شاتکریت چیست؟ | انواع شاتکریت + کاربرد آن همراه با عکس

استفاده روز افزون از شاتکریت یا بتن پاشیده در صنعت ساختمان یکی از عوامل رشد اولیه بازار است . شاتکریت به طور فزاینده ای در بین پیمانکاران و سازندگان محبوب شده است، زیرا استفاده از  آن بسیار مقرون به صرفه و انعطاف پذیر است. بتن از سال های پیش تا به امروز نقش بسیار پر رنگی در ساخت و ساز داشته و دارد. نه تنها خود بتن بلکه ترکیب آن با افزودنی های مختلف و استفاده از آن با فرایندهای مختلف باعث به وجود آمدن محصولاتی شده که از بازیگران اصلی در ساختمان سازی هستند.

یکی از  این بازیگران شاتکریت است، که از ترکیب سنگدانه و سیمان پرتلند است که توسط هوای فشرده با استفاده از نازل تفنگی شکل روی سطوح اسپری می‌شود. کاربرد اصلی شاتکریت برای مواردی است که شکل کار پیچیده یا قالب بندی مشکل و پرهزینه باشد، همینطور برای بهسازی ساختمان ها و پل ها از این نوع بتن استفاده می‌شود.

شاترکیت در سال های اخیر در بسیاری از کارهای مختلف  چون پوشش داخلی تونل ها، ساخت منابع بتنی، تثبیت شیب ها، ایجاد پوشش ضد آتش بر روی سازه های مختلف، تعمیر و بهسازی سازه های مختلف و.. مورد استفاده قرار می‌گیرد.

شاتکریت چیست؟

شاتکریت به فرایند پاشش بتن و مصالح خشک یا تر بر روی سطوح گفته می‌شود. این فرایند معمولا در کسری از ثانیه انجام می‌شود، بالا بودن سرعت پاشش باعث متراک شدن مصالح و چسبدین آن ها به سطح خواهد شد.

اگر بخواهیم به مواد تشکیل دهنده آن نگاه دقیق تری داشته باشیم، به مخلوط  سیمان، سنگدانه، آب و مواد افزودنی شاتکریت گفته می‌شود. البته بالا بودن سرعت پاشش بتن بر روی سطح، از اهمیت ویژه‌ای در ساخت این نوع بتن دارد.

مزیت اصلی این نوع بتن به بتن معمولی این است که نیاز به قالب بندی ندارد.

تاریخچه شاتکریت

آکلی که وظیفه یافتن راهی برای تعمیر نمای در حال فروپاشی موزه فیلد کلمبیا در شیکاگو  را بر عهده داشت، سرانجام در سال 1907 ابزاری را درست کرد که هوای فشرده، گچ خشک را  از میان شیلنگ دیگری به محض  رسیدن به نازل، به مخلوط اضافه شد.

در سال 1990، آکلی آماده ثبت اختراع بود که  درنهایت دو سال بعد پس از تغییرات و بهبودهای مختلف به ثبت رسید. این اختراع به سرعت توسط سایر شرکت ها ی دیگر کپی شد، همینطور شروع به تجاری سازی آن با نام های دیگری مثل ((تفنگ سیمانی)) کردند.

در سال 1912، شرکتی حق اختراع آکلی را خریداری کرد و این اختراع خیلی بیشتر در صنعت ساختمان رواج یافت. در دهه 1930، کلمه “شاتکریت” توسط انجمن مهندسی راه آهن آمریکا برای توصیف این فرایند معرفی شد، که مورد پذیرش قرار گرفت.

شاتکریت های اولیه محصولات با کیفیت بالایی نداشتند و مقاومت نهایی شاتکریت بسیار کمتر از بتن درجا بود همچنین برای چسبیدن به سنگ نیاز به حجم بالایی از مواد افزودنی تندگیر بود به همین دلیل لازم بود لایه ضخیمی پایده شود و به دلیل حجم بالای خاک و طبیعت سوزآور تندگیرها، هنگام پاشش برای محیط خطرناک بودند.

در دهه 1970 مطالعات زیادی روی تندگیرها و مواد افزودنی استفاده شده در شاتکریت انجام گرفت زیرا نیاز به رسیدن به مقاومت اولیه بیشتر و همچنین استفاده کمتر از مواد گران و اغلب خطرناک بدون کاهش مقاومت نهایی بود و همچنین به منظور توسعه اتوماسیون و بهبود کیفیت و کمیت پاشش تحقیقاتی روی دستگاه پاشش بتن نیز صورت گرفت.

چرا شاتکریت؟ | مزایا استفاده از شاتکریت

•  نسبت به بتن معمولی مقرون به صرفه تر است زیرا به قالب کمتری نیاز دارد( در برخی مواقع هم اصلا نیاز ندارد.)
• فقط به فضای کوچکی برای ساخت و مکان آن نیاز دارد.
• مقاومت بالا، به علت استفاده زیاد از سیمان برای ساخت آن.
• در برابر آتش، کرم و حشرات مقاوم بوده و همچنین نفوذ ناپذیری کمی دارد.
• مقاومت حرارتی خوبی دارد.

انواع شاتکریت

شاتریکت ها بر اساس زمان افزودن آب اختلاط به مخلوط(سنگدانه و سیمان) به دو نوع خشک و تر تقسیم می‌شود.

شاتکریت خشک

در روش مخلوط خشک مصالح شامل سنگدانه و سیمان توسط پمپ شاتکریت به داخل لوله انتقال هدایت شده و به قسمت نازل منتقل می‌گردد. آب مورد نیاز در این حالت در حین خروج مصالح از سر نازل به آنها اضافه می‌گردد که با توجه به سرعت بسیار زیاد خروج مصالح از سر نازل این عمل در کسری از ثانیه صورت می‌پذیرد.

در این حالت ممکن است آب به بعضی از دانه های سیمان نرسیده و در نتیجه این دانه ها هیدراته نشود به همین دلیل از روش مخلوط خشک تنها در عملیات تثبیت قبل از اجرای لاینینگ تونل ها و کارهای روکش و تعمیراتی با ضخامت کمتر از 10 سانتی متر استفاده می‌گردد.

مزایا و دلایل استفاده از شاتکریت خشک

• راه اندازی، خاموش کردن و تمیز کردن آسان.
• چسبندگی بیشتر.
• هزینه کمتر دستگاه
• نیاز به فضای کمتر برای اجرا.
• انعطاف پذیری بیشتر در طول عملیات.
• سرعت اجرای بالاتر نسبت به شاتکریت تر.

شاتکریت تر

در روش مخلوط تر، بتن آماده به داخل پمپ شاتکریت ریخته شده و پس از عبور از لوله انتقال به سر نازل می‌رسد و از آن جا به کمک فشار بادی که دستگاه شاتکریت بتن درست می‌کند، پاشیده می‌شود. نسبت آب به سیمان ثابت در بتن آماده لحاظ شده است.

در این روش اجرای شاتکریت با ضخامت 50 سانتی متر بر روی دیوار و 20 سانتی متر بر روی سقف در یک مرحله امکان پذیر است. به دلیل وزن بالای لوله و نازل در شاتکریت تر معمولا پاشش به صورت رباتیک انجام می‌شود که باعث حذف عامل انسانی و متغیر بودن اجرا می‌شود.

برای استعلام آنلاین قیمت بتن آماده و خرید آن، می‌توانید به سایت سیوان لند مراجعه کنید.

مزایا و دلایل استفاده از شاتکریت تر

• نیازی به قالب ندارد یا کم دارد.
• برای سطوح پیچیده و صعب العبور، ایده آل است.
• گرد وغبار کمتر.
• یکسان بودن ترکیب مصالح ساده تر است (به دلیل استفاده از مصالح ترکیب شده آماده و پاشش رباتیک).
• کیفیت کنترل بالاتر (نسبت آب به سیمان بستگی به اپراتور نازل ندارد).

سه عیب اصلی شاتکریت تر عبارت است از: 1. مقاومت کمتر 2.محدودیت زمانی در اجرا ، به دلیل کوتاه شدن زمان سخت شدن آن هنگام ترکیب مصالح کوتاه است. 3.هزینه بالای دستگاه.

برای مطالعه بیشتر درباره کتراک می‌توانید به مقاله آن مراجعه کنید.

عوامل موثر بر کیفیت شاتکریت

عوامل مختلفی در کیفیت شاتکریت تاثیر دارد، در ادامه چندتا از متداول ترین این عوامل را بررسی می‌کنیم.

کنترل نسبت مواد تشکیل دهنده( آب، سیمان و…)

یکی از مهم ترین عامل هایی که باید برای حفظ کیفیت بهش دقت کنید، نسبت میزان آب به سیمان است. هر چه مشخصات فنی آن بر استاندارها منطبق تر باشند، لایه حاصل دارای توان استحکامی و دینامیکی بالاتری خواهد بود.

نحوه اجرا و اپراتور حرفه ای

فردی که مسئولیت پاشش را به عهده دارد باید فردی حرفه ای باشد، نحوه پاشش و سرعت نازل از مهم ترین عوامل تاثیرگذار بر روی کیفیت شاتکریت است. تجربه کافی اپراتور  علاوه بر اینکه می‌تواند در کیفیت بتن تاثیر بگذارد. می‌تواند مقدار مواد مصرفی و دوام دستگاه سیمان پاش را هم تحت تاثیر قرار دهد.

کاربرد شاتکریت

شاترکیت در حال حاضر نقش پر رنگی را در پروژه های عمرانی ایفا می‌کند. یکی از اصلی ترین نقش های آن در پروژه های عمرانی، به وجود آوردن یک لایه مستحکم از بتن است. در ادامه به برخی از مهم ترین کابردهای آن میپردازیم:

برای مطالعه بیشتر درباره فوم بتن می‌توانید به مقاله آن مراجعه کنید.

1.تعمیر و باز سازی

یکی از بهترین گزینه ها برای تعمیر و بازسازی سازه های بتنی، چوبی و فولادی استفاده از این نوع بتن ریزی است. علاوه بر این برای ترمیم آسیب های ناشی از آتش سوزی، زلزله، تقویت دیوار ها و پوشش سازه های فولادی برای نسوز کردن آنها، استفاده می‌شود.

2.مقاوم سازی

در ترکیب با آرماتورها ، شاتکریت به طور موثر حفاری و سنگ ها را ثابت نگه می‌دارد. از آن بعد از حفاری یا انفجار برای جلو گیری از ریزش منطقه حفاری شده استفاده می‌شود.

3.استفاده در ساخت و سازهای جدید

استفاده از این نوع بتن وابستگی ما به قالب را به حداقل می‌رساند و ساختمان سازان می‌توانند از آن برای ساخت طرح های پیچیده استفاده کنند و همینطور هزینه های شان برای خرید قالب را کاهش بدهند. همینطور از شاتکریت در استخرها ،پارک های اسکیت، سدها و ساختمان هایی که دارای منحنی های زیادی می‌باشد، استفاده می‌شود.

برای مطالعه بیشتر درباره اسکلت بتنی می‌توانید به مقاله آن مراجعه کنید.

4.مقاوم کردن در برابر حرارت

همینطور از این نوع بتن کاربرد برای ساخت تاسیسات پخت وذوب صنعتی هم به دلیل بالا بودن مقاومتش در برابر حرارت استفاده می‌شود.

نتیجه گیری

همانطور که در مقاله اشاره کردیم چندتا از اصلی ترین کاربردهای بتن شاتکریت استفاده از آن برای تعمیر و باز سازی و همینطور استفاده از آن در سازه هایی هست که استفاده از قالب سخت و پیچیده است. بتن شاتکریت مزایای زیادی دیگری دارد که آن را به یکی از مصالح محبوب ساختمانی تبدیل کرده. در این مقاله به صورت کامل معایب و مزایا، انواع آن را، نکات مهم برای حفظ کیفیت آن و…را بررسی کردیم.