و اداری را بر دوش داشته است. اما همین تمرکز گسترده، در مواجهه با شرایط بحرانی، به‌جای امتیاز، تبدیل به پاشنه آشیل پایتخت شده است.
در روزهای اخیر، بسیاری از مناطق مجاور مراکز حساس یا پرجمعیت، با اختلال در نظم عمومی و چالش‌های دسترسی، مواجه شدند؛ نشانه‌ای از ضعف‌های ساختاری در مدیریت ریسک و فقدان طراحی یک پدافند غیرعامل مؤثر.
بازار مسکن؛ انجماد تصمیم‌گیری در سایه بی‌اعتمادی
پیش از وقوع بحران‌های اخیر، بازار مسکن در حالت رکود قرار داشت. این رکود تنها نتیجه متغیرهای اقتصادی نبود، بلکه به‌دلیل کاهش انگیزه سرمایه‌گذاری، ناپایداری تصمیمات کلان و افت اعتماد میان کنشگران بازار، به یک وضعیت ممتد و روانی بدل شده بود.
اتفاقات اخیر، این فضا را پیچیده‌تر کرده است. عقب‌نشینی خریداران، توقف پروژه‌های تازه، تردید در پیش‌خریدها و تغییر در تحلیل ریسک فعالان بازار، از نشانه‌هایی هستند که چشم‌انداز حرکت‌های عمرانی و معاملات ملکی را با کندی مواجه کرده‌اند.
زیرساخت‌های ناتمام، بحرانی پنهان در قلب شهر
تهران، با حجم بالای ترافیک روزانه، تراکم سازه‌ای در مناطق مرکزی، ضعف مسیرهای جایگزین، و زیرساخت‌های محدود امدادی، برای مواجهه با بحران‌هایی نظیر زلزله، تنش‌های اجتماعی یا درگیری‌های منطقه‌ای، آمادگی کافی ندارد.
این کمبود زیرساخت، تنها در حوزه فیزیکی محدود نمی‌ماند، بلکه در نبود سیستم‌های ارتباطی سریع، توزیع عادلانه منابع، و تصمیم‌گیری منطقه‌ای نیز مشهود است. هر تهدیدی، حتی موقتی، می‌تواند منجر به فلج شدن بخش‌هایی از شهر و افزایش آسیب‌پذیری روانی ساکنان شود.
جمعیت، تمرکز و شکنندگی زیستی
با وجود هشدارهای مکرر درباره خطرات تمرکز جمعیتی در تهران، هنوز روندی جدی برای تمرکززدایی در پیش گرفته نشده است. زندگی میلیون‌ها نفر در مناطق متراکم، بدون پیش‌بینی‌های جدی برای شرایط اضطراری، تهران را به شهری شکننده بدل کرده است.
از بافت‌های فرسوده تا محله‌هایی در حاشیه پایگاه‌های نظامی یا مراکز مهم تصمیم‌گیری، همگی در معرض خطرات بالقوه‌ای قرار دارند که کنترل‌پذیر نیستند. تمرکز ثروت، تصمیم و جمعیت، تعادل پایتخت را به‌شدت شکننده کرده است.
